محسن سلگی
تردیدی نیست که دکارت یک چهره علمی بی بدیل و کم مانند است که اگر خدمت او در واحد توپخانه ارتش فرانسه نبود، شاید امروز با جهانی دیگر روبرو بودیم.
گروه گفتمان «سدید»؛ محسن سلگی: یکی از دوستان نخبه که ایده‌ای برای ارتقای یک سامانه دفاعی داشت، نگران بود که همکاری او با آن ارگان نظامی به وجاهت علمی‌اش و نیز مسأله مهاجرت او آسیب برساند. همچنین باور داشت که برای چهره‌ای علمی و مردمی داشتن، یک دانشمند می‌بایست برای همیشه از هرگونه همکاری با همه نهادهای نظامی پرهیز کند.
به او گفتم در بسیاری از کشورها، معمولاً بزرگترین پیشرفت‌های علمی در صنایع دفاعی و نظامی یا ذیل همین مجموعه‌ها شکل می‌گیرد. این امر به شکل سازمان‌نیافته آن حتی پیش از انقلاب صنعتی هم سابقه داشته است.
مهمترین مصداق آن، تحول ریاضیات قدیم به ریاضیات جدید توسط رنه دکارت بود. توضیح اجمالی آن که ریاضیات قدیم عاجز از توضیح حرکت بود. این دکارت بود که خلاء مذکور را جبران کرد و ریاضیاتی پدید آورد که می‌توان آن را انقلاب ریاضی خواند؛ ریاضیاتی که مبنای تکنولوژی قرار گرفت. اگرنه بر مبنای ریاضیات قدیم و هندسه اقلیدسی، امکان به وجودآمدن بسیار از سیستم‌های کنونی وجود نداشت. چراکه آن ریاضیات توان توضیح حرکت، سرعت لحظه‌ای و شتاب را ندارد.
دکارت در زمانی که در واحد توپخانه ارتش مشغول به کار شد، قصد کرد که توپ را برای هدف گیری اجسام متحرک تجهیز کند، اما با مشکل مواجه شد. او متوجه شد ریشه این امر به آن بر می‌گردد که ریاضی توان توضیح حرکت را ندارد. برای همین، از فیزیک مدد گرفت و لوازم حرکت مانند راستا و جهت را از آن وام گرفت.
پس از این تحول بود که ریاضی توانست حرکت را محاسبه کند و بشر توانست اجسام در حال حرکت و شتاب آن‌ها را محاسبه کند. بر همین اساس، توپخانه قادر شد اهداف غیرثابت را هم مورد هدف گیری و اصابت گلوله قرار دهد.
همچنین ریاضیات قدیم، قادر نبود نقطه را فهم کند و نگاه ذات گرایانه به اشیاء داشت، در حالی ریاضیات جدید نگاهی ربطی به اشیاء دارد. نگاه مجموعه‌ای ریاضیات جدید در برابر نگاه عددمحور ریاضیات قدیم بر همین مبنای تمایز است.
تمام این تحول بزرگ-که از شرح جزییات آن می‌گذرم- از حضور دکارت در ارتش متأثر شده است.
نمی‌توان از این که دکارت به ارتش خدمت کرده است یا این که خدمت به ارتش، منشاء خدمتی جهان‌تاریخی و انقلابی به علم و بشریت شده است، این گونه نتیجه گرفت که هر خدمتی به هر ارتشی، درست و حتی رواست. اما آن دوست من نفس کار نظامی و کار با نظامی را در تضاد با علم می‌پنداشت. به هر روی تردیدی نیست که دکارت یک چهره علمی بی بدیل و کم مانند است که اگر خدمت او در ارتش نبود، شاید امروز با جهانی دیگر روبرو بودیم.
بهتر است از ژست معلمی و دورداوری -این تعبیر از من است-بپرهیزیم و جملگی افراد شاغل در نهادهای نظامی را متهم به نادانشمندبودن نکنیم.
مهمترین مصداق آن، تحول ریاضیات قدیم به ریاضیات جدید توسط رنه دکارت بود. توضیح اجمالی آن که ریاضیات قدیم عاجز از توضیح حرکت بود. این دکارت بود که خلاء مذکور را جبران کرد و ریاضیاتی پدید آورد که می‌توان آن را انقلاب ریاضی خواند؛ ریاضیاتی که مبنای تکنولوژی قرار گرفت. اگرنه بر مبنای ریاضیات قدیم و هندسه اقلیدسی، امکان به وجودآمدن بسیار از سیستم‌های کنونی وجود نداشت. چراکه آن ریاضیات توان توضیح حرکت، سرعت لحظه‌ای و شتاب را ندارد.
دکارت در زمانی که در واحد توپخانه ارتش مشغول به کار شد، قصد کرد که توپ را برای هدف گیری اجسام متحرک تجهیز کند، اما با مشکل مواجه شد. او متوجه شد ریشه این امر به آن بر می‌گردد که ریاضی توان توضیح حرکت را ندارد. برای همین، از فیزیک مدد گرفت و لوازم حرکت مانند راستا و جهت را از آن وام گرفت.
پس از این تحول بود که ریاضی توانست حرکت را محاسبه کند و بشر توانست اجسام در حال حرکت و شتاب آن‌ها را محاسبه کند. بر همین اساس، توپخانه قادر شد اهداف غیرثابت را هم مورد هدف گیری و اصابت گلوله قرار دهد.
همچنین ریاضیات قدیم، قادر نبود نقطه را فهم کند و نگاه ذات گرایانه به اشیاء داشت، در حالی ریاضیات جدید نگاهی ربطی به اشیاء دارد. نگاه مجموعه‌ای ریاضیات جدید در برابر نگاه عددمحور ریاضیات قدیم بر همین مبنای تمایز است.
تمام این تحول بزرگ-که از شرح جزییات آن می‌گذرم- از حضور دکارت در ارتش متأثر شده است.
نمی‌توان از این که دکارت به ارتش خدمت کرده است یا این که خدمت به ارتش، منشاء خدمتی جهان‌تاریخی و انقلابی به علم و بشریت شده است، این گونه نتیجه گرفت که هر خدمتی به هر ارتشی، درست و حتی رواست. اما آن دوست من نفس کار نظامی و کار با نظامی را در تضاد با علم می‌پنداشت. به هر روی تردیدی نیست که دکارت یک چهره علمی بی بدیل و کم مانند است که اگر خدمت او در ارتش نبود، شاید امروز با جهانی دیگر روبرو بودیم.
بهتر است از ژست معلمی و دورداوری -این تعبیر از من است-بپرهیزیم و جملگی افراد شاغل در نهادهای نظامی را متهم به نادانشمندبودن نکنیم.
/انتهای پیام/
نظرات بینندگان
علی
۱۵:۱۳ - ۱۳۹۸/۱۱/۲۰
وقتی یک نخبه در مهاجرت در صورت همکاری با نهادهای نظامی ایران شاید دچار مشکل گردد این جور نگرانی ها طبیعیه
منتقد نظام
۱۶:۴۶ - ۱۳۹۸/۱۲/۰۴
من با نظام قلبا چنداان موافق نیستم اما باید انصادف داست خداوکیلی که اگر نیروی قدس نبود و اگر هوافضا و پیشرفت تکنولوژی صورت گرفته توسط این نهادها نبود الان من آروم کنار مادر و همسر و بقیه نبودم و سلامتیشون رو نمی دیدم. الان زیر پای داعش بودیم و همه چیز از بین رفته بود. این که میشه حتی جمهوری اسلامی رو نقد رد در سایه امنیتش هست
ارسال نظر
پرونده ها
