سک نویسنده و پژوهشگر تاریخ اسلام:
محمدرضا سنگری گفت: من فکر می‌کنم کسانی که این موج‌های رسانه‌ای موهن را طراحی می‌کنند، یکی از مهم‌ترین اهداف‌شان این است که جامعه جهانی و علی‌الخصوص جامعه اسلامی را محک بزنند و ببینند این جامعه هنوز روی مفاهیم این‌چنینی حساسیت دارد یا نه؛ در واقع این همان شاخصه‌ای است که ما از آن به «غیرت دینی» تعبیر می‌کنیم.
چندی پیش در پی برگزاری تجمعات غیرقانونی ضداسلامی در سوئد، کتاب آسمانی مسلمانان؛ قرآن کریم به آتش کشیده شد که واکنشهای کوبنده‌ای را نیز در پی داشت. اما بیحرمتی و هتاکی دشمنان اسلام در اینجا پایان نیافت و پس از آن نیز یک نشریه فرانسوی در یک گستاخی جدید کاریکاتور‌هایی جنجالی درباره پیامبر گرامی اسلام (ص) بازنشر کرد. در پی این اقدام امانوئل مکرون؛ رئیس جمهوری فرانسه با حمایت از این حرکت، داغ ننگ را برای همیشه پیشانی خود و حامیانش کوبید تا حجت بر مسلمانان تمام شود.
این دو هتاکی و بیحرمتی نابخشودنی به کتاب خدا و پیامبر اسلام و وقاحت رئیس جمهور فرانسه در حمایت از آن، غیرت دینی بسیاری از مسلمانان در اقصی نقاط جهان را شعله‌ور کرده و واکنش و اعتراضات گسترده مردمی را به دنبال داشته است.
اینجاست که مصرع «عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد» مصداق پیدا می‌کند و یاوه‌گویی‌های دشمنان، سبب می‌شود مسلمانان با به راه انداختن پویش‌های مختلف برای شناساندن پیامبر مهر و رحمت به جهانیان، صدای عربده‌جویان را در گلو خفه کنند. در این گزارش نگاهی به این پویش‌ها و حرکت‌های فرهنگی و هنری داشته‌ایم و تمام مخاطبان محترم این گزارش را به پیوستن به این پویش‌ها دعوت می‌کنیم.
از رئیس جمهور خود بپرسید!
شاید مهم‌ترین حرکتی که در پاسخ به اقدام وقیحانه مکرون در حمایت از هتاکی به ساحت مقدس پیامبر اسلام (ص) انجام شد، پیام رهبر معظم انقلاب خطاب به جوانان فرانسه باشد. این پیام موجی از عکس‌العمل‌ها را در فضای مجازی ایجاد کرد و سوالات بسیاری را در اذهان مخاطبین یادداشت، برانگیخت. متن این پیام که به زبان فرانسوی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، به شرح زیر است:
بسمه تعالی
جوانان فرانسه!
از رئیس جمهور خود بپرسید: چرا از اهانت به پیامبر خدا حمایت می‌کند و آن را آزادی بیان می‌شمارد؟ آیا معنی آزادی بیان این است: دشنام و اهانت، آن هم به چهره‌های درخشان و مقدس؟ آیا این کار احمقانه، توهین به شعور ملتی نیست که او را به ریاست خود انتخاب کرده است؟ سوال بعدی این است که چرا تردید در هولوکاست جرم است؟ و اگر کسی چیزی در این‌باره نوشت باید به زندان برود، اما اهانت به پیامبر آزاد است؟
سیّدعلی خامنه‌ای ۷ آبان ۱۳۹۹
کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی
کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی که هر ساله در ایام هفته وحدت برگزار می‌گردد، امسال رنگ و بوی دیگری داشت. به علت شرایط خاص جهان به خاطر شیوع ویروس کرونا، امسال کنفرانس وحدت برای نخستین‌بار به صورت غیر‌حضوری
برگزار شد.
براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، سخنرانی بیش از ۱۶۷ شخصیت برجسته جهان اسلام از ۴۷ کشور و همچنین ۱۲۰ سخنران داخلی که همگی از شخصیت‌های مهم و برجسته هستند، از برنامه‌های این کنفرانس بود.
بنا بر گزارش‌های اعلام شده، در اکثر سخنرانی‌های این کنفرانس، تک‌تک شخصیت‌ها حرکت موهن نشریه فرانسوی و امانوئل مکرون را به شدت محکوم و بر لزوم وحدت میان شیعیان و اهل سنت برای غلبه بر دشمنان اسلام و پیامبر اکرم (ص) تاکید کردند. این سخنرانی‌ها و اعلام موضع‌ها سبب شد بسیاری از مخاطبان و علاقه‌مندان به این شخصیت‌های بزرگ اسلامی نیز بیدار شوند و جریانی برای مطالبه‌گری و محکومیت هتاکی به مقدسات ادیان مختلف در فضای مجازی و حقیقی (در قالب راهپیمایی و تظاهرات در کشور‌های مختلف) پدید آید.
هشتگ تحریم کالا‌های فرانسوی
فعالان و بِلاگر‌های جهان عرب به دنبال اصرار رئیس جمهوری فرانسه بر ادامه یافتن انتشار کاریکاتور‌های توهین آمیز علیه پیامبر گرامی اسلام (ص) با انتشار مطالبی به طور گسترده خواستار تحریم کامل کالا‌ها و تولیدات فرانسوی در کشور‌های اسلامی و عربی شدند. این مسأله را می‌توان نشانه خشم شهروندان عربی و اسلامی و کاربران صفحات اجتماعی در کشور‌های عربی و اسلامی به خاطر حملات تند مکرون علیه مسلمان در فرانسه دانست که به بهانه اقدام جوان چچنی در کشتن معلم تاریخی که تصاویر کارتونی اهانت‌آمیز به پیامبر اسلام را نشان داده بود، انجام شده است. فعالان در شبکه‌های اجتماعی یک کمپین تحریم کالا‌های فرانسوی را با هشتگ تحریم کالا‌های فرانسوی در کنار مکرون به پیامبر اهانت می‌کند و پیامبر ما خط قرمز ماست راه‌اندازی کردند. این کمپین که در شبکه‌های اجتماعی شکل گرفته است، با هدف آسیب زدن اقتصادی به دولت فرانسه صورت می‌گیرد که پس از حوادث نژادپرستانه علیه مسلمانان زن در فرانسه، حد و مرز اهانت به دین مبین اسلام را زیر پا گذاشته، همچنان که مسلمانان را در کشورش زیر فشار قرار داده است. کاربران عرب در توئیتر فهرستی از کالا‌های فرانسه در بازار‌های کشور‌های عربی را منتشر کرده‌اند و خواستار تحریم آنان شده‌اند.
همچنین بسیاری از کاربران در شبکه‌های اجتماعی تصاویر پروفایل خود در شبکه‌های اجتماعی نظیر توئیتر، فیسبوک و دیگر شبکه‌ها را به تصاویری از نام رسول گرامی اسلام (ص) تغییر داده و با این اقدام انزجار خود را از هتاکی مقامات فرانسوی علیه پیامبر اسلام نشان داده‌اند. از سوی دیگر، برخی از فروشگاه‌ها و مراکز تجاری کویت در واکنش به اظهارات رئیس جمهوری فرانسه با نصب پلاکارد‌هایی از آغاز تحریم کالا‌های فرانسوی خبر داده اند.
پویش «من محمد را دوست دارم» و «جرم بزرگ»
در راستای هتک حرمت دوباره رسانه فرانسوی به پیامبر مهربانی حضرت محمد مصطفی (ص)، کاربران فضای مجازی با راه‌اندازی دو هشتگ #من_محمد_را_دوست_دارم و #I_Love_Mohammad در ایران و سایر کشورها، عشق و ارادت خود را به پیامبر اعظم (ص) نشان دادند. در حال حاضر این دو هشتگ جزو ترند‌های جهانی در فضای توییتر و اینستاگرام هستند.
در ایران علاوه بر این هشتگ، هشتگ‌های دیگری نیز به راه افتاده و کاربران شبکه‌های اجتماعی در قالب این هشتگ‌ها به تولید محتوا و اظهار ارادت به پیامبر اکرم (ص) می‌پردازند. پویش رسانه‌ای «جرم بزرگ» که به همت فرهنگسرای رسانه به راه افتاده از جمله این پویش‌هاست.
این پویش از تمامی اهالی فرهنگ و رسانه دعوت کرد که با انتشار پستی مشترک در صفحات شخصی خود در فضای مجازی، انزجار خود را از تکرار توهین نشریه فرانسوی زبان «شارلی ابدو» نشان دهند. این پویش با هشتگ‌های #جرم_بزرگ #تروریسم_رسانه_ای #شارلی_ابدو_رسانه_نیست به زبان فارسی، عربی، انگلیسی و فرانسوی این اقدام نشریه شارلی ابدو را محکوم کرد.
پویشی به دعوت یک قاری قرآن
به دنبال اهانت به ساحت مقدس حضرت محمد (ص) از سوی نشریه فرانسوی شارلی ابدو و تکرار مجدد آن و حمایت سردمداران مدعی آزادی از جمله امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، پویش مردمی «گنبد خضراء» از سوی احمد ابوالقاسمی، قاری بین‌المللی قرآن کریم، برای بیان ویژگی‌های حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی (ص) راه‌اندازی شده است.
در این پویش مردمی مقرر شده است که قاریان قرآن کریم به تلاوت دو آیه پایانی سوره مبارکه توبه به دو روش ترتیل و تحقیق همراه با ترجمه گویای این آیات اقدام و آن را در صفحه اینستاگرام خود بارگذاری کنند.
ابوالقاسمی درباره راه‌اندازی این پویش به خبرنگار ایکنا گفت: هدف از راه‌اندازی این پویش مردمی معرفی پیامبر اکرم (ص) است و به همین دلیل دو آیه پایانی سوره مبارکه توبه که کمتر از سوی قاریان ممتاز تلاوت می‌شود، برای این پویش انتخاب شده است. این دو آیه به نوع نگاه پیامبر (ص) به جهان اشاره دارد که بسیار دلسوزانه، نگران سرنوشت انسان‌ها بودند که در این باره از عبارت «عَزِیزٌ عَلَیْهِ مَا عَنِتُّمْ» در این آیات استفاده شده است.
وی با بیان اینکه پیامبر اکرم (ص) خود را برای هدایت مردم به سختی می‌انداخت، تصریح کرد: متأسفانه تاکنون به صورت مطلوب به دو آیه پایانی سوره مبارکه توبه پرداخته نشده است. اگر قرآنیان عزیز در قالب پویش گنبد خضراء به تلاوت این آیات نورانی پرداخته و ترجمه آن را نیز بیان کنند باعث می‌شود که مردم عزیز ایران اسلامی نیز ارتباط قلبی قوی‌تر و عاطفی‌تری را بیش از گذشته با پیامبر (ص) برقرار کنند.
واکنش قطری‌ها
در پی اقدام هتاکانه نشریه فرانسوی، دانشگاه قطر در حساب توئیتری‌اش اعلام کرد که با توجه به حوادث اخیر و مسائل مربوط به اهانت معتمدانه به اسلام، مدیریت دانشگاه تصمیم گرفته است که فعالیت هفته فرهنگی فرانسه را که قرار بود در همین ایام در قطر برگزار شود، تا مدت نامعلومی به تعویق بیندازد. فروشگاه‌های زنجیره‌ای و شرکت‌های توزیع کالا در قطر هم با اعلام اسامی تولیدات فرانسه با صدور بیانیه‌هایی از جمع آوری این محصولات از فروشگاه‌ها و عدم توزیع آن از این پس خبر دادند. این اقدامات فرهنگی در نهایت به زمین‌های ورزش هم کشیده شد و بازیکنان تیم بسکتبال الریان قطر پیش از بازی با السد در جام امیر این کشور، با نوشتن جمله «یا حبیبی یا رسول‌ا...» روی پیراهن خود، به این اقدام زشت واکنش نشان دادند.
هنرنمایی خانه طراحان
خانه طراحان انقلاب اسلامی که در بزنگاه‌های مختلف فرهنگی و مذهبی آنان را با آثار شاخص و بدیع می‌شناسیم، مجموعه آثار تایپوگرافی با عنوان «محمد رسول‌ا...» در واکنش به هتک حرمت پیامبر اکرم (ص) توسط دولت هتاک فرانسه را چندی پیش منتشر کرد. طراحان نوشتار این پوستر‌ها مهدی عسکری، محمود آراسته‌نسب و مجتبی حسن‌زاده هستند.
#ضد_ الإساءة_ للرسول
شماری از مسیحیان عرب با انتشار مطالبی در شبکه‌های اجتماعی، اقدامات اسلام‌هراسانه امانوئل مکرون و انتشار کاریکاتور‌های موهن به پیامبر اسلام (ص) را محکوم کردند. این مسیحیان اهانت به پیامبر اسلام (ص) را موجب تحریک احساسات مسلمانان دانستند و با انتشار هشتگ #ضدالإساءةللرسول (علیه هتک حرمت پیامبر) اعلام کردند که با هرگونه اهانت به مقدسات مسلمانان مخالفت می‌کنند.
بررسی ابعاد شخصیتی پیامبر اسلام و جوانب مختلف هتاکی دشمنان به ساحت مقدس او در گفتگو با دکتر سنگری؛
پژوهشگر تاریخ اسلام
تبارشناسی فتنه
ماجرای هتک حرمت و بی‌احترامی به ساحت مقدس پیامبر اکرم (ص) اگرچه بسیار جانسوز و ناراحت‌کننده بود، اما به عنوان تلنگری هم به تمام محبین و ارادتمندان حضرت محسوب می‌شد که می‌بایست پیامبر خود را بهتر و بیشتر از پیش بشناسند.
تبارشناسی فتنه
ماجرای هتک حرمت و بی‌احترامی به ساحت مقدس پیامبر اکرم (ص) اگرچه بسیار جانسوز و ناراحت‌کننده بود، اما به عنوان تلنگری هم به تمام محبین و ارادتمندان حضرت محسوب می‌شد که می‌بایست پیامبر خود را بهتر و بیشتر از پیش بشناسند.
لازمه این شناخت این است که ابتدا پیشینه هتاکی‌ها و جسارت‌ها به ساحت مقدس اهل بیت (ع) را بدانیم و در کنار این مساله، ابعاد شخصیتی پیامبرمان را نیز بدانیم تا بتوانیم در برابر این هتاکی‌ها چهره رحمة للعالمین را به جهانیان بشناسانیم.
در همین راستا به سراغ دکتر محمدرضا سنگری نویسنده و پژوهشگر تاریخ اسلام رفته‌ایم تا درباره جریان‌شناسی این وقایع و همچنین ویژگی‌های بارز شخصیتی نبی اکرم (ص) برایمان بگوید.
می‌دانیم توهینی که نشریه فرانسوی به ساحت پیامبرمان کرد، پیش از این نیز سابقه داشته است. در تاریخ اسلام آیا می‌توان پیشینه‌ای برای این هتاکی‌ها پیدا کرد؟
معمولا تقابل و رویارویی با حق در تاریخ با چند چهره خود را نشان داده است: اولین چهره آن جنگ و تقابل نظامی بوده که از زمان حضرت ابراهیم (ع) آغاز شده است. در تاریخ آمده اولین کسی که به نشانه جنگ رایت بست و پرچم افراشت، حضرت ابراهیم (ع) بود. این تقابل نظامی در مقابل انبیاء تا پیامبر اسلام ادامه یافت و ایشان هم غزواتی را با دشمنان و کفار انجام دادند.
می‌دانیم توهینی که نشریه فرانسوی به ساحت پیامبرمان کرد، پیش از این نیز سابقه داشته است. در تاریخ اسلام آیا می‌توان پیشینه‌ای برای این هتاکی‌ها پیدا کرد؟
معمولا تقابل و رویارویی با حق در تاریخ با چند چهره خود را نشان داده است: اولین چهره آن جنگ و تقابل نظامی بوده که از زمان حضرت ابراهیم (ع) آغاز شده است. در تاریخ آمده اولین کسی که به نشانه جنگ رایت بست و پرچم افراشت، حضرت ابراهیم (ع) بود. این تقابل نظامی در مقابل انبیاء تا پیامبر اسلام ادامه یافت و ایشان هم غزواتی را با دشمنان و کفار انجام دادند.
در نهایت امر در این شیوه از رویارویی هدف، حذف فیزیکی بود. اما در حالت دوم که فراتر و گسترده‌تر از حذف فیزیکی است مساله جدی‌تر می‌شود و آن «جنگ روانی» است. این شیوه از مقابله، عبارت است از تلاش برای مایوس و دلسرد کردن پیامبر از طریق حربه‌های مختلف از جمله تمسخر و استهزاء. اگر به تاریخ اسلام نگاه کنیم درمی‌یابیم که هیچ پیامبری نبوده است که از مسخره کردن و استهزاء در امان باشد و دشمنانش او را مسخره نکرده باشند. نص صریح آیه قران نیز این مساله را تایید می‌کند آنجا که در آیه سی‌ام سوره یس می‌فرماید: «یا حَسْرَة عَلَى الْعِبادِ ما یأْتِیهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا کانُوا بِهِ یسْتَهْزِؤُنَ: اى دریغ بر بندگان! که هیچ پیامبرى بر آنان نیامد مگر آن که او را به استهزا گرفتند».
این استهزاء در هر برهه زمانی با ابزار خاص خود تحقق یافته است. برای مثال یکی از مهم‌ترین حربه‌ها که در زمان پیامبر ما نیز به جد توسط دشمنان از آن استفاده می‌شد، شعر بوده است. کافران از قوه شاعری شاعران برای هجوگویی علیه پیامبر استفاده می‌کردند و حتی برخی از اشعار آنان را به کودکان تعلیم می‌دادند تا به صورت سرود در هر کوی و برزن بخوانند و خاطر رسول اکرم (ص) را مکدر کنند.
در تاریخ آمده که کودکان پشت سر پیامبر به راه می‌افتادند، هم از پشت به حضرت سنگ می‌زدند و هم سرود‌هایی توهین‌آمیز علیه آن حضرت می‌خواندند. برای مثال اگر با دقت در سوره مسد بنگریم متوجه می‌شویم که آیات این سوره از یک موسیقی و ریتم خاص برخوردار است. ماجرا از این قرار است که زن ابولهب شعر‌هایی در هجو پیامبر با موسیقی به صورت سرود، می‌ساخت و آنان را به کودکان تعلیم می‌داد تا در کوچه‌ها برای پیامبر بخوانند. خداوند سوره مسد را نازل کرد و یکی از شان نزول‌های این سوره آن است که موسیقی کلام در آیات آن، نزدیک به سرودی است که زن ابولهب در هجو پیامبر اکرم (ص) سروده بود!
در آن زمان برای ساختن این سرود‌ها و خواندن آن پاداشی هم وجود داشت؟
دقیقا. کودکان در پایان روز از زن ابولهب جایزه سرود‌هایی را که خوانده بودند می‌گرفتند. دقیقا همانند امروز که بدون شک کسانی که در این نشریه فرانسوی به ساحت رسول اکرم (ص) هتاکی کرده‌اند بدون شک در پشت پرده قول و قرار‌هایی داشته‌اند که جوایزی را دریافت کنند.
به نظر شما دلیل این هتاکی‌ها در دوره ما چه می‌تواند باشد؟
اگر دقت کنید این هتاکی‌ها به صورت موج هرازگاهی اتفاق می‌افتد. من فکر می‌کنم کسانی که این موج‌های رسانه‌ای موهن را طراحی می‌کنند، یکی از مهم‌ترین اهداف‌شان این است که جامعه جهانی و علی‌الخصوص جامعه اسلامی را محک بزنند و ببینند این جامعه هنوز روی مفاهیم این‌چنینی حساسیت دارد یا نه. در واقع این همان شاخصه‌ای است که ما از آن به «غیرت دینی» تعبیر می‌کنیم. در دوره پیامبر نیز خیلی وقت‌ها این جسارت‌ها انجام می‌شد تا میزان عکس‌العمل یاران حضرت را محک بزنند. در تاریخ آمده که در آن دوره بزرگترین و مهم‌ترین مدافع پیامبر در مقابل کودکانی که در کوچه‌ها علیه او سرود می‌خواندند و او را سنگ می‌زدند، کودکی ده‌یازده ساله به نام علی (ع) بود. نوشته‌اند که امیرالمومنین (ع) در کوچه‌ها پشت سر پیامبر حرکت می‌کرد و کودکان را از اطراف حضرت پراکنده می‌نمود و حتی گاه آنها را دنبال نیز می‌کرد و صورت آنان را به خاک می‌مالید.
شیوه مقابله هواداران و ارادتمندان پیامبر در مقابل گروه هتاک چه بوده؟
بعد‌ها تعدادی از علاقه‌مندان حضرت در خانه زید ابن ارقم گرد هم می‌آمدند. اینان در مقابل سرود‌های هجوآمیز، سرود می‌گفتند و در برابر شعر‌های دشمنان، شعر می‌سرودند. این مساله امروز مابه‌ازا دارد و دوستان هنرمند اعم از کاریکاتوریست و شاعر در جریان به وجود آمده وارد عمل شده‌اند. در آن دوره برخی شیوه راه رفتن پیامبر یا سخن‌گفتن ایشان را مورد تمسخر قرار می‌دادند. در برابر همه این‌ها یاران حضرت عکس‌العمل نشان می‌دادند.
در خصوص سایر اهل بیت (ع) چطور؟
من استادی داشتم به نام مرحوم دکتر رجبعلی مظلومی. ایشان که در مباحث تربیتی بسیار ید طولایی داشتند زمانی که باخبر شدند من در حوزه تاریخ عاشورا مشغول پژوهش هستم از من پرسیدند: فلانی! اگر تو در کربلا بودی و یک لشکر ۲۰ هزار نفره تو را مسخره می‌کردند، آیا کماکان در مقابل آن می‌ایستادی و می‌ماندی؟
حقیقت این است که در کربلا این استهزاء و مسخره‌کردن بسیار زیاد شد. در روایت می‌خوانیم زمانی که امام حسین (ع) به سمت کربلا می‌آمد مردی در راه از او پرسید: «چرا در خانه کعبه نماندی و به این سمت آمدی؟» حضرت پاسخ دادند: «بنی‌امیه آبروی مرا ریختند و مال مرا مورد مواخذه قرار دادند. آنان تصمیم دارند خون مرا بریزند به همین علت من از خانه کعبه فاصله گرفته‌ام.» با این روایت متوجه می‌شویم که حضرت از ریختن آبروی خود در نگرانی و عذاب بوده است.
در زمان مولا علی (ع) نیز چنین بوده. عده زیادی در زمان حضرت علیه ایشان شعر ساختند و سرود‌های هجوآمیز سرودند. به مخصوص معاویه، عمروعاص و مغیره از جمله کسانی بودند که در این زمینه بسیار فعالیت کردند و تلاش بسیاری نمودند که با تکرار این شعره همه‌گیر شوند و در جامعه جا بیفتند. از آنجا که می‌دانیم القاء مداوم زمینه پذیرش را فراهم می‌کند، بسیاری از مفاهیم موجود در این شعر‌ها و سرود‌ها بعد‌ها وارد اعتقادات مردم شد و برخی آنها را باور کردند. از جمله اینکه پس از شهادت امیرالمومنین (ع) عده‌ای متعجب شدند و گفتند: علی (ع) که نماز نمی‌خواند چگونه در مشهد به شهادت رسیده است؟
برای این هم امروز مصادیقی داریم.
بله! برای مثال امروز داعش که زاییده پول‌های کثیف غربی‌هاست، طوری جلوه داده می‌شود که انگار محصول تفکر اسلام است و از همین نیز نتیجه می‌گیرند اسلام دین خشونت است.
باید دانست در کربلا به حضرت زهرا (س) و امام حسین (ع) بسیار توهین شد و این دو بزرگ را مورد استهزاء قرار دادند. من «سر‌ها را به نیزه کردن» و «اسرا را سوار ناقه معیوب کردن» را نیز چیزی شبیه همین اقدام نشریه فرانسوی می‌دانم، چون زمینه هر دو یکی است و اتفاقا دو امری است که با تصویر و تجسم همراه است.
در این میان وظیفه ما به عنوان محبان امروز حضرات معصومین (ع) چیست؟
به اعتقاد من در این شرایط انفعال، اشتباه بزرگی است. باید غیرت و انصاف داشته باشیم. من فکر می‌کنم بایست زیباترین فیلم‌ها، کتاب‌ها و داستان‌ها را برای پیامبرمان خلق کنیم. من از شما که اهل ادبیات هستید می‌پرسم چند مجموعه شعر مستقل با محوریت شخصیت رسول اکرم (ص) در میان شاعران آیینی داریم؟ برای سیدالشهدا (ع) داریم، اما برای پیامبر بسیار انگشت شمار. در حالی که اگر به وصایای امام حسین (ع) در شب عاشورا نگاه کنیم می‌بینیم حضرت یکی از انگیزه‌های قیام را عمل کردن به سنت و سیره جدش می‌داند. حال آیا بیراه است اگر در ماه محرم کلاس‌هایی با محوریت سنت پیغمبر برپا شود؟ درواقع با این کار داریم انگیزه و زمینه قیام امام حسین (ع) را بررسی می‌کنیم.
درباره امام جعفر صادق (ع) و یکی از ویژگی‌های شخصیتی ایشان در گفتگو با حجت‌الاسلام و المسلمین علیرضا صادقی واعظ
بی‌تفاوتی بلای امروزمان است
در آستانه سالروز میلاد امام جعفر صادق (ع) از حجت‌الاسلام و المسلمین علیرضا صادقی واعظ خواسته‌ایم که این امام بزرگوار را دقیق‌تر به ما معرفی کرده و از ابعاد شخصیتی ایشان نکاتی را مطرح کنند که راهگشای نسل امروز و جامعه امروز باشد و نیز منجر به شناخت بیشتر شود، اما حجت‌الاسلام واعظی فقط به یکی از ویژگی‌های رئیس مذهب جعفری پرداخت که همین ویژگی به تنهایی می‌تواند بسیاری از درد‌های امروز جامعه ما را درمان کند اگر خوب و دقیق درباره‌اش بیندیشیم و آن را به کار بگیرم. حجت‌الاسلام صادقی واعظ به مسؤولیت‌پذیری امام صادق (ع) و ضرورت آن برای جامعه اسلامی و مسلمانان اشاره می‌کند و این گفتگو گرچه فقط به همین ویژگی اختصاص پیدا کرده، اما می‌توانست بسیار مفصل باشد و چه‌بسا به‌عنوان یک گفتمان مهم و مؤثر مورد مطالعه و تحلیلی قرار بگیرد.
این روز‌ها صحبت کارشناسان و متخصصان علوم دینی و توصیه آنها این است که پیامبر و ائمه معصومین را درست به جهانیان و حتی به نسل‌های جدید معرفی نکرده‌ایم. برای ما بگویید که این شناخت چه ضرورتی دارد؟
یکی از آسیب‌های جامعه امروز مسلمانان این است که بسیاری از ما دیندار هستیم، اما دین‌دان نیستیم. درباره باور‌های دینی و پیشوایان دینی از جمله حضرت رسول (ص) و حضرت امام صادق (ع)، شناخت و آگاهی کافی نداریم. به همین دلیل در اطاعت و پیروی از ایشان هم طوری که باید و شاید مطیع نبودیم. امام صادق (ع) می‌فرمایند: لَیسَ مِن شِیعَتِنا مَن قالَ بِلِسانِهِ و خالَفَنا فی أعمالِنا و آثارِنا. شیعه ما نیست آن‌که به زبان از ما دم می‌زند یعنی می‌گوید یا علی (ع) یا حسین (ع) و...، اما وقتی به زندگی، رفتار و تعاملات اجتماعی او نگاه می‌کنیم اثری از دستورات و راهکار‌ها و سفارش‌های دین نمی‌بینیم. از مهم‌ترین نکاتی که امروز نیاز داریم این است که در قدم اول خوب بشناسیم که اساس اسلام معرفت است.
رسول خدا (ص) با وجود آن‌که در جامعه جاهلیت مبعوث شده، در دعوت مردم به اسلام هرگز از جهل مردم استفاده نکرده و هرگز مردم را به زور و با جبر به اسلام دعوت نکرده است. اساس دعوت پیغمبر و تمام ائمه آیه ۱۰۸ سوره یوسف است: قُلْ هَذِهِ سَبِیلِی أَدْعُو إِلَى اللَّهِ عَلَى بَصِیرَه أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِی. پیامبر خدا با دلیل و منطق و روشن کردن مسائل با تبیین امور مردم را به دین دعوت کرد. اساس دین اسلام آگاه شدن است.
اگر جامعه ما نسبت به دین به آگاهی لازم درباره دین و پیشوایان دین برسند، نیاز به امر و نهی نیست و مردم به طور طبیعی به سفارشات عمل می‌کنند و جامعه آرمانی حاصل می‌شود.
بگذارید از خود شما شروع کنیم و بخواهیم درباره امام صادق (ع) نکته‌ای را مطرح کنید که سبب شناخت بیشتر درباره ایشان شود و راهگشای ما باشد.
امام صادق (ع) را بیشتر از بعد علمی و ترویج احکام و مسائل عبادی و به عنوان رئیس مذهب می‌شناسیم، اما می‌خواهم فقط به یک بعد دیگر از شخصیت ایشان اشاره کنم که راهگشای امروز ماست و آن پاسخگو بودن امام صادق (ع) به همه امور و نیاز‌های مردم است. عده‌ای از نظر اعتقادی نیازمند هستند و عده‌ای از نظر معیشتی. کسانی انحرافات اخلاقی دارند، در ابعاد مختلف امام صادق (ع) پاسخگو بوده‌اند. ایشان هرگز مخالف خود را طرد نکرد، بلکه سعی کرده با گفتگو و دلیل منطق کسی که دچار انحراف شده را به مسیر حق برگرداند.
اگر کسی دچار شبه اعتقادی می‌شد و نزد ایشان می‌آمد، نه طرد می‌شد و نه حتی تکفیر بلکه با آغوش باز مورد استقبال قرار می‌گرفت و هدایت می‌شد. امام صادق (ع) به فردی که دچار انحراف شده بود و نزدش آمد، بعد از هدایتش گفته بود که گناه بد است، اما تو که شیعه امام صادق (ع) هستی بدتر است. فرمود که برای ما زینت باشید نه باعث سرشکستی. همین جمله باعث هدایت آن فرد شد.
به اعتقاد شما از میان آموزه‌های امام صادق (ع) کدام یکی می‌تواند برای دنیای امروز ما راهگشا باشد؟
نیاز امروز جامعه ما از زاویه دید امام صادق (ع)، احساس مسؤولیت است. جامعه دینی جامعه‌ای نیست که مردم شانه بالا بیندازند و بگویند سری که درد نمی‌کند را دستمال نمی‌بندد یا توجیهات دیگر از این نوع. از نظر ایشان همین که انسان هستیم و در جامعه انسانی زندگی می‌کنیم نسبت به تک‌تک اعضای جامعه به اندازه توان مسؤولیت داریم. جامعه امروز ما از بی‌تفاوتی رنج می‌برد؛ هم در مشکلات اقتصادی و هم سایر مسائل.
امام صادق (ع) فرهنگ همنوع دوستی را پایه‌گذاری کردند؛ اینکه غم دیگران مشکل خودمان بدانیم و نسبت به دیگران بی‌تفاوت نباشیم. حضرت به یکی از اصحابش به نام اسحاق‌بن عمار توصیه کرد که خودش در مغازه‌اش بنشیند تا از نزدیک با مشکلات و درد مردم مطلع شود. ایشان خودش همچنین می‌کرد. معلی ابن خنیس روایت کرده که امام صادق (ع) شبانه نان و خرما برای نیازمندان و بیماران جذامی می‌برد در حالی که برخی از آنها پیرو ایشان نبودند. حضرت به ما یاد می‌دهد که به دیگران نیکی کنیم حتی اگر هیچ نسبتی با ما نداشته باشند یا حتی اگر دشمن ما باشند، اما بی‌تفاوت نباشیم.
گرفتاری و مشکلات همیشه در تاریخ بوده، اما در گذشته اگر کسی گرفتار می‌شد، کسی به دادش می‌رسید. مردم به داد هم می‌رسیدند و گرهگشای هم بودند، اما امروز بی‌تفاوتی عمومیت پیدا کرده است. این زیبا نیست که در زندگی آپارتمانی همسایه‌هایمان را نمی‌شناسیم در حالی که آداب مسلمانی می‌گوید مسلمان نیستی اگر شب سیر خوابیدی و همسایه‌ات گرسنه بود.
ما لازم نیست ثروتمند یا قدرتمند باشیم. به اندازه توان خودمان گره کوچکی باز کنیم کافی است.
همه ما می‌دانیم که بی‌تفاوت بودن بسیار دشوار است. چون شاید کسی پذیرای کمک نباشد!
بسیاری از کسانی که می‌توانند گره‌گشایی کنند چه از نظر اعتقادی چه اخلاقی می‌گویند، آبرویمان را ذره ذره جمع کرده‌ایم و نمی‌خواهند آن را به خطر بیندازند. در حالی که از نظر رئیس مذهب شیعه اگر آبروی ما برای کسی که به لحاظ اخلاقی، اعتقادی یا اقتصادی دچار مشکل شده خرج نشود به چه کار می‌آید؟ آبرو جمع کرده‌ایم برای دستگیری از دیگران. باید بار‌ها تلاش کنیم. چرا برای کمک به دیگری به آب و آتش نمی‌زنیم؟ اگر فرزند ما هم دچار مشکل شود، رهایش می‌کردیم؟ یا اینکه از هر راه و روشی استفاده می‌کردیم که او را نجات بدهیم: المؤمنون کالجسد الواحد. از نظر اسلام همه ما اعضای یک بدن هستیم. که باید به داد هم برسیم. طبیعی است که بار اول هیچ‌کس حاضر نیست از مشکل اخلاقی و اعتقادی دست بکشد، اما اگر با روش درست و مستمر پیش برویم به نتیجه خواهیم رسید. حضرت رسول (ص) ۲۳ سال تلاش کردند تا مردم مسلمان شوند. حضرت وقتی از غار حرا پایین آمدند جز خدیجه کبری و امیرالمومنین (ع) هیچ یار و یاور و ایمان‌آورنده‌ای نداشت، اما زمانی که ایشان از دنیا رفتند، تمام حجاز مسلمان بود و اسلام به مرز‌های روم و ایران رسیده بود.
معتقدید که باید بار‌ها تلاش کرد و سماجت به خرج داد؟
بله. آنچه امروز در جامعه به سرمان آمده ناشی از رها کردن و بی‌تفاوتی است. اگر خواسته‌ایم به کسی کمک کنیم، هزاران برچسب به او زده و لقب‌های درست و نادرست به او داده‌ایم. خودمان را در بهشت دیده‌ایم و دیگران را در جهنم. امام صادق (ع) بار‌ها پیروانش را نهی کرده‌اند از فخر فروختن به دیگران و قضاوت کردن آنها. فرموده‌اند که حتی به کسی که مبتلا به گناه است فخر نفروش. معتقدم دین‌گریزی امروز برخی از جوان‌ها، رفتار غلط دینداران است یا درست برخورد نکرده‌ایم یا کسی، چون من که لباس دین به تن دارد، بیشتر بلندگو بوده و اهل حرف‌زدن که این دینی نیست که رئیس مذهب شیعه آن را می‌پسندد.
انتهای پیام/
منبع: جام جم
ارسال نظر
