به گزارش «سدید»؛ فرهنگ سازی برای هر حاکمیت یکی از مهم‌ترین عوامل ارتقاء و رشد جامعه و از همه مهم‌تر انتقال تفکرات مطلوب آن کشور به نسل‌های آینده است. در این میان شاید مهم‌ترین جامعه هدف فعالیت‌های فرهنگ‌سازانه، «کودکان و نوجوانان» باشند، بی‌شک تولیدات فرهنگی مناسب برای کودک و نوجوان می‌تواند آینده هر کشور را از لحاظ‌های مختلف تامین و تضمین کند.
به زعم کارشناسان یکی از مهم‌ترین ابزار‌های فرهنگ‌ساز در هر جامعه تولیدات هنری است، هنر است که می‌تواند تفکری را و نظراتی را در شخصیت‌ها نهادینه کند، به یک معنا هنر و آثار هنری می‌تواند نوع نگاه ما را بسازد. در این میان تاثیرگذارترین هنر «سینما» است. سینما به واسطه عمومی بودن و دسترسی آسان به سرعت در اختیار همه قرار می‌گیرد، در این میان کودک و نوجوان جوامع پیشرو هستند. آن‌ها هستند که به واسطه سن و سال، آثار سینمایی را دنبال می‌کنند و هر هفته سریال می‌بینند و با قصه‌ها و کاراکتر‌های سینمایی جهان خودشان را می‌سازند.
کشور ما از ابتدای انقلاب اسلامی تا کنون هدف تهاجمات بسیار فرهنگی قرار گرفته که بسیاری از آن‌ها در قالب ساخت انیمیشن‌های مختلف و با هدف تأثیرگذاری بر جامعه کودکان و نوجوانان بوده است. امروز، اما نوع تازه‌ای از جنگ که «شناختی» است شکل گرفته است. در «جنگ شناختی» دشمن از ترکیب رسانه‌ها کمک می‌گیرد تا نگاه مردم را به سمتی که می‌خواهد بکشاند. آن‌ها در طول زمان با محتوایی که ارائه می‌کنند حتی آدم‌های تحصیل کرده که شکل گرفته‌اند را عوض می‌کنند چه برسد به کودکانی که تازه می‌خواهند جهان پیرامونی را بشناسند.
حالا در این شرایط است که «سینما» می‌تواند ابزار بسیار قدرتمندی باشد. سینمایی که مبتنی بر رویکرد انقلاب اسلامی، بازتاب دهنده عدالت، اخلاق و مهربانی باشد.
تحلیل نظرات کارشناسان نشان می‌دهد که آن‌ها معتقدند سینمای کودک و نوجوان در ایران شرایط نابه‌سامانی دارد، تعداد و میزان تولیدات بسیار پایین و از طرفی کیفیت آثار نیز قابل بحث است، این در شرایطی است که به‌زعم منتقدان بنیاد سینمایی فارابی به‌عنوان متولی سینمای کودک و نوجوان وظیفه خود را درست انجام نمی‌دهد. به زعم کارشناسان فارابی به جای استفاده از متخصصان بیشتر درگیر فعالیت‌های تبلیغاتی است، به طور مثال موضوع سینما نوستالژی که این روز‌ها در بنیاد فارابی در حال اجرا است، به جز یک هزینه کلان و سرگرمی ساده چه آورده‌ای خواهد داشت؟
در هیمن رابطه با امیر مشهدی عباس از فعالان عرصه هنر کودک و نوجوان در تئاتر و سینما گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه مشاهده می‌کنید.
سینمای کودک و نوجوان از قبل جزء مهمی از سینمای کشور به‌حساب می‌آمده است، شرایط این گونه از سینمایی در طول تاریخ سینمای ایران و در شرایط اخیر سینما را چطور ارزیابی می‌کنید؟
مشهدی عباس: سینمای کودک و نوجوان و جوان ما همیشه بر مبنای دغدغه‌ی تولیدکنندگان آن بوده و حیات داشته است، یعنی مثلاً یک تولیدکننده‌ای دغدغه و یا علاقه داشته که برای بچه‌ها کاری بکند و یا دغدغه‌ی شخصی داشته، پیگیری کرده و یک فیلم کودک و نوجوان خوب ساخته است وگرنه معمولا این اتفاق به این شکل رخ نداده است که بنیاد سینمایی فارابی و یا حتی کانون پروش فکری کودکان یا هر جای دیگری بخواهد این روند را تغییر بدهد و فیلمی را برای کودکان و نوجوان بسازد، در اکثر اوقات حمایت‌های درستی بوده که به سرانجام نرسیده و حمایت نابجایی بوده که بازهم به سرانجام مناسب نرسیده و اثری تولید‌شده که دست تیم تولید حرفه‌ای نبوده است.
معمولا آثار حوزه کودک و نوجوان با دغدغه سینماگران تولید می‌شود و نه با دغدغه‌های نهاد‌های دولتی
با توجه به این شرایط و مطالبی که گفتید، شرایط سینمای کودک و نوجوان در این روز‌ها چگونه است؟ آیا این سینماگران که دغدغه حوزه کودک را دارند همچنان فعالند؟
مشهدی عباس: این روز‌ها و در شرایط فعلی می‌توان گفت که ما عملا سینمای کودک نوجوان نداریم، یعنی اگر هنرمندی، تهیه‌کننده‌ای و یا کارگردانی دلش بسوزد و برای بچه‌ها فیلمی بسازد و اثری تولید کند که دغدغه‌ی شخصی‌اش را داشته باشد، اما حقیقت این است که این اتفاق برای این افراد دغدغه‌مند هم بسیار سخت و دشوار شده است؛ من خودم سه کار و پروژه برای کودکان و نوجوانان دارم که الان نزدیک به یک‌سال است که در حال تلاش هستم تا بتوانم یکی از آن‌ها را تولید کنم، می‌خواهم به شما بگوییم که من دارم پیگیری می‌کنم، تلاش می‌کنم تا با تهیه کننده‌های مختلف قرار می‌گذارم تا با سرمایه‌گذاری‌های مختلف این آثار را تولید کنم.
قطعا اگر بخواهم همین تلاش را در حوزه‌های دیگری انجام دهم بیش از این عایدم می‌شود، اما دغدغه دارم تا حوزه کودک و نوجوان فعالیت کنم؛ من از میان افرادی که این دغدغه را در سینما دارند آدم تازه‌وارد و تازه‌کاری هستم در‌مقابل آدم‌هایی که استخوان خرد کردند و سال‌هاست برای کودکان دست‌وپا می‌زنند و خودرا به جهت تجربه شخصی مثال زد که بگوییم تولید اثر برای کودکان سخت و بدون حمایت است و از دغدغه سینماگر است که سینمای کودک و نوجوان داریم نه از حمایت‌های دولتی!
اینکه می‌گویید عواید این کار کم است به معنا گیشه ناموفق برای آثار حوزه کودک و نوجوان است؟ اخیرا چند اثر در این حوزه فروش خوبی داشتند.
مشهدی عباس: قبلا هم در مصاحبه‌ای گفته‌ام که سینما کودک نوجوان سینمای گیشه نیست، نه به این معنا که در گیشه موفق نمی‌شود، چرا ممکن است اثری در این گونه سینمایی تولید شده و گیشه خوبی هم داشته باشد؛ بلکه به این معناکه کسی برای کسب درآمد و یا شهرت وارد این فضا نمی‌شود چراکه این اهداف به سختی در این سینما به‌دست می‌آید؛ افرادی برای کودک و نوجوان تولید می‌کنند که دغدغه آن را دارند، نهادی مانند فارابی باید با استفاده از این افراد این سینما را زنده نگه دارد.
اگر هنرمندی، تهیه‌کننده‌ای و یا کارگردانی دلش بسوزد و برای بچه‌ها فیلمی بسازد و اثری تولید کند که دغدغه‌ی شخصی‌اش را داشته باشد، اما حقیقت این است که این اتفاق برای این افراد دغدغه‌مند هم بسیار سخت و دشوار شده است
تا چه میزان فارابی را مسؤول شرایط نابه‌سامان سینما کودک و نوجوان می‌دانید؟
مشهدی عباس: من می‌خواهم بگوییم وقتی کسی می‌شود پدر یک خانواده مسؤولیتی دارد؛ مثلاً پدر مسؤولیتش این است که شرایط رفاهی خانواده را فراهم کند از لحاظ مالی حتی محبت درستی با خانه داشته باشد، من همیشه احساس می‌کردم نهاد‌هایی مثل فارابی که اصلاً بودجه‌ی مخصوص این کار را دارد، پدری هستند برای سینمای کودکان جوان، ولی واقعاً می‌توانم بگوییم اگر این‌ها برای سینما کودک و نوجوان پدری و دلسوزی نکردند و همیشه در تقسیم بودجه کمترین بودجه به کودک و نوجوان اختصاص پیدا کرده است و کمترین متخصص‌ها را برای این موضوع دعوت کردند.
یعنی رویکرد موجود به فکر سینمای کودک و نوجوان نیست؟
مشهدی عباس: همیشه با سینمای کودک و نوجوان سلیقه‌ای برخورد کردند؛ در هر دوره مدیریتی به شکلی با این حوزه برخورد شده است؛ اصلاً بحث مدیریت فعلی نیست، به نظر من فارابی نسبت به این قضیه مسئولیت دارد، پدری گردنش هست که پدری نکرده برای این سینما و هنوز هم چشم‌ها به‌دنبال فارابی است، چون سینمای کودک و نوجوان سینمایی است که با حمایت باید به چهارچوبی برسد، در تمام دنیا همین هست درست است که خودش می‌تواند سرپا بایستد، ولی واقعاً فرهنگ‌سازی باید با حمایت اتفاق بیفتد، کسی دلش نسوخته که بیاید برای بچه‌ها فرهنگ‌سازی کند و از بودجه شخصی هزینه‌های خیلی بالا را به‌عهده بگیرد.
فرهنگ سازی با بودجه خصوصی مضراتی دارد که می‌گویید نباید اتفاق بیفتد؟
مشهدی عباس: ببینید الان یک فیلم‌ساز باید بروید دنبال اسپانسر تا بتواند با سرمایه‌گذاری آن فیلم را بسازد، بعد از آن مجبوری است به خاطر اسپانسر و سرمایه‌اش حرف‌هایی در فیلمش بگذارد فقط برای‌اینکه بتواند فیلمش را بسازد و برایش سرمایه‌ای داشته باشد؛ این‌ها همه معایت سرمایه‌گذاری خصوصی است، کاش این پدری و مسئولیت سینمای کودک و نوجوان در فارابی کمی مسئولانه‌تر و دغدغه‌مندتر بود تا حداقل می‌توانستیم فیلم سالم‌تری برای کودکان بسازیم.
جدا از اهیمت پرداختن به سینمای کودک و نوجوان آیا این گونه می‌تواند ناجی شرایط فعلی سینمای کشور باشد؟
مشهدی عباس: بله قطعا می‌تواند، ببینید وقتی فرزندمان را در کودکی می‌بریم تا به تماشای یک تئاتر بنشیند این کودک یاد می‌گیرد که در حقیقت تئاتر یک بحث فرهنگی و اندیشمندانه است و می‌تواند در زندگیمان تاثیر داشته باشد و شرایط روحی‌اش را التیام ببخشد، این کودک بعد از این تجربه تئاتر را وارد سبد خانواده خود می‌کند، یعنی اینکه بچه در آینده عادت می‌کند که تئاتر ببیند.
با استفاده از سینمای کودک و نوجوان می‌توانیم کودکان را به سینما عادت داده و آن را وارد سبد خانواده‌هایشان در آینده بکینم.
فیلم هم همینطور است؛ اگه بچه‌ها در سنی که کودکی می‌کنند فیلم‌های کودکان و آثاری که واقعا برای این سنین ساخته شده است را ببینند یاد می‌گیرند که سینما می‌تواند پاسخگوی برخی از سوالات ذهنی‌اش باشد و برخی از دغدغه‌هایش را برطرف کند و این اتفاق می‌تواند فیلم و سینما را وارد سبد خانواده کند.
ما مخاطب آیندمان را امروز می‌سازیم، ولی چطور می‌توانیم این کار را انجام دهیم وقتی که فیلمی برای کودکان تولید نمی‌کنیم و یا تولیداتمان متناسب با نیازهایشان نیست.
شرایط فکری کودکان چه موادری را در فیلم سازی می‌طلبد که می‌گویید برخی تولیدات مناسبشان نیست؟
مشهدی عباس: وقتی ما طرحی را متناسب با تفکر و نیاز‌های مخاطب و کودکان امروز به مسئولین می‌دهیم می‌گویند چرا طرح و داستان آن به این شکل است و توقع دارد هنوز گلنار و شهر موش‌ها تحویلشان بدیهم، مسؤولین ما بچه‌های این زمانه را نمی‌شناسند، کودکانی که دیگر زمین بازیشان در کوچه نیست و در فضای مجازی فعالیت می‌کنند. مسؤولین تفکراتشان در دهه‌ی شصت و دهه هفتاد، یعنی بچگی‌های خودشان مانده و تصور می‌کنند که فیلم کودک خوب باید ویژگی‌های آثار آن دوره را داشته باشد.
مهم‌ترین تغییرات شخصیتی کودکان برای فیلم‌سازان چیست؟
مشهدی عباس: کودک امروز در بازی‌هایی که انجام می‌دهد یک روز می‌تواند نقش دزد بازی کند، یک روز نقش پلیس بازی کند، یک روز می‌تواند رانندگی تاکسی را به‌عنوان شغلش انتخاب کند، بچه‌های امروز در بازی‌ها برای خودشان شخصیت بزرگ‌سال دارند، یعنی یک کودک ۱۲ سال می‌تواند در یک بازی یک انسان سی و هشت سال باشد و چند میلیون دلار موجودی حساب بانکی‌اش باشد.
ما نمی‌خواهیم این موضوع را باور کنیم و برای این کودکان فیلم‌هایی در حد دهه شصت و هفتاد تولید می‌کنیم و بچه‌ها این فیلم‌هارا پس می‌زنند و در این شرایط ما عملا مخاطبی برای سینمای کودک و نوجوان نداریم و فقط یک فیلم می‌سازیم تا بیلان کاریمان را پر کنیم و بگوییم در این حوزه فعال هستیم.
توجه به این موضوعات تا چه حد در موفقیت یکم فیلم کودک ونوجوان مهم است؟
سینمای کودک و نوجوان مخصوص خانواده است، اگر کودکی بخواهد یک فیلم ببیند تمامی این خانواده باید به‌خاطر این کودک به سینما بروند، در این صورت آن فیلم یک کودک را به همراه پدرش، مادرش و یا خواهر و برادرش جذب کرده است.
مشهدی عباس: اگر فیلم درست برای بچه‌ها ساخته شود اتفاقا سینمای کودک تنها سینمایی در تمام دنیا است که می‌توانید سینما و گیشه اش را نجات بدهد، ما در تاریخ فیلم‌هایی داشتیم که برای کودکان بوده و درست و با موضوعات و متن مناسب تولید‌شده و بچه‌ها رفتن فیلم‌هارا دیده‌اند و گیشه‌ها پرشده و سینما رونق پیداکرده است، چراکه سینمای کودک و نوجوان مخصوص خانواده است، من اگر بخواهم فیلم اجتماعی یک کارگردان را ببینم می‌توتنم به‌تنهایی به سینما بروم و آن فیلم تنها یک مخاطب را جذب کرده است، اما اگر کودکی بخواهد یک فیلم کودک و نوجوان را ببیند تمامی این خانواده باید به‌خاطر این کودک به سینما بروند، در این صورت آن فیلم یک کودک را به همراه پدرش، مادرش و یا خواهر و برادرش جذب کرده است.
من نمی‌دانم علت این همه‌ی بی‌اهمیتی توسط مسؤولان و توسط کسانی که دست‌اندرکار تولید هستند نسبت به سینمای کودک و نوجوان، مخاطب آن و افرادی دلسوزی که می‌خواهند برای بچه‌ها فیلم تولید کنند چیست؟
به‌نظر شما راهکار بهبود این شرایط چیست؟
مشهدی عباس: راهکار برای بهبود شرایط این هست که سینمای کودک و فیلم‌های کودک توسط آدم‌هایی دلسوز و متخصص تولید شود، در تولید این فیلم‌ها حداقل این است که آثار به صورت واقعی برای مخاطب تولید‌شده. ویژگی‌های آن درنظر گرفته شده است؛ دراین صورت مخاطب می‌تواند با سینما آشتی کند، چراکه واقعاً هستند کسانی که فیلم درست برای مخاطب امروز تولید کنند، سینمای کودک و نوجوان با مخاطب ویژه‌اش می‌تواند تمام سینما را هم احیا کند، اما جدی گرفته نمی‌شود.
/انتهای پیام/
