گروه جامعه و اقتصاد «سدید»؛ رضامیری: از ابتدای شیوع ویروس کرونا در جهان تا به امروز شاهد تحولات عمیقی در حوزه اقتصادی، اجتماعی بوده ایم که یکی از اصلی ترین این اتفاقات، افزایش روزافزون ضریب جینی و شکاف طبقاتی بوده است. شاخص جینی یا (Gini index) به معیار اندازه‌گیری توزیع ثروت در یک جمعیت می گویند که اولین‌بار توسط کواردو جینی یکی از آماردان های ایتالیایی بوجود آمده است. این ضریب عددی بین یک تا صفر بوده که هرچه به صفر نزدیک تر باشد یعنی ثروت عادلانه تر توزیع شده و هرچه به عدد یک نزدیک تر باشد یعنی توزیع ثروت ناعادلانه بوده است. افزایش ضریب جینی که به سمت و سوی یک سوق پیدا کند باعث ایجاد شکاف های طبقاتی و افزایش فاصله ثروت میان غنی و فقیر خواهد شد. به منظور تدقیق این موضوع و بررسی افزایش فاصله فقیر و غنی در جامعه جهانی باید نگاهی به چگونگی بهبود وضعیت ثروتمندان و همچنین تزلزل جایگاه اقتصادی فقرا در جهان بیندازیم.
فناوری اطلاعات؛ عامل افزایش ثروت
بانک سوئیس در جدیدترین گزارش خود اعلام کرده ات که با وجود شیوع ویروس کرونا ثروت میلیاردرهای جهان رشد چشمگیری داشته است. براساس آمارهای منتشر شده، ثروتمندان کشورهای آمریکا و چین بیشترین افزایش ثروت را به خود اختصاص داده اند که به ترتیب 660 و 490 میلیارد دلار به دارایی ثروتمندان این کشورها افزوده شده و تاپایان ژوئیه2020 با بیست و هفت درصد افزایش به بیش از 10 تریلیون دلار رسیده است.
با نگاهی تحلیلی به افرادی که در دوران کرونا به ثروت هنگفتی دست پیدا کرده اند به خوبی می توان دریافت که اکثریت این افراد، کسانی بوده اند که در بخش فناوری اطلاعات سرمایه گذاری کرده اند. در تایید این موضوع نشریه اکونومیست در تحلیلی عنوان کرده است که استفاده از اپلیکیشن های مدیتیشن، بدنسازی، فیتنس و دوره های آشپزی آنلاین در دوران کرونا بسیار رونق داشته است و بسیاری از مردم جهان به دلیل ریسک خروج از خانه و وضعیت قرنطینه شهرها، ترجیح می دهند تا بوسیله اپلیکیشن های مختلف موجود خرید های روزانه خود را انجام دهند. در همین راستا تعداد بازدیدهای روزانه یوتیوب که با تیتر( بامن) شروع می شود و مربوط به آموزش های مختلف به ویژه آشپزی بوده در حدود ششصد درصد رشد داشته است. در کشور چین در ماه های اولیه قرنطینه نیز دانلود پنج برنامه برتر آشپزی دوبرابر شده است و به گزارش سی ان ان بیزنس نیز شرکت های مجازی آموزش بدن سازی با رشد صد درصدی در دوران کرونا مواجه شده اند.
در حوزه آموزشی نیز پلتفرم های آنلاین از رشد قابل توجهی برخوردار بوده اند به نحوی که برنامه زوم به عنوان یک سرویس ویدئوکنفرانس در شرایط کرونا توانسته است بیش از 40 میلیارد دلار ارزش پیدا کند و از آن جایی که در دوران قرنطینه بسیاری از کلاس ها، ورک شاپ ها و جلسات به صورت آنلاین بوده حالا شرکت زوم به یک ابزار مورد نیاز برای عموم مردم در جهان مبدل شده است.
ثروت افزونی ثروتمندان مطرح جهان
الف) ثروتمندان آمریکا
براساس آنچه توسط سی ان ان منتشر گردیده، ثروت بخش قابل توجهی از ثروتمندان آمریکایی در دوران کرونا به واسطه بهره کشی از کارمندان و همچنین تمایل روزافزون مردم جهان به استفاده از پلتفرم های آنلاین در دوران قرنطینه افزایش پیدا کرده است
لیست ثروت ثروتمندان مطرح آمریکا
جف بیزوس به عنوان بنیانگذار و مدیرعامل شرکت آمازون در صدر افزایش ثروت در دوران کرونا قرار گرفته است و با افزایشی در حدود 76 میلیارد دلار توانسته خود را به عنوان ثروتمندترین فرد جهان معرفی کند. هجوم مردم برای خرید کالاها و نیازهای خودشان از طریق شرکت آمازون در دوران کرونا اصلی ترین علت افزایش ثروت بیزوس بوده است. بیل گیتس به عنوان مدیرعامل مایکروسافت نیز در دوران کرونا با افزایش 16 میلیارد دلاری مواجه شده و مجموع ثروتش به 114 میلیارد دلار رسیده است. مارک زاکربرگ نیز با افزایش 42 میلیارد دلاری ثروت خود توانسته است به یکی از ثروتمندان موفق در دوران کرونایی تبدیل شود. در نهایت ایلون ماسک با رشد 43 میلیارد دلاری در بازه 5 ماهه توانسته است شکرت ایپیس ایکس در زمینه تحقیقات فضایی امریکا را ارتقا دهد.
ب) ثروتمندان چین
براساس آنچه توسط موسسه هورون از موسسات اعتبارسنجی چین مطرح شده آنچه به عنوان افزایش ثروت ثروتمندان جهان در سال 2020 رخ داده در 20 سال اخیر بی سابقه بوده و روپرت هوگورف به عنوان مدیر موسسه هورون اعلام کرده که رونق بازارهای سهام موجب شده تا 5 میلیاردر جدید به کشور چین اضافه شود و این کشور ثروتی را داشته باشد که در دنیا بی نظیر است. در مجموع حدود 1.5 تریلیون دلار به ثروت ثروتمندان چینی افزوده شده که این عدد برابر نیمی از تولید ناخالص داخلی کشور انگلیس است. افزایش یک سوم از ثروت ثروتمندان چینی نیز همچون آمریکایی ها براساس مدل های تجارت الکترونیک و فناوری اطلاعات بوده و دو سوم از این افراد براساس بخش های متداول تجارت همچون تولید واملاک به افزایش ثروت دست پیدا کرده اند.
نفوذ بیشتر فقر در میان فقرای جهان
براساس آمارهای منتشر شده توسط موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی، درباره بحران کرونا سه سناریوی نفوذ فقر در جهان پیش بینی شده است که در آن کاهش درآمد سرانه مردم جهان به میزان پنج، ده و بیست درصد بوده است. در سناریوی اول در حدود124 میلیون نفر به فقرای جهان افزوده شده و در سناریوی دوم و سوم 249 و 523 میلیون نفر به فقرای جهان افزوده می شود.
بهره مندی عموم مردم جهان از خدمات الکترونیک و پلتفرم های آنلاین در دوران کرونا موجب شده بسیاری از مشاغل به ویژه مشاغل خانگی، خدماتی و همچنین کارگران روزمزد، شغل خود را از دست داده و به دلیل عدم تخصص در حوزه های مدرن، به جامعه بیکاران جهان و به تبع آن فقرای جهان افزوده شوند. افزایش فقرجهانی حاصل از کرونا موجب شده تا با مدلی از فقر تحت عنوان فقر چند بعدی مواجه شویم و فقر چند بعدی شامل مواجهه با محرومیت های متعدد در شاخصی های آموزش، سلامت و سایراستانداردهای زندگی می باشد. براساس مطالعات صورت گرفته توسط موسسه ابتکارات توسعه انسانی و فقر آکسفورد از میان 5.7 میلیارد نفری که در کشورهای درحال توسعه زندگی می کنند حدود یک میلیارد و سیصد میلیون نفر با فقر چندبعدی دست و پنجه نرم کرده و حدود 82 درصد این جمعیت با 5 شاخص محرومیت در دوران کرونا دست و پنجه نرم می کنند.
جدول شاخص های فقرچندبعدی
گسترش فقر در آمریکا و چین
دو قدرت اقتصادی جهان نیز از مساله گسترش فقر در جهان در امان نبوده و شاهد افزایش تعداد بیکاران و فقرا در این کشورها بوده ایم. بنا بر اطلاعات منتشر شده توسط واشنگتن پست در دوماه تیر و آذرماه 99 در حدود 8 میلیون نفر از شهروندان آمریکایی به جامعه فقیر این کشور افزوده شده اند. وزارت بازرگانی آمریکا اعلام کرده که میزان خرده فروشی در این کشور در نوامبر سال گذشته 1.1 درصد کاهش داشته و همین امر نشان دهنده کاهش توانایی مالی در خانوارهای امریکایی برای خرید می باشد و اقدامات کنگره و ارائه بسته های حمایتی هم نتوانسته نیازهای فقرای آمریکایی را برطرف کند.
در کشورهای شرق آسیا و با تمرکز بر کشور چین نیز، رشد اقتصادی این کشور به پایین ترین میزان خود از سال 1967 تاکنون رسیده است. براساس آمار ارائه شده در این کشور، عدم وجود امنیت غذایی، اخراج متعدد کارگران و تعطیلی مدارس و اختلال در حوزه اموزش و سلامت کشور از جمله مواردی بوده میزان محرومیت قشر فقیر را افزایش داده و جامعه متوسط را به سمت جامعه فقیر سوق داده است. ویکتوریا کواکوا، از برجسته ترین بانک جهانی معتقد است، شیوع کرونا نه تنها در حال آسیب زدن جدی به قشر فقیر در شرق آسیاست بلکه در حال افزودن به تعداد آنها است.
اختلاف عمیق فقر و ثروت در دنیای پساکرونا
با توجه به موارد بیان شده پیرامون چگونگی افزایش ثروت بخش اعظمی از ثروتمندان جهان در دوران شیوع بیماری کرونا و همچنین کاهش روزافزون دارایی های فقرا و افزایش تعداد آنها با هجوم طبقه متوسط جهانی به سوی طبقه فقیر، شاهد یک شکاف طبقاتی عمیق در جهان هستیم و همین امر بسیاری از موسسات جهانی را بر آن داشته تا در راستای کاهش این عمق شکاف طبقاتی برنامه ریزی نموده و سطح توزیع ثروت را متعادل تر سازند. در همین راستا آکسفام به عنوان یک کنفدراسیون بین المللی متشکل از 20سازمان غیردولتی تلاش دارد تا به بی عدالتی های منجر به فقر در جهان پایان دهد. این موسسه که در سال1942 در اکسفورد بنیان شده در حال حاضر مقرش در نایروبی کنیا می باشد. آکسفام از دولت های کم درامد و متوسط خواسته تا با افزایش مالیات بر ثروتمندان، بودجه های حمایت از اقشار اسیب پذیر را فراهم نمایند. این موسسه همچنین با تاکید بر صندوق جهانی حمایت اجتماعی از کشورهای ثروتمند تقاضاداشته تا بدهی کشورهای کم درامد را لغو نموده تا اثرات اقتصادی ویروس کرونا کمتر به این کشورها متحمل شود.
علیرغم همه تلاش های صورت گرفته توسط نهاد های غیردولتی در دوران شیوع ویروس کرونا، متاسفانه گستره فقر با سرعت هرچه بیشتر در حال رشد است و ثروت ثروتمندان نیز با همان سرعت افزایش می یابد. خانواده هایی که در آلونک ها زندگی می کنند در حال افزایش بوده و این سطح از شکاف طبقاتی آینده نظام های سیاسی را به خطر خواهد انداخت.
دولتمردان در سراسر جهان کمتر توجهی به اخذ مالیات از ثروتمندان داشته و به دلیل زدوبندهای سیاسی و لابی گری؛ ثروتمندان با لطایف الحیلی از پرداخت مالیات فرار کرده اند و بخش اعظم مالیات ها بر دوش طبقه متوسط قرار گرفته است.
مشاهده سطح بالای تبعیض اقتصادی در کشورها موجب شده است تا حس یاس و ناامیدی نسبت به آینده در جامعه فقیر افزایش یافته و یک حس نفرت نسبت به جامعه پولدار بوجود آید. قیام و شورش اجتماعی اقشار فقیر در جهان علیه سرمایه داری و ثروت افزونی ثروتمندان با افزایش لایه های شکاف طبقاتی یکی از تبعات خطرناک برای جامعه جهانی بوده است. شکافی که با توجه به عدم پایان پذیری شیوع ویروس کرونا، در آینده نیز احتمال عمیق ترشدنش وجود خواهد داشت.
/انتهای پیام/
