رد پای مسئولان در تخریب برخی آثار تاریخی؛
به عقیده کارشناسان میراثی، تخریب‌ها و دخل و تصرف‌های فراوان در بافت و آثار تاریخی همدان، این شهر باستانی را از جهانی شدن محروم خواهد کرد.
به گزارش «سدید»؛ چند سالی است فعالان میراث فرهنگی همدان و خبرنگارانی که در این حوزه قلم می‌زنند، در تلاشند در کنار حفظ آثار تاریخی به مسؤولان این استان بقبولانند یکی از راه‌های توسعه گردشگری همدان و جذب گردشگر و درآمد، ثبت تعدادی از آثار تاریخی آن به عنوان آثار ملی و جهانی در یونسکو است. اما طی سال‌های اخیر که فعالان مدنی همه تلاش خود را معطوف به درخواست برای ثبت جهانی آثار تاریخی همدان کرده‌اند، مسؤولان نه‌تن‌ها با آن‌ها همراهی نکرده‌اند، بلکه می‌توان رد پایشان را در تخریب برخی آثار تاریخی نیز مشاهده کرد.
نشان به آن نشان که هر چند ماه یکبار یک جاده جدید در دل کوهستان الوند احداث می‌کنند، آرامگاه استر و مردخای را آتش زدند، تپه تاریخی هگمتانه را آسفالت کردند، تصمیم داشتند در حریم عمارت تاریخی نورمهال برج بسازند، در حریم غار علیصدر هتل ساختند، عمارت جنانی در حال فروریختن است و ده‌ها خانه تاریخی در شهر همدان در اثر بی‌توجهی در حال تخریب است و وضعیت دیگر آثار تاریخی نیز بهتر از این مواردی که نام بردیم، نیست. این شرایط باعث شده برخی کارشناسان بگویند با وجود آن که مسؤولان وزارتخانه میراث فرهنگی وعده ثبت جهانی برخی آثار ممتاز همدان را داده‌اند، اما در عمل امکان ثبت این آثار که بعضا تخریب و دخل و تصرف‌های زیادی در آن‌ها شده، نیست و همدان برای همیشه امتیاز جهانی‌شدن را از دست داده است.
اوایل همین ماه بود که گزارشی در جام‌جم و در همین صفحه با عنوان «کلنگ دلال‌ها بر سر هگمتانه» منتشر شد. گزارشی که حکایت از صدور مجوز ساخت و ساز در بافت تاریخی همدان توسط شورای شهر و شهرداری این شهر باستانی داشت؛ مجوزی که دست و بال سازندگان و بساز و بفروش‌ها را باز می‌کرد تا خلاف قوانین و محدودیت‌های میراثی در یک بافت تاریخی ارزشمند، دست به تخریب خانه‌های تاریخی و قدیمی و جایگزین‌کردن آن‌ها با ساختمان‌های مسکونی و تجاری جدید بزنند.
حالا و در این گزارش به مقوله دیگری در باب مشکلات میراثی همدان نگاه کرده‌ایم، مشکل بی‌توجهی به بنا‌ها و آثار تاریخی ارزشمند و شناخته‌شده این خطه و تخریب آن‌ها همچون آسفالت هگمتانه و....
آن زمان که با فشار یکی از نمایندگان مجلس، هگمتانه آسفالت شد، بسیاری از خبرنگاران و فعالان میراث فرهنگی فریاد زدند که این کار فرصت جهانی‌شدن هگمتانه را خواهد گرفت، اما محمودرضا عراقی، معاون سابق عمرانی استاندار در گفتگو با یکی از خبرگزاری‌ها گفت: «یک آسفالت است دیگر، آسمان که به زمین نیامده است.»، اما از اجلاس جهانی راه ابریشم که سال گذشته در همدان برگزار شد و مهم‌ترین خواسته همدانی‌ها در آن اجلاس، ثبت جهانی یکی از آثار تاریخی همدان بود، همین آسفالت بلای جان هگمتانه شد و پرونده ثبت جهانی آن در خطر قرار گرفت. اگرچه مسؤولان استان در تلاشند در پاسخ به افکار عمومی به هر نحو که شده هگمتانه را ثبت جهانی کنند و حتی افتخارش را به نام خود بزنند، حال آن که اولا در گفتگو با آن‌ها مشخص می‌شود صرفا تحت فشار رسانه‌ها پیگیر این موضوع هستند و ثانیا با این شرایط اصلا معلوم نیست ثبت جهانی هگمتانه محقق شود یا نه...
با تخلفات برخورد کنید
در این میان محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ظاهرا بیشتر از هر کسی دغدغه ثبت جهانی برای همدان را دارد. او ماه پیش دو بار به همدان سفر و پیشنهاد ثبت جهانی منظر فرهنگی همدان با عنوان «هگمتانه تا همدان» را مطرح کرد تا پرونده ثبت مجموعه تپه هگمتانه، بازار تاریخی و میدان مرکزی همدان به یونسکو ارسال شود. اما باید در نظر داشت که لازمه ثبت جهانی این منظر حفظ بافت تاریخی رینگ اول شهر است. طالبیان می‌گوید: «بافت تاریخی میدان همدان باید دست نخورده بماند در غیر این صورت مسؤولان همدان موظف به برخورد با تخلفات احتمالی و گزارش آن به وزارت میراث فرهنگی هستند».
اتفاقی که با مصوبه جنجالی شورای شهر همدان (صدور مجوز برای ساخت و ساز در بافت تاریخی) کاملا روی هواست. ۱۰ نفر از اعضای شورای شهر همدان تصویب کرده‌اند که برای ساخت و ساز در بافت تاریخی همدان نیاز به استعلام از میراث فرهنگی نباشد و این موضوع خبر از یک فاجعه در همدان می‌دهد. البته حسین افشاری، فرماندار همدان به جام‌جم می‌گوید این مصوبه را در کمیته انطباق رد کرده است، اما گویا اعضای شورا مصوبه را با اصلاحاتی دوباره به کمیته انطباق فرستاده‌اند و خطر بیخ گوش بافت تاریخی همدان است.
ورود مدیرکل حقوقی وزارتخانه
البته ظاهرا وزارتخانه میراث فرهنگی در این میان بیکار ننشسته و در مقابله با مصوبات غیرقانونی شورای شهر همدان برآمده است. در همین راستا مدیرکل حقوقی وزارتخانه میراث فرهنگی در نامه‌ای به فرمانداری همدان، درخواست ردِ مصوبه شورای شهر همدان مبنی بر «ردِ هر نوع استعلام از میراث فرهنگی برای ساخت و ساز در بافت تاریخی این شهر» را مطرح کرده است.
ابراهیم شقاقی می‌گوید: «براساس قانون، زمانی‌که یک مصوبه در شورای شهر هر استان یا منطقه تصویب می‌شود، نخست فرمانداری آن منطقه باید آن را تایید کند که آن مصوبه مغایر با مقررات و قوانینِ بالادستی هست یا خیر، به همین دلیل از فرماندار همدان درخواست کردیم تا این مصوبه را تایید نکند».
او با اشاره به مصوبه شورای شهر همدان توضیح می‌دهد: «اصلا این قانون با همه قوانین میراث فرهنگی صددرصد مغایرت دارد، چون مواد اساسنامه تشکیل سازمان میراث فرهنگی و قوانین دیگر همگی نسبت به استعلام از میراث فرهنگی تاکید دارند و کلیه دستگاه‌ها از شهرداری تا وزارتخانه‌های مختلف را برای انجام هر نوع عملیات عمرانی موظف به استعلام می‌کنند، حتی زمانی‌که وزارت نفت قرار است طرحی را در یک بیابان در هر نقطه‌ای از کشور اجرایی کند، براساس قانون موظف به استعلام از میراث فرهنگی است». شقاقی با تاکید بر این‌که شورای شهر اصلا نمی‌تواند چنین مصوبه‌ای را تصویب کند، می‌گوید: «قطع به یقین اگر فرمانداری همدان این مصوبه را تایید کند، وزارتخانه میراث فرهنگی به روش‌های قانونی دیگر، جلوگیری از اجرایی شدن این مصوبه را پیگیری خواهد کرد».
توسعه شاهزاده حسین (ع)!
نخستین پس‌لرزه مصوبه جنجالی شورای شهر، ساخت و ساز در بقعه تاریخی شاهزاده حسین (ع) است که در بافت تاریخی همدان قرار گرفته و هیات امنای آن به بهانه توسعه این بقعه و ساخت شبستان برای آن دست به ساخت و ساز در آن زده‌اند. این اتفاق نه‌تن‌ها این بنای ثبت ملی شده -که متعلق به دوره ایلخانی است- را تهدید می‌کند، بلکه طرح ثبت جهانی منظر فرهنگی همدان را هم در خطر جدی قرار داده است.
بعد از اعتراض رسانه‌ها و فعالان میراث فرهنگی، مسؤولان اداره کل اوقاف و امور خیریه ادعا کردند که ساخت و ساز در این بقعه متوقف شده، اما هنوز هم عکس‌هایی در رد این ادعا در فضای مجازی منتشر می‌شود که باعث نگرانی است.
مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان همدان، اما ادامه ساخت و ساز را رد می‌کند و معتقد است کارگران صرفا برای رفع خطر از یک دیوار مشغول کارند وگرنه ساخت و ساز در بقعه شاهزاده حسین (ع) متوقف شده است. حاجی زین‌العابدینی به جام‌جم می‌گوید: صراحتا اعلام می‌کنم که ما کاری نمی‌کنیم و نخواهیم کرد که مغایر با ضوابط میراث فرهنگی باشد، اما لازم است بدانید اگر فکری برای بقعه نشود، احتمال آسیب به آن وجود دارد. البته طرح توسعه حرم مطهر در دست مشاور است و هر گونه ساخت و ساز در این حرم بر اساس این طرح خواهد بود. پیش از این هم ساخت و ساز‌هایی در بقعه انجام شده بود، اما کسی به ما تذکر نداده و با این فرض که این کار ایرادی ندارد، آن را ادامه دادیم.
کار غیرقانونی انجام نمی‌دهیم
طبق مصوبه سال ۸۸ وزارت کشور هیات امنای شاهزاده حسین (ع) موظف است برای آجر روی آجر گذاشتن در این حرم از میراث فرهنگی استعلام کند، اما ظاهر امر نشان می‌دهد که اوقاف توجه چندانی به این مصوبات قانونی ندارد. به عقیده کارشناسان میراثی در حال حاضر سازه ایجادشده باید تخریب شود، چون ثبت ملی شدن بقعه را هم زیر سوال برده است.
این‌ها را که به مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان همدان می‌گوییم، توضیح می‌دهد: کار متوقف شده و هدف هیات امنا هم انجام کار غیرقانونی نبوده، چون میراث فرهنگی هیچ اعتراضی به این اقدام نکرده است.
زین‌العابدینی تاکید می‌کند به گفته حضرت امام (ره) هر قانونی که توسط دولت اسلامی تصویب شود واجب است و تخلف از آن حرام شرعی است و طبق این نظر ما هیچ کار غیرقانونی انجام نخواهیم داد. با هیات امنا هم صحبت کرده و تذکر لازم را داده‌ایم.
موضوع دیگری را با او در میان می‌گذاریم؛ این که ظاهرا قرار است رواقی از ساختمان بانک ملی که ثبت ملی است به سمت شاهزاده حسین (ع) باز شود که مخالف ضوابط میراث فرهنگی است و مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان همدان دوباره تأکید می‌کند هیچ کاری خلاف قانون انجام نخواهیم داد.
عاقبت نگران‌کننده
اگرچه مسؤولان میراثی و غیرمیراثی همدان همچنان اصرار بر انکار مواضع و رفتار‌های غیرقانونی خود دارند، اما آنچه مشخص است، ناآشنایی آن‌ها با مقوله ثبت جهانی و قوانین یونسکو است که در رفتار‌های متناقض با گفتار آن‌ها می‌شود مشاهده کرد. از یک طرف از ثبت جهانی صحبت می‌کنند و از طرف دیگر در بافت تاریخی، پارکینگ طبقاتی و پردیس سینمایی می‌سازند و کاری به ساخت و ساز در حریم شاهزاده حسین (ع) ندارند و عمارت جنانی را رها کرده‌اند و اصرار دارند آسفالت هگمتانه هیچ خطری برای ثبت جهانی ایجاد نخواهد کرد. مسؤولان همدان نمی‌خواهند قبول کنند که قوانین سازمان یونسکو جهانی است و تغییر نخواهد کرد، اما احتمالا این موضوع را وقتی باور می‌کنند که پرونده ثبت جهانی همدان با نواقص فراوان از یونسکو برگشت بخورد.
لطفا طرح جامع همدان بازنویسی شود
ده‌ها نفر از اساتید دانشگاه، معماران و کارشناسان برنامه‌ریز شهری همدان در نامه‌ای به وزیر راه و شهرسازی با ارائه ادله‌ای مبنی بر وجود ایراداتی در طرح جامع شهری که بافت تاریخی و زیست‌محیطی همدان را دچار آسیب می‌کند، درخواست کرده‌اند با ارائه سیاست‌های کارشناسی و علمی، فرآیند تهیه و تصویب طرح جامع شهر همدان را به مسیر منطقی خود برگرداند. آن‌ها ۳۰۰ایراد به طرح جامع این شهر گرفته‌اند، ایراد‌هایی که علاوه بر مشکلات شهری، مسائل میراثی و محیط‌زیستی را نیز دربرمی‌گیرد به اندازه‌ای که به اعتقاد این کارشناسان حتی بافت تاریخی همدان یا تک بنا‌ها و آثار ارزشمند شهری در این طرح جامع، دیده نشده‌اند.
انتهای پیام/
منبع: جام جم
ارسال نظر
