به گزارش «سدید»؛ ژانردفاع مقدس مولود جنگ تحمیلی است. هشت سال دفاع کشورمان دربرابر صدام آنقدری حادثه تلخ و شیرین و حماسه داشت که بتواند به تنهایی یک ژانر مستقل را در سینما خلق کند. شخصیتهایی در سالهای جنگ پدیدار شدند که مانند یک کشف ناب بودند.
از مردم کوچه و بازار، دانشجور، کارگر و... به صف مقاومت پیوستاند. آدمهایی به ظاهر ساده و معمولی که جنگ از آنها قهرمان ساخت. دهها و صدها شخصیت واقعی در دفاع مقدس هستند که میتوانند در قامت یک قهرمان در سینما ظاهر شوند. یعنی همان شخصیتهایی را که هالیوود نسخه فیکشان را میسازد، ما در کشور خودمان نمونههای فراواناش را داریم؛ آنهم از جنس واقعی.
سینمای جنگ کشورمان به دلایل مختلف مهجور است. البته که آثار بزرگی به همت سینماگران ایرانی در این زمینه ساخته شده و تعدادی از بزرگترین فیلمسازان و بهترین فیلمهای سینمای ایران منشا دفاع مقدسی دارند، اما به دلایل مختلف این سینما همچنان مهجور است. هزینههای بالای ساخت، نیازبه اراده و حمایت حاکمیت، اعتقاد قلبی هنرمندان و برخی از مسائل دیگر، مواردی است که خروجی سینمای جنگ را تعیین میکند.
اگر بخواهیم بهطور کلی روایت در دل جنگ را برای تصویری شدن تقسیم کنیم باید به حوادث و قهرمانها اشاره کنیم. مثلا یک حادثه، مثل عملیات فتحالمبین بشود سوژه ساخت یک فیلم. خب با یک جستوجوی ساده میتوان فهمید که به ندرت دراین زمینه اقدامی صورت گرفته و فیلمی ساخته شده است. اما نحوه دوم ورود به مساله، ساخت فیلم با محوریت شخصیتهای جنگ است. مثلا درباره یکی از سرداران و فرماندهان شهید جنگ فیلمی ساخته شود. دراین گزارش به مورد دوم اشاره خواهیم کرد.
مرور کوتاه
بلافاصله پس از جنگ فیلمسازان برای تولید فیلم دست به کار شدند. البته که در زمان جنگ هم توسط فیلمسازانی همچون مرحوم رسول ملاقلیپور فیلمهایی ساخته شده بود، اما ورود جدی سینمای ایران به مقوله دفاع مقدس، با پایان جنگ مصادف شد. برخی از فیلمها با محوریت و البته عمدتا با الهام از برخی شخصیتهای جنگ ساخته شدند. اما تاکنون تنها چند فیلم بهطور جدی و رسمی با محوریت شهدای جنگ ساخته شده که برخی را مرور میکنیم.
«چ»: نام ابراهیم حاتمیکیا با سینمای جنگ گره خورده است. هنوز عدهای «آژانس شیشهای» او را بهترین فیلم سینمای پس از انقلاب میدانند. او در سال۹۲ سراغ ساخت فیلمی با محوریت یکی از مهمترین شخصیتهای معاصر ایران رفت. حاتمیکیا تنها به بخشی از زندگی دکتر چمران ورود کرد. او حضور مصطفی چمران در ماجرای پاوه را تصویر کرد. این فیلم با استقبال خوبی توسط مردم و منتقدان مواجه شد.
«ایستاده درغبار»: مجموعه مستند «آخرین روزهای زمستان» بانی معرفی یک فیلمساز جدید به سینمای ایران شد. محمدحسین مهدویان پس از درخشش مستندش، اینبار شبیه به همان فرم سراغ ساخت فیلمی با محوریت زندگی حاج احمد متوسلیان رفت. «ایستاده در غبار» با استقبال گسترده مردم و منتقدان در جشنواره روبهرو شد. برخی معتقدند این فیلم یکی از موفقترین آثار سینمای جنگ است.
«به کبودی یاس»: «به کبودی یاس» را جواد اردکانی با محوریت زندگی شهید برونسی ساخت. این فیلم در بیستوهفتمین دوره جشنواره بینالمللی فیلم فجر، برنده سیمرغ بلورین جلوههای ویژه و نگاه ملی شد. اما هیچگاه از این فیلم بهعنوان فیلم موفقی یاد نشد.
«شور شیرین»: فیلم دیگری که جواد اردکانی با محوریت یکی از شهدا ساخت «شور شیرین» است. داستان فیلم مقاطعی از زندگی محمود کاوه، یکی از فرماندهان کردستان را به تصویر میکشد که بهدنبال آزادسازی شهر سقز است. این فیلم هم با موفقیت قابلتوجهی روبهرو نشد.
«صیاد خمینی»
حالا خبر رسیده که بازهم قرار است زندگی یکی از شهدا به فیلم سینمایی تبدیل شود. روایت فتح قرار است با کارگردان فیلم «استرداد» و سریال «بچه مهندس» سراغ تصویری کردن یکی از شخصیتهای جذابدفاع مقدس برود.
شهید عبدالرسول زرین با رکورد بیش از سه هزار شلیک موفق و با به هلاکت رساندن نظامیان بعثی و چندین تکتیرانداز ماهر و فرمانده عراقی خود را بهعنوان ماهرترین تکتیرانداز جهان در جنگهای معاصر ثبت کرده است. این مجاهد والامقام در اسفندماه سال۱۳۶۲ و در جزیره مجنون و عملیات خیبر به درجه رفیع شهادت نائل آمد.
شهید خرازی میگوید: پس از شهادت زرین، برادران در بیسیمها و رادیو دشمن شنیده بودند که میگفتند «صیاد خمینی» را زدیم! اما نکته مهم و پایانی چیست؟ اصل ورود به ساخت فیلم از زندگی و حماسههای قهرمانان دفاع مقدس بسیار ارزشمند است.
ورود نهادهای فرهنگی به این موضوع هم نه تنها لازم، که واجب است. اما باید مشخص شود که هدف از ساخت این فیلمها چیست. آیا قرار است صرفا تولید فیلمی دفاع مقدسی در گزارش کار مجموعههای فرهنگی ثبت شده و نهایتا تلویزیون در هفته دفاع مقدس بتواند فیلم جدیدی پخش کند، یا واقعا قرار است فیلمی با کیفیت و با رعایت استانداردهای تکنیکی سینما ساخته شود؟ گاهی ورود ضعیف به یک امر مقدس، بدتر از سکوت در قبال آن است. کارگردان «شکار شکارچی» و تهیهکنندهاش کارنامه قابل نقدی دارند. باید دید که فیلم آخرشان آبرومند است یا فقط بیتالمال هزینه خواهد شد.
انتهای پیام/