دانش‌آموزان مجازی و مصائب آن؛
در روزهایی که محتوای دروس به صورت مجازی ارائه می‌شود، نحوه دسترسی دانش‌آموزان به فضای مجازی نگرانی‌هایی را برانگیخته است.
به گزارش «سدید»؛ این روز‌ها که دانش‌آموزان با شرایط خاص راهی مدارس شدند، دغدغه تازه‌ای برای والدین ایجاد شده است. طبق روال پیشین بخشی از دروس به صورت مجازی از طریق سامانه شاد ارائه می‌شود و این مساله نحوه دسترسی دانش‌آموزان به اینترنت بدون کنترلگری مناسب را دوباره مطرح کرده است.
اگرچه مصاحبه روز گذشته یکی از نمایندگان مجلس درباره دسترسی فرزندانش به اینترنت به دلیل اشتباه در بیان مساله در فضای مجازی به سوژه کاربران تبدیل شد، اما واقعا یکی از مسائل مبتلا به این روز‌ها همین مدل دسترسی فرزندان به فضای مجازی است؛ هر چند در همین فضا نصرالله پژمانفر، دیگر نماینده مجلس در اظهارنظری اینطور گفته بود: «نمی‌توان فرزندان‌مان را به خصوص در زمان کرونا از فضای مجازی محروم کنیم، ولی باید با ارائه اینترنت پاک، فضایی سالم برای آن‌ها مهیا کرد. #اینترنت_کودک فرزند #شبکه_ملی_اطلاعات است، ولی وزارت ارتباطات بیشتر معطل مذاکرات حمایتی با مدیران تلگرام و... بوده تا تمرکز بر اجرای تکالیف قانونی.»
سال گذشته بود که وزارت ارتباطات باوجود ماموریت‌هایش تصمیم به برگزاری جشنواره کودک آنلاین گرفت تا به‌زعم خود خلأ محتوا را در فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان پر کند. هرچند آن مساله در نهایت به سرانجام نرسید، اما سابقه نشان می‌دهد که نهاد‌های مسوول در این زمینه خیلی اهل فکر و برنامه‌ریزی برای تامین محتوا برای این گروه سنی نیستند؛ اتفاقی که ثمرات آن را امروزه می‌بینیم که دانش‌آموزان به راحتی در فضای مجازی حضور دارند، در حالی که خانواده‌های آنان نگرانی‌هایی در این زمینه دارند. دو سال قبل بود که علیرضا کاظمی، معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش وقت در یک نشست گفت: «در گذشته نهاد خانواده و نهاد مکتب‌خانه را داشتیم که تربیت را شکل می‌داد و بعد‌ها نهاد جامعه اضافه شد، اما در جامعه امروز یک فضای دیگری به این سه نهاد اضافه شده که سایبری بوده و ضریب نفوذ آن از نهاد‌های دیگر بیشتر است. امروز فضای سومی پیش روی دانش‌آموزان است که فضای مجازی است و آن هم شهر بی‌قانون است؛ این فضا خطرناک و غیرقابل کنترل است.»
با این نگاه حالا دانش‌آموزان باید برای درس خواندن در فضای مجازی حضور داشته باشند که هیچ برنامه و ترتیب خاصی برای آن‌ها وجود ندارد. برای استفاده از برنامه شاد فقط همان راه ورود است و سیستم جداگانه‌ای تعریف نشده. قبلا گفته می‌شد قرار است سیمکارت دانش‌آموزی از سوی آموزش و پرورش میان دانش‌آموزان توزیع شود که در آن فیلتر‌هایی اعمال شده بود، اما در نهایت به نتیجه نرسید و امروز هر دانش‌آموز به راحتی وارد فضایی می‌شود که خانواده کمترین کنترل را روی آن دارند. از سوی دیگر کمترین محدودیت سنی از سوی وزارت ارتباطات اعمال می‌شود و خب با توجه به عدم‌تخصیص سیمکارت دانش‌آموزی هیچ رده‌بندی سنی‌ای هم در استفاده از سایت‌های مورد نظر وجود ندارد. مساله دیگر ماجرا استفاده از فیلترشکن‌هایی است که کاربران برای استفاده از تلگرام روی گوشی‌های خود نصب دارند و خب روشن بودن دائم فیلترشکن‌ها، خود تبلیغات نابهنجار و زیادی را به صورت خودکار روی گوشی‌ها نشان می‌دهد که برای دانش‌آموزی در این سن و سال قطعا جلب توجه‌کننده است.
ابوالفضل رحمانی در یک مقاله درباره دسترسی بی‌ضابطه دانش‌آموزان به فضای مجازی به آسیب‌ها و پیامد‌های این مساله اشاره کرده است. در این مقاله که در وبگاه انجمن خانواده و اینترنت منتشر شده، آمده است: «خطرات فضای مجازی را می‌توان در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار داد؛ مخاطرات جسمی، روحی و روانی، اخلاقی، اعتقادی، اجتماعی و امنیتی. قرار‌گرفتن در معرض موضوعات جنسی و غیراخلاقی، قرار‌گرفتن در معرض محتوای نفرت انگیز، سوء‌استفاده‌های جنسی، نقض حریم خصوصی، تحریک به استفاده از الکل، سیگار و مواد مخدر، پیام‌های آزاردهنده، تحلیل استعداد‌های درونی، درندگان سایبری و کلاهبرداری‌های مالی نمونه‌هایی از خطرات پیش روی فرزندان ما در فضای مجازی هستند. این طیف وسیع از آسیب‌ها، به طور چشمگیر در فضای مجازی کاربران کودک و نوجوان را تهدید می‌کنند و والدین باید مراقب باشند تا با اعمال نظارت‌های لازم و توانمند سازی فرزندان‌شان از این خطرات پیشگیری کنند. نکته مهم در این خصوص این است که کودک یا نوجوانی که با این خطرات مواجه می‌شود، دامنه آسیب‌پذیری بسیار بیشتری نسبت به بزرگسالان را تجربه می‌کند و بسیاری مواقع دیده شده است که قربانیان کم‌سن و سال این تهدیدات، دچار مشکلات روحی و روانی نگران‌کننده‌ای شده‌اند و سلامت جسم و روان آن‌ها به خطر افتاده است. بروز ناهنجاری‌هایی مانند پرخاشگری، تنهایی و انزوا، افسردگی، نارضایتی از خود، مقایسه پیوسته خود با دیگران، شدت احساس نیاز به توجه، شکست عاطفی، مواجهه با پیام‌های آزاردهنده، احساس حقارت، بیماری‌های جسمی، تنبلی و کم‌تحرکی، بلوغ زودرس، اعتیاد به رایانه و خودآزاری نمونه‌هایی از آثار و پیامد‌های منفی کنشگری غیرصحیح کودکان و نوجوانان در فضای مجازی است.»
البته به عقیده رحمانی، والدین در این شرایط می‌توانند با انجام راهکار‌هایی این آسیب را به حداقل برسانند: «مهم‌ترین کاری که والدین باید انجام دهند، افزایش دانش و شناخت خود از این آسیب‌هاست و در گام بعد، فرا‌گرفتن راهکار‌هایی است که می‌توان برای مراقبت و کنترل فرزندان در فضای مجازی از آن‌ها استفاده کرد. والدین امروز باید علاوه بر مهارت‌های سنتی فرزندپروری به مهارت جدید هزاره سوم هم مجهز شوند که ما به آن مهارت‌های فرزندپروری در عصر دیجیتال می‌گوییم. مهارت سواد رسانه، شناخت بازی‌های رایانه‌ای و روش انتخاب بازی مناسب برای فرزندان، مهارت حفظ حریم خصوصی در فضای مجازی، مهارت استفاده از نرم‌افزار‌های کنترل والدین و مهارت کنترل رژیم مصرف و… برخی از مهارت‌هایی هستند که پدر و مادر‌های عصر دیجیتال به آن‌ها نیاز دارند.»
تحقیقات انجام‌شده با موضوع ارزیابی سلامت روانی و رفتاری دانش‌آموزان شهر تهران نشان داد که در میان ۱۳۲ هزار دانش‌آموز مورد تحقیق قرارگرفته که با ۴۲ مولفه انجام شد، متاسفانه ۵۶ درصد دانش‌آموزان در معرض خطر کسانی هستند که ارتباط‌شان با خانواده‌ها ضعیف است و مشکلات خود را با دوستان‌شان به صورت رودررو یا در فضای مجازی مطرح می‌کنند. کمتر از یک درصد دانش‌آموزان در معرض خطر، مشکلات خود را با خانواده مطرح می‌کنند؛ ۳۳ درصد دانش‌آموزان اوقات فراغت خود را با استفاده از اینترنت، ۲۹ درصد استفاده از کامپیوتر و موبایل، ۱۷ درصد تلویزیون و ۳۵ درصد گوش دادن به موسیقی پر می‌کنند، اما بر اساس نظرسنجی انجام‌شده بیش از ۷۰ درصد دانش‌آموزان در پاسخ به انجام فعالیت‌های ورزشی گزینه کم، اصلا یا خیلی کم را انتخاب کردند که این‌ها همگی هشدار‌هایی برای نبود تحرک، به خطر افتادن سلامت دانش‌آموزان، وابستگی به فضای مجازی و منزوی شدن آنهاست.
انتهای پیام/
اگرچه مصاحبه روز گذشته یکی از نمایندگان مجلس درباره دسترسی فرزندانش به اینترنت به دلیل اشتباه در بیان مساله در فضای مجازی به سوژه کاربران تبدیل شد، اما واقعا یکی از مسائل مبتلا به این روز‌ها همین مدل دسترسی فرزندان به فضای مجازی است؛ هر چند در همین فضا نصرالله پژمانفر، دیگر نماینده مجلس در اظهارنظری اینطور گفته بود: «نمی‌توان فرزندان‌مان را به خصوص در زمان کرونا از فضای مجازی محروم کنیم، ولی باید با ارائه اینترنت پاک، فضایی سالم برای آن‌ها مهیا کرد. #اینترنت_کودک فرزند #شبکه_ملی_اطلاعات است، ولی وزارت ارتباطات بیشتر معطل مذاکرات حمایتی با مدیران تلگرام و... بوده تا تمرکز بر اجرای تکالیف قانونی.»
سال گذشته بود که وزارت ارتباطات باوجود ماموریت‌هایش تصمیم به برگزاری جشنواره کودک آنلاین گرفت تا به‌زعم خود خلأ محتوا را در فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان پر کند. هرچند آن مساله در نهایت به سرانجام نرسید، اما سابقه نشان می‌دهد که نهاد‌های مسوول در این زمینه خیلی اهل فکر و برنامه‌ریزی برای تامین محتوا برای این گروه سنی نیستند؛ اتفاقی که ثمرات آن را امروزه می‌بینیم که دانش‌آموزان به راحتی در فضای مجازی حضور دارند، در حالی که خانواده‌های آنان نگرانی‌هایی در این زمینه دارند. دو سال قبل بود که علیرضا کاظمی، معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش وقت در یک نشست گفت: «در گذشته نهاد خانواده و نهاد مکتب‌خانه را داشتیم که تربیت را شکل می‌داد و بعد‌ها نهاد جامعه اضافه شد، اما در جامعه امروز یک فضای دیگری به این سه نهاد اضافه شده که سایبری بوده و ضریب نفوذ آن از نهاد‌های دیگر بیشتر است. امروز فضای سومی پیش روی دانش‌آموزان است که فضای مجازی است و آن هم شهر بی‌قانون است؛ این فضا خطرناک و غیرقابل کنترل است.»
با این نگاه حالا دانش‌آموزان باید برای درس خواندن در فضای مجازی حضور داشته باشند که هیچ برنامه و ترتیب خاصی برای آن‌ها وجود ندارد. برای استفاده از برنامه شاد فقط همان راه ورود است و سیستم جداگانه‌ای تعریف نشده. قبلا گفته می‌شد قرار است سیمکارت دانش‌آموزی از سوی آموزش و پرورش میان دانش‌آموزان توزیع شود که در آن فیلتر‌هایی اعمال شده بود، اما در نهایت به نتیجه نرسید و امروز هر دانش‌آموز به راحتی وارد فضایی می‌شود که خانواده کمترین کنترل را روی آن دارند. از سوی دیگر کمترین محدودیت سنی از سوی وزارت ارتباطات اعمال می‌شود و خب با توجه به عدم‌تخصیص سیمکارت دانش‌آموزی هیچ رده‌بندی سنی‌ای هم در استفاده از سایت‌های مورد نظر وجود ندارد. مساله دیگر ماجرا استفاده از فیلترشکن‌هایی است که کاربران برای استفاده از تلگرام روی گوشی‌های خود نصب دارند و خب روشن بودن دائم فیلترشکن‌ها، خود تبلیغات نابهنجار و زیادی را به صورت خودکار روی گوشی‌ها نشان می‌دهد که برای دانش‌آموزی در این سن و سال قطعا جلب توجه‌کننده است.
ابوالفضل رحمانی در یک مقاله درباره دسترسی بی‌ضابطه دانش‌آموزان به فضای مجازی به آسیب‌ها و پیامد‌های این مساله اشاره کرده است. در این مقاله که در وبگاه انجمن خانواده و اینترنت منتشر شده، آمده است: «خطرات فضای مجازی را می‌توان در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار داد؛ مخاطرات جسمی، روحی و روانی، اخلاقی، اعتقادی، اجتماعی و امنیتی. قرار‌گرفتن در معرض موضوعات جنسی و غیراخلاقی، قرار‌گرفتن در معرض محتوای نفرت انگیز، سوء‌استفاده‌های جنسی، نقض حریم خصوصی، تحریک به استفاده از الکل، سیگار و مواد مخدر، پیام‌های آزاردهنده، تحلیل استعداد‌های درونی، درندگان سایبری و کلاهبرداری‌های مالی نمونه‌هایی از خطرات پیش روی فرزندان ما در فضای مجازی هستند. این طیف وسیع از آسیب‌ها، به طور چشمگیر در فضای مجازی کاربران کودک و نوجوان را تهدید می‌کنند و والدین باید مراقب باشند تا با اعمال نظارت‌های لازم و توانمند سازی فرزندان‌شان از این خطرات پیشگیری کنند. نکته مهم در این خصوص این است که کودک یا نوجوانی که با این خطرات مواجه می‌شود، دامنه آسیب‌پذیری بسیار بیشتری نسبت به بزرگسالان را تجربه می‌کند و بسیاری مواقع دیده شده است که قربانیان کم‌سن و سال این تهدیدات، دچار مشکلات روحی و روانی نگران‌کننده‌ای شده‌اند و سلامت جسم و روان آن‌ها به خطر افتاده است. بروز ناهنجاری‌هایی مانند پرخاشگری، تنهایی و انزوا، افسردگی، نارضایتی از خود، مقایسه پیوسته خود با دیگران، شدت احساس نیاز به توجه، شکست عاطفی، مواجهه با پیام‌های آزاردهنده، احساس حقارت، بیماری‌های جسمی، تنبلی و کم‌تحرکی، بلوغ زودرس، اعتیاد به رایانه و خودآزاری نمونه‌هایی از آثار و پیامد‌های منفی کنشگری غیرصحیح کودکان و نوجوانان در فضای مجازی است.»
البته به عقیده رحمانی، والدین در این شرایط می‌توانند با انجام راهکار‌هایی این آسیب را به حداقل برسانند: «مهم‌ترین کاری که والدین باید انجام دهند، افزایش دانش و شناخت خود از این آسیب‌هاست و در گام بعد، فرا‌گرفتن راهکار‌هایی است که می‌توان برای مراقبت و کنترل فرزندان در فضای مجازی از آن‌ها استفاده کرد. والدین امروز باید علاوه بر مهارت‌های سنتی فرزندپروری به مهارت جدید هزاره سوم هم مجهز شوند که ما به آن مهارت‌های فرزندپروری در عصر دیجیتال می‌گوییم. مهارت سواد رسانه، شناخت بازی‌های رایانه‌ای و روش انتخاب بازی مناسب برای فرزندان، مهارت حفظ حریم خصوصی در فضای مجازی، مهارت استفاده از نرم‌افزار‌های کنترل والدین و مهارت کنترل رژیم مصرف و… برخی از مهارت‌هایی هستند که پدر و مادر‌های عصر دیجیتال به آن‌ها نیاز دارند.»
تحقیقات انجام‌شده با موضوع ارزیابی سلامت روانی و رفتاری دانش‌آموزان شهر تهران نشان داد که در میان ۱۳۲ هزار دانش‌آموز مورد تحقیق قرارگرفته که با ۴۲ مولفه انجام شد، متاسفانه ۵۶ درصد دانش‌آموزان در معرض خطر کسانی هستند که ارتباط‌شان با خانواده‌ها ضعیف است و مشکلات خود را با دوستان‌شان به صورت رودررو یا در فضای مجازی مطرح می‌کنند. کمتر از یک درصد دانش‌آموزان در معرض خطر، مشکلات خود را با خانواده مطرح می‌کنند؛ ۳۳ درصد دانش‌آموزان اوقات فراغت خود را با استفاده از اینترنت، ۲۹ درصد استفاده از کامپیوتر و موبایل، ۱۷ درصد تلویزیون و ۳۵ درصد گوش دادن به موسیقی پر می‌کنند، اما بر اساس نظرسنجی انجام‌شده بیش از ۷۰ درصد دانش‌آموزان در پاسخ به انجام فعالیت‌های ورزشی گزینه کم، اصلا یا خیلی کم را انتخاب کردند که این‌ها همگی هشدار‌هایی برای نبود تحرک، به خطر افتادن سلامت دانش‌آموزان، وابستگی به فضای مجازی و منزوی شدن آنهاست.
انتهای پیام/
منبع: صبح نو
اخبار مرتبط
ارسال نظر
