جامعه شناسی
نسبت دین و انسجام اجتماعی در گفتگو با سیدحسین شرف‌الدین/ بخش دوم؛
اگر مراد از دین، فرهنگ دینی انعکاس یافته در زندگی روزمره، سبک‌های زندگی، فرایندهای جاری حیات اجتماعی، خلق‌وخوها، عادت‌واره‌ها، روابط و مناسبات جاری و تعاملات میان مؤمنان باشد، قطعاً به اقتضای تغییرات زمانه، ظهور نیازها و انتظارات جدید، طرح ضرورت‌های ساختی - کارکردی جدید، ورود موج‌های فرهنگی از جهان بیرون، بروز تغییر در وضعیت‌ها و موقعیت‌های موجود، دستیابی جامعه به امکانات و فرصت‌های جدید و... تغییراتی را تجربه خواهد کرد.
کد خبر: ۹۱۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۶
نسبت دین و انسجام اجتماعی در گفتگو با سید حسین شرف‌الدین/ بخش اول؛
گاهی تضاد میان دو جامعه با ادبیات امت یا ملت توضیح داده می‌شود. تقابل میان ایده امامت - امت با ایده دولت - ملت در دوره‌ای مطرح شد که ملیت و ناسیونالیسم یعنی پیوند مبتنی بر خاک و خون، محور و کانون وحدت جامعه در فراسوی تمایزات قرار گرفت. اما وجود اشتراکات اعتقادی میان جوامع اسلامی با محوریت و مرجعیت اسلام، منافاتی با اختصاصات ملی و سرزمینی و تمایزات قومی، زبانی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، تاریخی و جغرافیایی آنها ندارد.
کد خبر: ۹۱۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۷
انقلاب ایران در امتداد خودآگاهی تاریخی انسان در گفتگو با سیدجواد میری؛
فلسفه تاریخ بشری را وقتی نگاه می‌کنیم، آن را ذیل ناسیونالیسم نباید تعریف کرد، گویی که عالم بشری در ذات خود به انسان روسی، فرانسوی، ایرانی و... تقسیم می‌شده است. نه ما یک عالم داریم به نام عالم بشری، وقتی ابزار مفهومی فلسفه تاریخ داشته باشیم، بشریت را در وحدت آن ابتدا تعریف می‌کنیم. می‌گوییم ساحتی داریم به نام ساحت بشری که دارای الزاماتی است. اینجا باید مفاهیمی را پرورش دهیم. یکی مفهوم هبوط است، دیگری مفهوم فطرت است، این مفاهیم را اگر در سطح بشری تحلیل کنیم، دیگر انقلاب فرانسه و یا انقلاب ۱۳۵۷ را تفسیر محدود به یک کشور یا یک مذهب نمی‌کنیم. انقلاب به‌مثابه خروج انسان از رعیت‌وارگی و ورود به یک مرحله جدید، خودآگاهی انسانی است نه فرانسوی و یا اسلامی.
کد خبر: ۹۱۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۸
در نشست گفتگو‌های انتقادی پژوهشگاه علوم انسانی مطرح شد؛
امروزه هم جامعه‌شناسی جوامع شرقی را موضوع خود می‌داند و هم مردم‌شناسی به مطالعه جوامع غربی می‌پردازد. همچنین رشته‌های معرفتی جدیدی نیز همچون مطالعات فرهنگی و انسان‌شناسی پا به عرصه ظهور گذاشته‌اند. از طرف دیگر جوامع شرقی نیز در تلاش برای توضیح خود اقدام به خلق رشته‌های جدیدی با عناوینی چون مطالعات اجتماعی، دانش اجتماعی و... زده‌اند تا بنابر مدعیات خود، فهمی بومی و نه غربی از خویش ارائه دهند. با این مقدمه پرسش نخست را می‌توان این‌گونه بازتولید نمود که چه رشته‌ای توانایی بیشتری در توضیح جامعه ایرانی دارد؟
کد خبر: ۸۸۲۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۱۷
نشست گفت‌وگوی انتقادی؛
دهمین نشست از سلسله نشست‌های گفت‌وگوی انتقادی با محوریت «پژوهشکده مطالعات اجتماعی یا جامعه‌شناسی؟» با شرح پرسشی در باب نسبت آن با پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار می‌شود.
کد خبر: ۸۷۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۳۰
بررسی ابعاد جامعه شناختی عهدنامه حضرت امیر(ع) خطاب به مالک اشتر در گفتگو با سعید وصالی؛
نکته مهمی که در اینجا مایلم به آن اشاره کنم، موضوع حق در نهج البلاغه است. غربی ها براین باور بودند که منافع و امکانات در جوامع پراکنده هستند و هر فردی می توان به اختیار خود از این مواهب برخوردار شود. در اینجا دخالتی از سوی دولت الزامی شناخته نمی شود، اما در سالیان اخیر و پس از ظهور جان رالز این نظریات دگرگون شد. رالز معتقد بود که نمی توان کیک نفع شخصی را رها کرد و اینطور گفت که هرکس به میزان نیازش از آن بهره برداری کند! چون افرادی در جامعه وجود دارند که نمی توانند سهم خود را از این کیک بردارند. افرادی مثل بیماران، افراد آموزش ندیده، افراد ناتوان، افراد بیسواد و بیکار و...
کد خبر: ۸۶۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۲۸
درباره «تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام»، نگاهی از منظر «تاریخ اندیشه» و «فلسفه علوم اجتماعی»/ بخش سوم؛
در جهان اسلام نه تجربه صنعتی شدن را داشتیم و نه شهرنشینی و نه سرمایه‌داری. انقلاب‌های سیاسی، شورش‌های اجتماعی، اصلاحات دینی و نه رشد علم مدرن در جوامع اسلامی تجربه نشده است. اجتماع زیستی جهان اسلام، همچون روستایی عشایری بود که فرهنگشان شفاهی است. در این جامعه، غلبه با فهم متعارف و عقل سلیم بود تا ذهنیت علمی و عقل‌گرای انتقادی در این جوامع غلبه داشته باشد.
کد خبر: ۸۵۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۷
درباره «تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام»، نگاهی از منظر «تاریخ اندیشه» و «فلسفه علوم اجتماعی»/ بخش دوم؛
بخش از اندیشه اجتماعی که بسیار فلسفی است و با آراء فلسفی سروکار دارد و تحلیل فلسفی می‌کند یا بخشی از اندیشه اجتماعی که ماهیت فلسفی به خودش می‌گیرد و با رأی فلسفی بیان می‌شود، فلسفه اجتماعی نام دارد و به کسی که فلسفه اجتماعی را اندیشیده و پیرامون آن صحبت می‌کند، فیلسوف اجتماعی می‌گوییم. ابن خلدون یک فیلسوف اجتماعی بود. فارابی کسی است که به مرزهای فلسفه اجتماعی نزدیک شده است.
کد خبر: ۸۵۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۷
درباره «تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام»، نگاهی از منظر «تاریخ اندیشه» و «فلسفه علوم اجتماعی»؛
مولفان برخی از کتاب‌های تاریخ اندیشه، خوش بینانه و البته از سر بی احتیاطی علمی و بی دقتی فکری و روشی، فرض را بر این گرفته‌اند که قطعا تفکر اجتماعی مسلمین به سبک تفکر مسیحی غربی آن وجود داشته و لذا نیازی هم به این مباحث تخصصی روش شناختی و نظریه‌مند نیست پیرامون تفکر اجتماعی مسلمین نیست!
کد خبر: ۸۵۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۳۰
«مسئله اجتماعی چیست و چگونه می‌توان آن را مشاهده کرد» با گفتار سیدمحمود نجاتی حسینی/ بخش اول؛
یکی از مهم‌ترین مراجع تعیین مسئله اجتماعی، عرف یا فرهنگ است. فارغ از اینکه جوامع تک‌فرهنگی یا چندفرهنگی باشند، جامعه‌شناسان خود جامعه را مرجع تعیین مسئله می‌دانند. هر جامعه سیستمی از باورها، ارزش‌ها و هنجارها دارد که اینان را باارزش تلقی کرده و تخطی‌گران از این سیستم را مجازات می‌کند. دولت در بخشی از این فرایند، نماینده جامعه است.
کد خبر: ۸۴۴۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۲۶
وضع‌شناسی جامعه ایران معاصر در گفتگو با سیدابراهیم رئوف موسوی؛
شناخت ما از جامعه و بلکه ویژگی‌های ایران معاصر، در شرایط عادی شکل نگرفته است. یعنی ما از موضع شناخت نپرسیده‌ایم که ایران و ایرانی چه ویژگی‌هایی دارد بلکه ویژگی‌های ایران و ایرانی را در پاسخ به این سؤال که چرا ما پیشرفت نمی‌کنیم و از اخذ توسعه ناتوانیم شناخته‌ایم. به این موضوع اضافه کنید که ما خود و مسائلی خود را در ۲۰۰ سال اخیر از نگاه خودمان یا از نگاه واقعی ندیده‌ایم، حتی از نگاه مستشرقان هم ندیده‌ایم بلکه از نگاه مستشرق زده دیده‌ایم؛ یعنی حتی ما اگر غربی یا شرق شناسانه به خودمان نگاه می‌کردیم باز فهم ما از خودمان واقعی‌تر بود، ما خودمان را با نگاه شرق‌شناس‌زده دیده‌ایم.
کد خبر: ۸۳۰۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۲۱
وضع شناسی جامعه ایران معاصر؛
هنگام صحبت کردن از وضع شناسی جامعه ایران امروز، سر و کار ما با مختصاتی است که در این برهه از زمان و مکان تعین یافته، لذا حتی اگر به تاریخ و وجوه ثابت هویت ایرانی نظر کنیم، برای معنادار کردن امروز آن است. ما می‌خواهیم بفهمیم جامعه‌ای که اکنون وارد قرن جدید چهاردهم میلادی شده دارای چه مختصاتی است.
کد خبر: ۸۲۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۱۶
گفتگویی با سلمان صادقی زاده درباره اندیشه های آلن تورن؛
سلمان صادقی زاده گفت: تمام اندیشه‌های تورن در تقابل با نهیلیسم است چون سوژه خودش خاستگاه معنا است. آلن تورن در کتاب خود عبارت زیبایی را نقل می‌کند و رفرنسی و به یکی از عرفا و پیشوایان معرفت‌شناسی می‌دهد و می‌گوید: «اگر من به خودم نیندیشم، پس چه کسی به من بیندیشد؟! و اگر نه اکنون، پس کی؟!» یعنی انسان باید معنا را در درون خود پیدا کند.
کد خبر: ۸۱۳۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۲۴
گفتگویی با سلمان صادقی زاده درباره آثار آلن تورن؛
سلمان صادقی‌زاده گفت: سنت و مدرنیته جدالی با هم ندارند، چرا ندارند؟! وقتی از مدرنیته صحبت می‌کنیم باید این مساله را روشن کنیم که مدرنیته لفظی با ریشه‌ای لاتین است اما به هیچ عنوان با سنت هیچ جامعه‌ای بیگانه نیست. چون مدرنیته چیزی نیست جز آنچه که در عصر مشروطه به زیبایی به «تجدد» ترجمه شد. تجدد یعنی ایجاد امر جدید در بستر امر قدیم.
کد خبر: ۸۱۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۲۳
گزارشی از نشست «هیس! دانشگاه فریاد نمی‌زند»؛
بسیاری از کارشناسان و فعالان آموزش عالی حوادث ماه‌های گذشته در کشور را ناشی از عدم گفت‌وگو بین نخبگان جامعه دانسته‌اند و معتقدند اگر نخبگان جامعه پای صحبت‌های یکدیگر بنشینند، دیگر بحث‌های رادیکالی به بطن جامعه راه پیدا نمی‌کند و چه‌بسا راه‌حلی برای مشکلات و معضلات پیدا خواهد شد.
کد خبر: ۸۰۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
گزارش پیرامون نبود فرهنگ عذرخواهی؛
به عقیده جامعه‌شناسان، افراد به وقت اشتباه و هنجارشکنی، عذرخواهی نمی‌کنند چون این فرهنگ از کودکی و سنین پایه در آنها درونی نشده و مراکز آموزشی مرجع از خانواده گرفته تا مدرسه و دانشگاه، به آنها یاد نداده‌اند که ابتدا با اتکا به تعقل و تجربه، از موقعیت‌های اشتباه‌آفرین بپرهیزند و بعد اگر اشتباهی هم رخ داد، در مقام عذرخواهی ظاهر شوند تا بزرگی شخصیت و خردشان نمایان شود.
کد خبر: ۷۹۸۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۴
گفت‌وگویی با مختار نوری درباره نسبت «خیر عمومی» با وضعیت فعلی کشور؛
مختار نوری گفت: به‌طورکلی من معتقدم خیر عمومی حلقه مفقوده جامعه و سیاست‌ورزی ما ایرانیان امروز است، هم جامعه و هم سیاستمداران هر دو این موضوع اساسی در حوزه امر سیاسی و سیاستگذاری را گم کرده‌اند. با رویکردی انتقادی بر این باورم هم در جامعه و هم در سیاست ما حوزه عمومی غایب شده است و چون مبنای مشترکی نداریم دائما درحال کشمکش و تخاصم با یکدیگریم.
کد خبر: ۷۹۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۴
گفتگویی با دکتر اصغر مهاجری درباره روانشناسی زرد؛
این روزها در فضای مجازی با صفحات پر زرق و برقی روبه‌رو می‌شویم که می‌خواهند در کم‌ترین زمان، مشکلات روانی ما را حل کنند، یا اینکه ظرف مدتی کوتاه ما را به موفقیت‌های بزرگ و ثروت‌های کلان برسانند، صاحبان این صفحات همان افراد بدون تخصصی هستند که به «روانشناسان زرد» مشهور شده‌اند.
کد خبر: ۷۹۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۳
گفت‌وگویی با مختار نوری درباره نسبت «خیر عمومی» با وضعیت فعلی کشور؛
مختار نوری گفت: ابتدا باید به این موضوع اشاره کنم که مقوله خیر عمومی دارای ادبیات گسترده‌ای است و در انحصار هیچ جریان فکری خاصی نیست و متفکران مختلفی از دوران قدیم تا به امروز بدان توجه کرده‌اند. در دوران معاصر نیز هم در «فلسفه قاره‌ای» و هم در «فلسفه تحلیلی» می‌توان نمونه‌های قابل توجهی از توجه و تاکید بر خیر عمومی را یافت.
کد خبر: ۷۹۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۳
مبانی و راهبرد‌های انسجام اجتماعی در گفتگو با بیژن عبدالکریمی؛
گفتمان انقلاب ظرفیت‌های بالاتری دارد، ولی در واقع جهال، خوارج، ظاهراندیشی دینی و اندیشه‌های منحط سنتی در حوزه‌های ما سیطره پیدا کرده است. تکنوکرات‌ها و بروکرات‌هایی که هیچ آرمان و ایدئولوژی ندارند؛ اما در پشت گفتمان انقلاب پنهان شده است. این پیوند دو دسته، تمام ارزش‌های انقلاب را خفه کرده است.
کد خبر: ۷۹۴۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۰۷