بررسی جریان‌های فعال اهل تسنن غرب کشور در گفتگو با حسن رستگار پناه؛
اهل سنت ذاتاً افراطی نیست و نباید آن‌ها را تهدید قلمداد کرد؛ درباره جریان‌ها باید گفت که در مناطق چون آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه، متصوفه پیش از انقلاب نیز وجود و ظهور پررنگی داشته و تاکنون نیز چنین است. تصوف اهل سنت هیچ گاه مانع وحدت و تحقق آرمان‌های انقلاب اسلامی نبوده‌اند.
گروه آیین و اندیشه «سدید»؛ یکی از موضوعاتی که بسیار در همکاری و همراهی بین مسلمانان، در راستای ایجاد وحدت اسلامی کمک می‌کند، شناخت جریان‌های فعال در مناطق مختلف کشور و سویه نگاه آن‌ها به وحدت است. سردار حسن رستگار پناه مدیر اندیشکده اقوام و مذاهب دانشگاه امام حسین (ع) یکی از افرادی است که سال‌ها در مناطق غرب کشور حضورداشته و همچنین مدت‌ها دراین‌باره تحقیق و پژوهش کرده است. در همین راستا با محوریت بررسی جریان‌های فعال اهل تسنن غرب کشور پای صحبت‌های سردار رستگار پناه نشستیم که مشروح این گپ و گفت از منظر شما می‌گذرد؛
جنابعالی سال‌ها در مناطق اهل سنت نشین غرب کشور خدمت کرده اید. لطفا بفرمائید چه جریان‌هایی در آنجا فعال هستند؟
پیش از پاسخ به شما باید عرض کنم که اهل سنت ذاتاً افراطی نیست و نباید آن‌ها را تهدید قلمداد کرد اما درباره جریان‌ها باید عرض کنم که در آن مناطق که شامل استان‌های آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه می‌شود، متصوفه حتی پیش از انقلاب اسلامی وجود و ظهور پررنگی داشته است و تاکنون نیز چنین است و شعبه‌های فرقه‌ای متنوعی هم دارند. تصوف اهل سنت هیچ گاه مانع وحدت و تحقق آرمان‌های انقلاب اسلامی نبوده و در خانواده‌های صوفی هیچ گاه دست به قیام و تحرکات ضد انقلابی ثبت نشده است. البته حمایت ویژه‌ای نیز از سوی آنان گزارش نشده است. حتی به طور انفرادی و خودجوش برای انقلاب شهید داده اند.
آنگونه که گفته می‌شود باور‌های تصوف اهل سنت غرب کشور قرابت‌هایی هم با باور‌های شیعه دارد؛ این درست است؟
مکاتب طریقتی موجود در آنجا نقشبندیه و قادریه هستند که هر یک به دسته‌های مختلفی نیز در سال‌های متمادی یافته اند. بله، قرابت‌هایی هم با تشیع دارند. مثلاً احترام بسیار بالائی برای اهل بیت پیامبر (ص) قائل هستند و توسل می‌کنند. حتی برخی از فرقه‌های آن‌ها به امام زمان (ع) نیز توسل می‌کنند. مردم اهل سنت غرب کشور مذهبی هستند و جمعیت‌های پرشوری در جلسات و حلقه‌های صوفی حضور دارند.
فرقه‌های قادری و نقشبندی در چه مناطقی حضور دارند؟
قادریه بیشتر در مناطق بوکان، سردشت و... هستند و اشنویه، مهاباد، بانه و مناطقی از آذربایجان غربی بیشتر حضور و بروز دارند. نقشبندیه بیشتر در اورامانات، روستا‌های سنندج، قسمتی از سقز و دیوان دره و قسمت‌هایی از قروه حضور دارند. البته نکته‌ای که در اینجا مایلم به آن اشاره کنم آنست که یکی از سرکردگان فرقه نقشبندیه به نام عثمان نقشبندی در سال‌های نخست انقلاب اسلامی توسط رژیم بعثی عراق تحت حمایت و تجهیز قرار گرفت و سپاهی به نام "رزگاری" تشکیل دادند. البته اکثر نیرو‌ها و فریب خوردگان در سال ۱۳۶۰ خود را تسلیم کردند اما بخش محدودی از نسل جدید نقشبندیه که در عراق بودند، گرایش سیاسی پیدا کردند و انحرافاتی در عقاید خود یافتند و به سمت سلفیت گرایش پیدا کردند.
جنابعالی سال‌ها در مناطق اهل سنت نشین غرب کشور خدمت کرده اید. لطفا بفرمائید چه جریان‌هایی در آنجا فعال هستند؟
پیش از پاسخ به شما باید عرض کنم که اهل سنت ذاتاً افراطی نیست و نباید آن‌ها را تهدید قلمداد کرد اما درباره جریان‌ها باید عرض کنم که در آن مناطق که شامل استان‌های آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه می‌شود، متصوفه حتی پیش از انقلاب اسلامی وجود و ظهور پررنگی داشته است و تاکنون نیز چنین است و شعبه‌های فرقه‌ای متنوعی هم دارند. تصوف اهل سنت هیچ گاه مانع وحدت و تحقق آرمان‌های انقلاب اسلامی نبوده و در خانواده‌های صوفی هیچ گاه دست به قیام و تحرکات ضد انقلابی ثبت نشده است. البته حمایت ویژه‌ای نیز از سوی آنان گزارش نشده است. حتی به طور انفرادی و خودجوش برای انقلاب شهید داده اند.
آنگونه که گفته می‌شود باور‌های تصوف اهل سنت غرب کشور قرابت‌هایی هم با باور‌های شیعه دارد؛ این درست است؟
مکاتب طریقتی موجود در آنجا نقشبندیه و قادریه هستند که هر یک به دسته‌های مختلفی نیز در سال‌های متمادی یافته اند. بله، قرابت‌هایی هم با تشیع دارند. مثلاً احترام بسیار بالائی برای اهل بیت پیامبر (ص) قائل هستند و توسل می‌کنند. حتی برخی از فرقه‌های آن‌ها به امام زمان (ع) نیز توسل می‌کنند. مردم اهل سنت غرب کشور مذهبی هستند و جمعیت‌های پرشوری در جلسات و حلقه‌های صوفی حضور دارند.
فرقه‌های قادری و نقشبندی در چه مناطقی حضور دارند؟
قادریه بیشتر در مناطق بوکان، سردشت و... هستند و اشنویه، مهاباد، بانه و مناطقی از آذربایجان غربی بیشتر حضور و بروز دارند. نقشبندیه بیشتر در اورامانات، روستا‌های سنندج، قسمتی از سقز و دیوان دره و قسمت‌هایی از قروه حضور دارند. البته نکته‌ای که در اینجا مایلم به آن اشاره کنم آنست که یکی از سرکردگان فرقه نقشبندیه به نام عثمان نقشبندی در سال‌های نخست انقلاب اسلامی توسط رژیم بعثی عراق تحت حمایت و تجهیز قرار گرفت و سپاهی به نام "رزگاری" تشکیل دادند. البته اکثر نیرو‌ها و فریب خوردگان در سال ۱۳۶۰ خود را تسلیم کردند اما بخش محدودی از نسل جدید نقشبندیه که در عراق بودند، گرایش سیاسی پیدا کردند و انحرافاتی در عقاید خود یافتند و به سمت سلفیت گرایش پیدا کردند.
جریان‌های دیگر اهل سنت چیستند؟
دو جریان دیگر نیز وجود دارد؛ یکی جریانات اخوانی هستند که "مکتب قرآن" و "جمعیت دعوت و اصلاح" از جمله آنان هستند که حوزه فعالیت هایشان بیشتر تبلیغات و کار‌های فکری است. این‌ها برخلاف متصوفه، دارای سازماندهی و تبلیغات منسجمی هستند و به طور جدی فعالیت می‌کنند بعضاً فعالیت‌های مخفی نیز دارند.
دیگری متعلق است یه جریانات سلفی و افراطی که متاسفانه از جریانات وارداتی خارج ایران است. این‌ها هم در آن مناطق دست به تحرکات و فعالیت‌هایی می‌زنند که عمدتاً از سوی مردم طرد می‌شوند. بطور مثال یک فرد سلفی در لباس روحانیت اهل سنت در مسجدی می‌رود و علیه تصوف و نیز انقلاب اسلامی تبلیغ می‌کند. ظاهر این‌ها هم معمولاً با ریش بلند و شلوار‌های کوتاه است. از آنجا که تصوف اهل تسنن بسیار تحت فشار از سوی این جریانات قرار می‌گیرد، رهبری معظم انقلاب در سخنرانی خود در کردستان از قادریه و نقشبندیه حمایت کردند.
رویکرد علمای اهل تسنن منطقه نسبت به افراطی گری چگونه است؟
علیرغم برخی شبهه آفرینی ها، اکثر علمای اهل سنت منطقه گرایش‌های ضد افراطی دارند و ملاقادر قادری و پیش از آن ماموستا برهان عالی به مقابله با این جریانات می‌پردازند که برهان عالی در نهایت توسط همین جریانات افراطی به شهادت می‌رسد.
علمای اهل تسنن در عراق از حیث وزن علمی بیشتر از علمای آذربایجان غربی، و این استان دارای وزن بیشتری نسبت به کردستان است. مساله‌ای که متاسفانه در اینجا وجود دارد آنست که وقتی طلاب دینی اهل تسنن رشد بالاتری را می‌خواهند طی کنند، به عراق می‌روند و در صورتی که بیشتر بخواهند گذران مدارج نمایند به بلوچستان و از آن بالاتر به پاکستان می‌روند که آن‌ها در مشرب فقهی و کلامی با شافعیان غرب کشور داشته و برخی باور‌های شبه سلفی نیز دارند.
وضعیت فعالیت‌های جریانات دیگر و مواضع آن‌ها چیست؟
اما آثار تشکیلات مکتب قرآن و جمعیت دعوت و اصلاح، آزادانه در اختیار مردم منطقه قرار می‌گیرد. اکنون کاک امینی از بزرگان آنان است و راه را پیش می‌برد و مجله راه حق نیز متعلق به آنان است. البته نباید از نظر دور داشت که کسانی که گرایشات اخوانی دارند معتقد به تقابل با نظام نیستند و به اذعان خود در پی آگاهی رسانی به مردم هستند اما جریات افراطی و تکفیری آنجا در پی تقابل با نظام هستند. نیرو‌های اخوانی که به افراط می‌رسند به جریانات افراطی سر ریز می‌شوند و به گروه‌های امثال کتائب کردستان و احفاد صلاح الدین و... ملحق می‌شوند.
در انتها، راهبردی که در زمینه بهره گیری از ظرفیت‌های اهل تسنن جهت مقابله با جریانات افراطی پیشنهاد می‌دهید چیست؟
من ۳ نکته را در اینجا به عنوان نگاه راهبردی به شما عرض می‌کنم. نکته اولی که به شما مجددا گوشزد می‌کنم که حساب شهروندان اهل سنت را با جریانات افراطی جدا بدانید. برخی نگاه تندی به اهل سنت دارند که این صحیح نیست. راهبرد آنکه علما و نخبگان اهل سنت را حمایت جدی کنید. باید اعتماد آنان را جلب کرد که در صورت افشاگری و مقابله با جریانات تکفیری از حمایت و امنیت برخوردار خواهند بود. متاسفانه هنوز این اعتماد متقابل به طور کامل شکل نیافته است.
/انتهای پیام/
در این رابطه بخوانید
ارسال نظر
