بین‌المللی بودن فارابی چه دستاورد‌هایی داشته است؟
به گزارش«سدید»؛ جشنواره بین‌المللی فارابی همان‌طور که از نامش پیداست، جشنواره‌ای در تراز و قامت بین‌المللی است که بستر شرکت در آن برای همه استادان و پژوهشگران غیرایرانی در حوزه‌های ایران‌شناسی، اسلام‌شناسی و علم دینی فراهم شده است؛ امری که باعث گسترش روابط مراکز علمی ایران با دیگر مراکز بین‌المللی و استادان حوزه‌های علوم انسانی در کشور‌های مختلف شده است.
این جشنواره از بدو تأسیس با تأکید بر بُعد بین المللی خود، به شناسایی و معرفی استعداد‌های برتر جهان در حوزه علوم انسانی و اسلامی، معرفی و ارائه آثار و نظریه‌های برتر، روش‌ها و طرح‌های جدید در حوزه علوم انسانی و اسلامی در میان اندیشمندان غیر ایرانی و مجامع علمی خارجی و تشویق تولید، تقویت، توسعه و بومی‌سازی و نیز تحول علوم انسانی در جهان اسلام می‌پردازد.
البته ذکر این نکته ضروری است که تقویت بعد بین‌المللی جشنواره فارابی باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد؛ چرا که ظرفیت حوزه علمی کشور و مراکز مختلف ایران بعد از انقلاب اسلامی گسترش روزافزونی داشته و در این زمینه باید با افزایش تبادلات، این توانمندی‌ها به دانشمندان کشور‌های مختلف عرضه شود.
جشنواره فارابی همواره درصدد آن بوده است تا به تقویت ایده‌پردازی و طرح‌ریزی برنامه‌های پژوهشی علوم انسانی در سطح بین‌المللی بپردازد و فرصتی را فراهم آورد تا با تقویت روح پژوهش و ابتکار در تمام زمینه‌های علمی، فرهنگی و اسلامی، تقویت باور به توسعه دانایی‌محور و گسترش دانش در حوزه علوم انسانی در میان پژوهشگران و دانشوران به بار آید.
جشنواره فارابی همواره درصدد آن بوده است تا به تقویت ایده‌پردازی و طرح‌ریزی برنامه‌های پژوهشی علوم انسانی در سطح بین‌المللی بپردازد و فرصتی را فراهم آورد تا با تقویت روح پژوهش و ابتکار در تمام زمینه‌های علمی، فرهنگی و اسلامی، تقویت باور به توسعه دانایی‌محور و گسترش دانش در حوزه علوم انسانی در میان پژوهشگران و دانشوران به بار آید
این جشنواره بین‌المللی علاوه بر موارد فوق، کمک به کاربردی‌سازی علوم انسانی از طریق شناسایی مسأله‌ها و نیاز‌های جامعه ایران و جهان اسلام و نیز ایجاد فضای مناسب برای حضور فعال علوم انسانی و اجتماعی جمهوری اسلامی ایران در تراز جهانی را از جمله اهداف خود می‌داند.
در این زمینه لازم است همه فعالان عرصه علوم انسانی و رسانه‌های دغدغه‌مند با ارائه دیدگاه‌ها و نظریات مختلف خود به این پرسش پاسخ دهند که جشنواره فارابی به چه میزان در تحقق اهداف خود موفق بوده و اگر موانعی بوده است، این موانع چیست و ضعف‌های احتمالی چه راه‌حل‌هایی دارند.
جشنواره فارابی در دوره سیزدهم خود تلاش کرده دست به نوآوری بزند؛ یعنی علاوه بر حوزه‌های ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی، توجه ویژه‌ای به حوزه «علم دینی» کرده و با نظر به اهمیت آن، معرفی چهره برگزیده در این حوزه را در دستور کار خود قرار داده است. همچنین در دوره‌های گذشته بیشترین توجه بخش بین‌الملل جشنواره معطوف به معرفی استادان و پژوهشگران برتر خارجی بوده است که در طول سالیان متمادی پژوهش و حیات علمی خود در حوزه‌های مذکور آثار متعدد و درخور توجهی را تولید کرده بودند، لیکن در دوره چهاردهم بنا بر آن گذاشته شد به آثار و تحقیقات خارجی برتر نیز توجه شود و علاوه بر «شخصیت پیشرو خارجی»، از «تحقیق برتر خارجی» نیز تقدیر به عمل آید.
همان‌طور که داشتن آثار علمی و مرجع، نوآوری درخور یا نظریه‌پردازی اثربخش، سابقه مؤثر در بسط و گسترش آموزش عالی، سابقه مؤثر در زمینه شاگردپروری و تأثیرگذاری علمی و عملی در مجامع بین‌المللی، از اهم ویژگی‌های «شخصیت پیشرو خارجی» در بخش بین‌الملل محسوب می‌شود؛ اما داشتن مسأله و چارچوب نظری مشخص، روش‌مندی و بینارشته‌ای بودن تحقیق، داشتن رویکرد نقادی دیدگاه‌ها و مکاتب مختلف در حوزه موضوعی تحقیق، داشتن نوآوری درخور در تحقیق، داشتن الگو، نظریه اثربخش یا نظام منسجم (در تحقیقات بنیادی) یا راهکار عملی و اجرایی ناظر به مشکلات موجود از جمله مواردی است که در انتخاب «تحقیق برتر خارجی» مورد توجه قرار می‌گیرد.
علاوه بر موارد مذکور، اعطای جایزه «صلح و دوستی» به یک شخصیت علمی در حوزه تقریب مذاهب اسلامی نیز در دستور بخش بین‌الملل جشنواره فارابی قرار گرفته است.
جشنواره چهاردهم در مسیر ابتکار و خلاقیت
توجه به پژوهش‌های بومی و اسلامی در حوزه‌های دانشی مختلف هم از اهداف و کارکرد‌های این جشنواره است. همواره یکی از مطالبات رهبر‌انقلاب، شکل گرفتن علوم انسانی اسلامی و بومی برای حل مشکلات جامعه ایران بوده و اینکه علوم انسانی، محصور در نظریه‌های غربی نباشد.
به عبارت دیگر تحول در علوم انسانی هم مطالبه رهبر انقلاب اسلامی است و هم اینکه جامعه ایران برای عبور از موانع پیشرفت و توسعه به این تحول نیازمند است. مقام معظم رهبری سال ۱۳۹۳ در دیدار با اساتید دانشگاه‌های کشور به ضرورت تحول در علوم انسانی اشاره کردند و گفتند: «حقیقتا ما نیازمند آن هستیم که یک تحول بنیادین در علوم انسانى در کشور به وجود بیاید. این به معناى این نیست که ما از کار فکرى، علمى و تحقیقی دیگران خودمان را بى‌نیاز بدانیم - نه، برخى از علوم انسانى ساخته و پرداخته غربى‌ها است؛ در این زمینه کار کردند، فکر کردند، مطالعه کردند، از آن مطالعات باید استفاده کرد - حرف این است که مبناى علوم انسانى غربى، مبناى غیرالهى است، مبناى مادى است، مبناى غیرتوحیدى است؛ این با مبانى اسلامى سازگار نیست، با مبانى دینى سازگار نیست.»
توجه به پژوهش‌های بومی و اسلامی در حوزه‌های دانشی مختلف هم از اهداف و کارکرد‌های این جشنواره است. همواره یکی از مطالبات رهبر‌انقلاب، شکل گرفتن علوم انسانی اسلامی و بومی برای حل مشکلات جامعه ایران بوده و اینکه علوم انسانی، محصور در نظریه‌های غربی نباشد. به عبارت دیگر تحول در علوم انسانی هم مطالبه رهبر انقلاب اسلامی است و هم اینکه جامعه ایران برای عبور از موانع پیشرفت و توسعه به این تحول نیازمند است
علوم انسانی مبتنی بر علوم اسلامی
رهبر انقلاب در سخنان مهمی به مبانی علوم انسانی غرب پرداخته و می‌فرمایند: «من درباره علوم انسانی گلایه‌ای از مجموعه‌های دانشگاهی کردم - بارها، این اواخر هم همین‌جور - ما علوم انسانی‌مان بر مبادی و مبانی متعارض با مبانی قرآنی و اسلامی بنا شده است. علوم انسانی غرب مبتنی بر جهان‌بینی دیگری است؛ مبتنی بر فهم دیگری از عالم آفرینش است و غالبا مبتنی بر نگاه مادی است. خوب، این نگاه، نگاه غلطی است؛ این مبنا، مبنای غلطی است.»
در بیانات رهبر انقلاب برای تحول در علوم انسانی باید مبانی این علوم که در حال حاضر بر آموزه‌های غیر وحیانی استوار است، مبتنی بر آموزه‌های اسلامی شود و اینجا کشور نیازمند نظریه‌پردازی است. به عبارت دیگر تحول و ارتقای علوم انسانى با تقویت جایگاه و منزلت این علوم، جذب افراد مستعد و با انگیزه، اصلاح و بازنگرى در متون و برنامه‌ها و روش‌هاى آموزشى، ارتقای کمى و کیفى مراکز و فعالیت‌هاى پژوهشى و ترویج نظریه‌پردازى، نقد و آزاداندیشی ممکن است که جشنواره فارابی به‌عنوان معتبرترین رویداد علمی کشور در حوزه علوم انسانی درصدد است که به تحول در علوم انسانی سرعت بخشیده و خود ایفاگر نقشی مهم در این زمینه باشد.
دوره چهاردهم جشنواره فارابی با اضافه کردن جایزه صلح و دوستی به دنبال گسترش بعد بین‌المللی این جشنواره است. با این حال در داخل کشور هم باید تلاش کنیم با جهت‌دهی به پژوهش‌های علوم انسانی، شاهد تقویت این پژوهش‌ها باشیم. نکته دیگر ارزیابی سالانه جشنواره جهت ارتقای آن در هر سال است وگرنه ایستایی و تبدیل شدن به یک امر بروکراتیک نمی‌تواند یک جشنواره مبتکرانه، خلاقانه و مؤثر باشد؛ بنابراین حضور شخصیت‌های برجسته در این جشنواره یک امتیاز مهم است؛ اما ارتقای کارکردی آن هم ضروری است که در این زمینه باید طرح روشن وجود داشته باشد.
/انتهای پیام/
