گروه اجتماعی فرهنگ سدید - دکتر ابراهیم کاظمی مومن سرائی: جامعه از اقشار و طیفهای مختلفی تشکیل میشود که هرکدام به نوع خود نقشی را در جامعه ایفا میکنند و سهمی را از آن می برند و نیازمند رفع احتیاجات خود هستند. یکی از اقشار جامعه که گاها مورد بی مهری نیز قرار میگیرند؛ معلولین هستند. این قشر همانند افراد عادی نیاز دارد تا به تفریح بروند و به سرگرمی بپردازد که لازم است به این موضوع به صورت مبسوط پرداخته شود.
قبل از اینکه بخواهیم به راههای ایجاد نشاط در افراد دارای معلولیت اشاره کنیم باید اول تعریفی از معلول و کسی که دارای شرایط خاص است را بدانیم. بر اساس تعریف دفتر مطالعه، پژوهش و نظارت راهبردی سازمان بهزیستی کشور؛ فرد ناتوان در انجام تمام یا قسمتی از فعالیتهای عادی زندگی فردی یا اجتماعی به علت وجود نقصی مادرزادی یا اکتسابی، در قوای جسمانی یا روانی معلول اطلاق میشود.
بر این اساس باید گفت که شادی و نشاط موهبت الهی است که موجب غلبه برناکامیها و ایجاد انگیزه برای انجام فعالیتهای روزمره درافراد به ویژه معلولین است. لازمه نشاط و شادبودن مثبت اندیشی و امیدوار بودن به الطاف الهی است و درسایه نشاط و شادابی، معلولین توانمندیهای خودرا باور کرده و این خود یک مهارت است که باید درمعلولین تقویت و نهادینه شود.
بدیهی است به موازات تقویت مهارت شاد زیستن درمعلولین، باید امکانات و خدمات جامعه نیز درخور شأن و نیاز معلولین فراهم شود تا ایشان نیز همچون سایر افراد جامعه از حقوق شهروندی خود بهرهمند و به عنوان نیروهای مولد جامعه به جامعه تلفیق و درهمه ابعاد اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی جامعه مشارکت داشته باشند تا همواره احساس نشاط و امنیت داشته باشند.
ایجاد نشاط معلولین ابعاد گوناگونی دارد یکی از مواردی که امید به زندگی و نشاط را در افراد دارای معلولیت تقویت میکند؛ فراهم شدن شرایط مناسب و درک صحیح و پذیرفتن افراد معلول در تعاملات اجتماعی به عنوان هم نوعانی که بنا به دلایل مختلفی دچار محدودیت حرکتی، حسی و یا ذهنی است و در صورتی که توانمندی آنان دیده شود، جامعه قادر به انجام امور روزمره و شرکت در تعاملات اجتماعی هستند.
افراد معلول همچون سایر افراد عادی باید از حقوق شهروندی برخوردار شوند. این افراد تمایل به جمع و اجتماع دارند و پذیرش آنان از سوی جمع شادی و نشاط به ارمغان میآورد.
با توجه به بعد اجتماعی زیستن انسانها و تکامل تکوینی انسانها که نمونه انسان کامل متشکل از یک زن و مرد است؛ معلولین نیز حق انتخاب همسر و ازدواج دارند و چنانچه در جامعه بستر و شرایط مطلوبی فراهم شود تا زمینه ازدواج و همسر گزینی افراد معلول تسهیل شود؛ یقیناً امید به زندگی و نشاط معلولین را دنبال خواهد داشت.
ازدیگرمصادیق نشاط میتوان به کار به عنوان یکی از ابزار های نشاط اشاره کرد فردی که دارای شغل است نسبت به افراد بیکار، احساس توانمندی میکند و میتوان به این نکته اشاره کرد که پول و ثروت نشاط آور است و اینکه شخص معلول برای برآوردن مایحتاج زندگی نیاز به کمک دیگران ندارد خود باعث شادمانی میشود.
از دیگر ابزارهامی توان به پویایی و تحرک و ورزش و بازی اشاره کرد، افرادمعلول برای ورزش کردن و رسیدن به باشگاههای ورزشی نیاز به وسیله نقلیه مناسب و باشگاه مناسب به جهت انجام ورزشهای مخصوص این قشر دارند تا افرادی که حتی مشکل جسمی- حرکتی دارند بتوانند از این فضاها استفاده کنند.
ازهنر هم میتوان به عنوان یک راهکار نشاط آور اشاره کرد. سرگرمی باکارهای هنری و سینما نشاط آور است. شرکت در کلاسهای هنری آموزشی و حتی حضوردر اجتماع مانند سینما و سالنهای تئاتر و کنسرت نشاط آور است. برای اینکه فرد معلول بتواند در این مکانها حضور یابد باید محیط مناسب سازی شده باشد که علاوه برمناسب سازی محیط بیرونی و درونی باید از نظرمبلمان نیز محیط آمادگی لازم برای حضور افرادمعلول مخصوصاً اشخاص نشسته بر ویلچر را داشته باشد.
شرکت درمراسمهای مذهبی و حتی مراسمهای شادی بخش میتواند برای فردمعلول نشاط آور باشد، اما آیا اماکن مذهبی، زیارتگاهها و مساجدها به صورتی ساخته شدهاند که فردمعلول بتواند درآن مکان جضور پیدا کند شرکت در مجالس و مهمانیها هم ایجاد نشاط درفرد کند.
اما اینها همه زمانی میسر میشود که فرد بتواند درآن مکان به راحتی حضور یابد. افرادی که دچار ناتوانی هستند دربعضی مواقع حتی وجود یک پله مانع بزرگی برایشان به حساب میآید و ممکن است باعث عدم حضور ایشان شود، عدم وجود سرویسهای بهداشتی مناسب سازی شده و حتی پا خور در و حتی نبود پل و پارکینگ مناسب و... همگی میتوانند موجبات عدم حضور معلولین درمحیط را ایجاد کند.
از دیگر مصادیق نشاط میتوان به مسافرت رفتن-خریدکردن –دراجتماع حضور داشتن – رفتن به رستوران و... موارد دیگر اشاره کرد، اما همه اینها زمانی میسر میشود که فرد بتواند از خانه خود خارج شود و بتواند در محیط پیرامون خود حضور یابد در پیاده روها حرکت کند از پلها بگذرد بتواند سوار ماشین یا مترو شود یا و بتواند به مکان موردنظر برود درصورتی که میخواهد به داخل ساختمان وارد شود مانعی برایش وجود نداشته باشد. بتواند درساختمان بهصورت عمودی و افقی حرکت کند، ازسرویس بهداشتی استفاده کند، به بوفه برود و برای خود خرید کند، ازعابر بانک پول بگیرد، به نمازخانه برود ماشینش را پارک کند، اما متاسفانه باوجود تلاشهای گوناگون در کشور، این امکانات هنوز فراهم نشده است.