گذار به آرامش یا ناآرامش

• ...هیچ چیز، در پیشگاه خدا منفورتر از خانه‌ای که در اسلام، به جدایی (طلاق) ویران شود، نیست. (وسائل الشیعه، ج. ۱۶، ص. ۲۶۶)؛

و امام صادق (ع) نیز در حدیثی به همین نکته اشاره مستقیم می‌کنند:

• خداوند... خانه‌ای را که در آن طلاق باشد، دشمن می‌دارد و هیچ چیزی در پیشگاه خداوند، منفورتر از طلاق نیست. (همان، ص. ۲۶۷)؛

و نیز فرمود:

• هیچ حلالی در نزد خدا منفورتر از طلاق نیست ... (همان).

• «فدار‌ها علی کل حال واحسن الصحبة لها فیصفو عیشک (مکارم الاخلاق، ص. ۲۱۸) همیشه با همسرت مدارا کن، و با او به نیکی همنشینی کن تا زندگیت باصفا شود.»

یا در جایی دیگر پیامبر (ص) می‌فرمایند:

• «هر مردی که بداخلاقی همسرش را برای خدا تحمل کند، خدا برای صبر او در هربار، پاداشی همانند پاداش صبر ایوب نبی – علیه السلام- در برابر بلای او به وی دهد.»

و از آن طرف هم درباره زنانی که شوهران شان دارای صفات بدی، چون بدبینی و شکاکیت، بداخلاقی یا بسیار تنگ روزی هستند فرمود:

• «خداوند عذاب قبر را از سه دسته از زنان برمی دارد و در روز قیامت با فاطمه دخترم -سلام الله علیها- محشورشان خواهد کرد. زنی که بر غیرت شوهرش شکیبایی کند؛ زنی که در برابر بداخلاقی شوهرش صبوری کند و زنی که مهریه اش را به همسرش ببخشد، خدا به هریک از آن‌ها ثواب هزار شهید می‌دهد.»

همه این‌ها برای حفظ مسیر پیشرفت و گذار به موقعیت آرامش در زندگی که هدف از زندگی مشترک می‌باشد بیان شده است اما نباید از نظر دور بماند که اسلام دین واقعیت هاست. یعنی ضمن بیان ارزش‌ها و اهداف والای زندگی برای انسان هیچ گاه از واقعیت را قربانی نمی‌کند. دقیقا به همین دلیل است که در اسلام طلاق نیز دارای جایگاهی خاص می‌باشد. در دسته بندی‌های شرعی طلاق در گروه محرمات یا مکروهات قرار نگرفته است بلکه در دسته امور حلال قرار گرفته است.
طبق تحلیلی که در خصوص گذار در زندگی بیان کردیم اگر برآیند گذار زندگی زناشویی، به سمت ساخت موقعیت ناآرامش باشد و روز به زور سرعت حرکت در این مسیر سراشیبی بیشتر شود در این موقعیت اسلام دست زن و مرد را برای گسستن پیوندی که باعث انحطاط یکی یا هر دو آن‌ها می‌شود باز گذاشته است تا در یک مسیر اشتباه به راه خود ادامه نداده و در نهایت دچار معضلات و مشکلات و آسیب‌های بیشتری نشوند. در روایات نیز به این موقعیت‌ها اشاراتی شده است برای مثال، خطاب بن مسلمه می‌گوید:

• خدمت امام کاظم (ع) رفتم و می‌خواستم از بدخلقی زنم شکایت کنم. حضرت فرمود: پدرم زنی برایم گرفته بود که بدخلق بود و من پیش او شکوه بردم. فرمود:
  ما یَمْنَعُکَ مِنْ فِراقِها قَدْ جَعَلَ اللّهُ ذلِکَ إلَیْکَ، چه چیز مانع تو می‌شود که از او جدا شوی این کار را خداوند به دست تو گذاشته است.
  پیش خودم گفتم: گره از مشکل من گشودی. (وسائل الشیعه، ج. ۱۶، ص. ۲۷۰).

در روایتی دیگر آمده است:

• خَمسَة لایُستَجابُ لَهُم: رَجُل جُعِلَ بِیَدِهِ طَلاقُ امرأتِهِ فَهِیَ تُؤذِیهِ وَعِنْدَهُ ما یُعطِیها وَلَم یُخلِّ سَبِیلَها...؛ دعای پنج کس مستجاب نمی‌شود: مردی که طلاق زن به دست اوست و آن زن او را اذیت می‌کند و او می‌تواند مهرش را بدهد و رهایش کند... (همان، ص. ۲۷۱) 

در این احادیث به مواردی اشاره شده است که احتمال زیاد حاکی از روند منفی زندگی بوده است که برای جلوگیری از سقوط بیشتر، امر طلاق به رسمیت شناخته شده است و از حالت مذموم خارج شده و انری پسندیده تلقی شده است.
علاوه بر این‌ها از نظر اسلام در هر دو حالت یعنی زندگی و طلاق باید به صورت پسندیده و معروف رفتار نمود یعنی نباید خارج از حیطه اخلاق و عدالت رفتار کرد در این همین خصوص در قرآن آمده است:

• وَإذا طَلَّقْتُمُ النِّساءَ فَبَلَغْنَ أجَلَهُنَّ فَأمْسِکُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أوْ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ...؛ هنگامی که همسر خود را طلاق دادید و در آستان پایان گرفتن عده قرار گرفتند، یا رجوع کنید و آن‌ها را به گونه متعارف و معروف نگاه داری نمایید، یا رجوع نکنید و آن‌ها را به طور متعارف، رها و آزاد سازید. (بقره، آیه ۲۳۱)