به گزارش فرهنگ سدید؛ مسیحیت تبشیری با وابستگی به خارج از کشور و هدایت مستقیم از سوی نظام سلطه، سیاست‌های آنان را پیگیری می نمایند و هدف همه آنها با هدایت سرویس های جاسوسی غربی، ضرورت مسیحیت جهانی و لزوم تبلیغ و تبشیر مسیحیت است. این موضوع امروزه تبدیل به یکی از مهم ترین دغدغه‌های کارشناسان حوزه دین و فرهنگ شده است. این جریان انحرافی برای جذب افراد از روش هایی همچون دامگستری جنسی، برگزاری محافل مختلط، استفاده از موسیقی و جذابیت های ظاهری، ایجاد امید کاذب، استفاده حداکثری از شبکه ای ماهواره ای و فضای مجازی، سوءاستفاده از افراد آسیب پذیر جامعه، ارائه کمک های مالی موقتی به مهاجران، وعده پناهندگی و بورس تحصیلی استفاده می کند. یکی از روش هایی که کمتر به آن توجه شده است ارائه مفاهیم تبشیری و تبلیغی در قالب کتبی با موضوع دعا، قانون جذب، مراقبه و مدیتیشن است. این موضوع را در نوشتار حاضر با واکاوی اندیشه «کاترین پاندر» و مروری بر بر یکی از پر فروش ترین کتاب هایش یعنی «قدرت دعا» بررسی می کنیم.
کاترین پاندر کیست؟
کاترین پاندر (Catherine Ponder) در ۱۴ فوریه سال ۱۹۲۷ م. در شهر هارتسویل ایالت کارولینای جنوبی در کشور آمریکا به دنیا آمد. وی یک کشیش است و هم اکنون با نگاهی جدید سعی می کند قسمتی از آموزه های دین مسیحیت را متفاوت از گذشته عرضه نماید.
پاندر یکی از شناخته شده‌ترین نویسندگانی که به موضوع خوشبختی و کامیابی در زندگی بشر پرداخته است. پاندر بیشتر از دوازده کتاب نوشته است که از پر فروش ترین کتاب ها بودهاند. از جمله کتاب های وی که به فارسی ترجمه شده است می توان به از دولت عشق، قانون توانگری، قدرت دعا، چشم دل بگشا اشاره کرد.
کاترین پاندر بعد از مطالعه در زمینه تجارت، در مدرسه کشیش ها ثبت نام کرد. در سال ۱۹۵۶ درجه کارشناسی علمی در آموزش و پرورش را دریافت کرد. در سال ۱۹۵۸ به عنوان کشیش کلیسای اندیشه نوین با یک دفتر اولیه در کلیسای بیرمینگهام در ایالت آلاباما (۱۹۵۸-۱۹۶۱) تعیین شد. پاندر اولین کتاب خود با عنوان «قانون توانگری» را در این زمان تألیف نمود. این کتاب جزوه ای بود حاصل تعلیم و تدریس در کلیسای بیرمینگهام که جهت راهنمایی کسانی که در کسب و کار و تجارت بودند، به تحریر درآمد. در زمانی که مشغول نوشتن این کتاب بود، زندگی اش تغییرات چشمگیری داشت. وی ازدواج کرد و به جایی که همسرش در دانشگاه تگزاس تحصیل می کرد، مهاجرت کرد. بعد از مرگ همسرش در حالی که یک بچه هم روی دستش مانده بود، زندگی او دوباره دست خوش تغییر شد و زندگی سختی را می گذراند و در اوایل ۱۹۷۰ م. به کلیسای سان آنتونیو تگزاس نقل مکان کرد. در آنجا دوباره ازدواج کرد و کتاب «چشم دل بگشا» را نوشت. پاندر در شهرهای مختلف آمریکا به رفت و آمد پرداخت و در مورد پولدار شدن و توانگر زیستن به سخنرانی پرداخت و سمینارهای برپا کرد. وی چنان در تشویق دیگران به پولدار شدن و رفاه داشتن مشهور شد که موضوع سخنرانی هایش به «باریدن طلا» تغییر نام یافت. پاندر مقالاتی در زمینه رفاه جهانی در بیشتر سایتهای مهم آمریکایی ارائه کرد و مصاحبه هایی هم در رادیو و تلویزیون و رسانههای چاپی داشت.
پاندر که در قامت کشیش در همه جا ظاهر می شد و از ردای مذهبی برای مقاصد خود بهره می جست، فعالیت هایی نیز در این عرصه انجام داد. از جمله دو کلیسا در محل زندگی خود یعنی تگزاس تأسیس کرد. در نیمه دوم قرن بیستم که غرب، به خصوص آمریکا دچار دگرگونی روحی و معنوی شد، کاترین پاندر نیز به سردمداران جنبش اندیشه نوین (افرادی چون چارلز فیلمور، اِما کورتیس و فلورانس اسکاول شین) پیوست و در نهایت به عنوان یکی از بانیان پایه گذاری کلیساهای اتحاد به ایفای نقش پرداخت. کلیسای اتحاد که در 1889 م. با تلاش های «کانزاس سیتی» از سوی «چارلز فیلمور و میرتل فیلمور» بنیانگذاری شد، مأموریت خویش را تبلیغ مسیحیت کاربردی مثبت اعلام کرد. برخی پاندر را به جنبش تئوصوفی نیز نسبت داده و از ارتباط میان او و این جنبش سخن گفتهاند. به هر روی، با گسترش فعالیت ها و درآمدزایی به طرق مختلف (فروش کتب و امور کلیسایی) سازمان های کلیسایی این کشیش، به تدریج در همه جای آمریکا و دیگر نقاط جهان، توسعه یافت و امروزه با افرادی که کشیشان اندیشه نو خوانده می شود، اداره می گردد. با این اوصاف، می توان کاترین پاندر را نیز مصداق دیگری از همان داستان تکراری سفر از فرش به عرش این دست افراد برشمرد، منتها با یک ویژگی که او را از سایرین متمایز می سازد؛ یعنی فعالیت رسمی در قامت کشیش و معرفی قرائتی متفاوت از مسیحیت و این همان نکته ای است که در آن ظریفبینی -پیش گفته - باید بدان توجه قرار داد تا افق های بعدی نمایانگر گردد.
نگاهی به کتاب قدرت دعا
کتاب قدرت دعا که در واقع جلد دوم و ادامه کتاب قانون توانگری است، با این جمله خود را معرفی میکند: «روش های پیشرفته دعا که می توانند نتایج پویایی برایتان به ارمغان بیاورند»؛ تا «دعا» چه باشد و غایت آن چه! کتاب در هفت فصل مجزا، مجموعه موضوعاتی را با مضامینی چون تأثیر دعا، روش های دعا کردن، انواع دعا و ... شامل می شود که ذیل عناوینی موجه و معنوی ارائه شده است. نکات حاصل از بررسی کتاب مزبور را می توان به صورت خلاصه به شرح ذیل بیان نمود:
- محوریت اومانیسم: تکیه بر مبانی فکری اومانیستی در جای جای کتاب، به چشم میخورد که نشانه ای از اندیشه های متأثر از رشد در محیطی با حاکمیت ارزشهای سرمایه داری و لیبرالیستی است؛ «مراقبه و تکرار کلمات «خداوند درون» در غالب اوقات می تواند ذهن، جسم، کار و روابط را تغییر دهد». «در حرفه نوشتن، روزانه زمانی را برای نوشتن این عبارت تأکیدی صرف می کردم: «من ذهن الهی هستم، هستم، من می گذارم که ذهن الهی اکنون به طور کامل در درونم اظهار شود».
- اشاعه قانون جذب: قانون جذب و مبانی آن شامل مراقبه، بیداری چشم سر (نیروی کندالینی)، تمرکز جسم و ... در این کتاب جلوه کامل دارد که به چند نمونه از آن اشاره می کنیم: «مجموعه ای از قوانین طبیعی برای دنیای مادی و مجموعه ای برای دنیای ناآشکار ذهن و روح وجود دارد ... هشیاری الهی ... یا نیمه هشیاری خداوند درونتان به معنای احیا کردن طبیعت معنوی، الوهیت و سطح الهی ذهنتان است که همانا از طریق آن همه چیز میسر می گردد ... تمرکز بر ذهن لایتناهی، خداوند درون، نور الهی و پرتو الهی در انجام این کار کمکتان میک ند. نوشتن و تصور کردن نیز مفید است» «یکی از روش های تمرکز ... که به افکارتان، قدرت نتیجه بخشی می بخشد، فهرست سازی است». که آن را شامل «فهرست حذفن شدنی ها، خواسته ها و داشته ها» عنوان می کند. «قانون تمرکز چنین است: چیزی را مجسم کنید و به آن موجودیت بخشید». همان عصاره قانون جذب.
- تبلیغ سبک زندگی غربی: آنگونه که نویسنده در مقدمه کتاب، اشاره داشته گویا این کتاب ابتدا با عنوان «دعا کنید و ثروتمند شوید»، چاپ شده و بعدها با اصرار پاندر به قدرت دعا تغییر نام یافته است. با وجود این تغییر اما می توان گفت، همان عنوان نخستین گویاترین نامی است که باید بر این اثر گذاشت، چرا که تشویق به ثروت اندوزی و روش های تحقق آن، محور اصلی کتاب است که ذیل عنوان دعا مخفی گشته. اساساً لحن پاندر در بیان شواهد مثال و داستان هایش از افراد مختلف (اغلب بازرگان و تاجر)، به گونه ای است که به این طرز فکر، مفتخر بوده و موفقیتهای مادیاش را بر ردای کشیشی برتر می داند (حتی اگر آشکار بدان اشاره نکند). نگاهی به برخی از عناوین فصول وی، شاهدی است بر این حقیقت: «از نداری تا مکنت، برای شغل یابی هیچ وقت دیر نیست، خانوادهای حاشیه نشین از ملک استیجاری تعالی یافت، بازرگانی زندگی سعادت مندتری را تجربه کرد، فهرست حذفنشدنیها برای بازرگانی توفیق به ارمغان آورد و ...». همین طور است اشاره به داستان زندگی شخصی و ثروت اندوزیاش که آن را به منزله غایت موفقیت خود خوانده، به عنوان الگویی به مخاطبان عرضه می دارد.
- شریعت گریزی: پاندر در قامت یک کشیش، همواره بر لزوم رهایی از تارهای دست و پا گیر شریعت و آداب دینی تأکید نموده و حتی گاه زبان به انتقاد از روش های سنتی کلیسا می گشاید (ذیل عنوان «چرا مراقبه را در مکان های مذهبی آموزش نداده اند؟»). وی در بخش «روش های بدون تشریفات برای دعا» می پ
- نویسد: «در وضعیتی آسوده و راحت بنشیند یا ممکن است دراز بکشید و لباس راحتی که عذاب آورتر نباشد، بر تن کنید ... وقتی احساس آرامش و آسودگی یافتید، عبارت معینی را انتخاب کنید و ذهنتان را بر آن متمرکز سازید ... ممکن است آن را با صدای بلند ادا کنید تا به شما کمک کند که با آن همنوا شوید».
- سایه پلورالیسم: پاندر برای جلب توجه و همراهی تمام سلایق و جنبه فرامذهبی بخشیدن به رویکرد خود، از ادیان و آیین های مختلف شاهد مثال آورده و مهر تأیید بر آن ها می نهد، مانند آنجا که در رابطه با تأثیر سکوت از حضرت موسی و پیامبر اکرم (ص) تا لوتر و بودا سخن می گوید: «در تنهایی کوهی در نزدیک مکه بود که محمد را برای آنکه پیام آوری از جانب الله باشد، فراخواندند ... لوتر در دغدغه های خصوصی اش به هنگام دعا به قدرت و اطمینان تزلزل ناپذیری در ورمز (شهری در آلمان غربی) دست یافت ... حتی بودا آن فرزانه روشنی یافته که پیام رستگاری اش برای آسیا به آیین جهانی بدل شد، از طریق دعای سکوت به این مهم دست یافت».
- استناد به روانشناسی و شخصیت های شناخته شده برای اعتباربخشی: پاندر برای جنبه علمی بخشیدن به مبانی فکری خود به ویژه در زمینه ذهن ناهشیار و روش های دستیابی به آن برخی روانشناسان مسئله دار مانند «یونگ» که ضمیر ناخودآگاه جمعی را مطرح می کند و یا «ویلیام جیمز» استناد می نماید. همچنین برای مستند نشان دادن آن به آزمون های روان شناختی اشاره میکند. مثل نمونه ای که از «ویلیام آر. پارکر» در خصوص تأثیر دعا بر دانشجویان ذکر کرده و با تکنیک ارتباط دهی معنایی، نتایج مورد نظر خود را از آن بیرون می کشد.
مواردی که ذکر شد مقدمه ای بود برای رسیدن به اصل موضوع یعنی تمرکز ضمنی و خزنده پاندر بر «مسیحیت تبشیری و اشاعه آموزه های مسیحی» و به عبارتی عمل در مقام یک مبلغ تبشیری. شگرد پاندر برای عملی ساختن این هدف، چاشنی کردن مبانی و آموزه های مسیحی ذیل هر بحث است. در واقع پاندر با اذعان بر فعالیت خود در کسوت یک کشیش، اشاره به این تعالیم را طبیعی می داند، البته با امتناع هوشیارانه از تبلیغ گل درشت و به کارگیری شگردهای اقناع، این آموزه ها را با ظرافتی بسیار در ذهن مخاطب جای می دهد. برای درک بهتر این مسئله، به مصادیقی از این شگرد در کتاب مذکور اشاره می کنیم:
ذیل مبحث مراقبه: پاندر ضمن اشاره به اذکار تأکیدی رایج در مرام بودایی مثل «اوم»، به ورژن مسیحی آن نیز اشاره و توصیه ضمنی می کند: «کاهنان عهد عتیق، این سطح فراهشیار درون را با تأکید و تمرکز مکرر بر عبارت «هستم» (اَهیه به زبان عبری/ نقل قول از تورات) یا «هستم آن که هستم» بر می انگیختند». «نام بزرگان الهی را بر زبان بیاورید» او با ایمان تکرار می کرد: عیسی مسیح، عیسی مسیح .... تکرار هر روز عبارت «عیسی مسیح مرا شفا می دهد» اعجاز قدرت شفا دارد». «قدما احساس می کردند نام عیسی مسیح، واژه گمشده قدرت بود که چون بر آن مراقبه می شد، میتوانست نیکویی فرد را بدون فوت وقت احیا کند. امروز هم نام عیسی مسیح برای کسانی که بر قدرت او مراقبه می کنند، دستاوردهای عظیم و عجیبی در همه جوانب مشخص می شود».
هنگام اشاره به قانون جذب و تکنیک های آن (مراقبه، تمرکز و ...): «ایوب که با قدرت مقدر کردن از ژنده بودن به مکنت رسید، این گونه عهد بست: امری را جزم خواهی نمود و برایت برقرار خواهد شد و روشنایی بر راه هایت خواهد تابید». «بانویی را می شناسم که با نوشتن یکی از پیمان های شفابخش عیسی مسیح و قرار دادن آن مستقیماً روی پوست منطقه بیمار بدنش، از یک بیماری مزمن شفا یافت. برخی دیگر نیز به هنگام خواب یکی از پیمان های عیسی مسیح را زیر بالششان قرار داده اند و شفا یافتند ... [پس] بر شفاهای بزرگان الهی مراقبه کنید زیرا در کلام، حقیقت زندگی وجود دارد». «پیمان یهوه یا یوشع ... آن بود که شب و روز بر آن قانون مراقبه کند: زیرا همچنین راه خود را فیروز خواهی ساخت». مزامیر داوود نیز دولت مندی مشابهی را وعده داد. قدرت موثر واقع شدن مراقبه در داستان اسحاق که در شامگاه به دشستان رفت تا به مراقبه بپردازد نیز منعکس است ... هیچ جای تعجبی نیست که مزمور داوود مراقبه را به منزله «من در خداوند شادمان خواهم بود» توصیف می کند». «برای مراقبه غیررسمی، مزامیر از عبارات مراقب های موثر، پر هستند ... وقتی احساس می کنید اشتباه کرده اید و طلب بخشش می کنید، بر مزمور پالایش مراقبه کنید».
ذیل تبلیغ مبانی اومانیسم: «آن خداوند درون که ایوب می گوید روح انسان، پولس می گوید مسیح درونتان و عیسی ملکوت درون توصیف می کند. در اثنای این جریان گرمازای قدرت و عقایدی که در مراقبه ایجاد می شود، شما آنچه را که داوود و مسیح وقتی می گفتند «شما خدایانید و جمیع شما فرزندان حضرت اعلی» درک می کنید».
جز این اشارات مستقیم و غیرمستقیم برای القای مباحث مربوط به قانون جذب و روانشناسی موفقیت، بخش هایی از کتاب به صورت ویژه به تبلیغ مسیحیت و اشاعه برخی آموزه های مسیحی اختصاص یافته است. تقدس و تکریم چهره های مسیحی مانند «پولس»، «سنت کاترین سینایی» و «گلن کلارک» و ... که از آنها با عنوان عارفان عصر نام می برد، از جمله موارد است. کاترین پاندر علاقه خاصی به پولس؛ بنیانگذار تحریف مسیحیت داشته و او را «نابغه تغییر» می خواند و جا به جا گفتار و کردارش توصیه می نماید: «پولس متفکر، حکیم الهی، مبلغ و نویسنده ای بزرگ بود. در ضمن، شفیعی قدرتمند در دعا محسوب می شد. هشیاری دعایی او بی شک، یکی از رمزهای بزرگش بود». همچنین در هر جا که موضوع اقتضاء کند، بلافاصله با نقل داستان هایی از معجزه کلیسا، مخاطب را به حضور در این مکان دعوت می کند. مثل ماجرای پسری که با تمرین سکوت حاکم در کلیسا، در نهایت به مقام کشیشی نائل می شود. در اینجا نیز پاندر، زیرکانه آداب کلیسایی را با فنون مراقبه (سکوت) پیوند زده. بارزتر از اینها اما اختصاص فصل پایانی کتاب به مبحث مورد تأکید پاندر یعنی «عشریه» است که آن را اساس و شرط پذیرش کلیه دعاها خوانده و با ردیف کردن مجموعه نقل قول هایی از اناجیل و بزرگان مسیحی و داستانهایی از تأثیر پرداخت یا عدم پرداخت ده یک در زندگی افراد، سعی در اقناع مخاطب در اهمیت این مسئله و در نهایت پذیرش آن دارد. لذا این ده یک ها هم گامی است در تبشیر مسیحیت از یکسو و توانگر شدن او به لحاظ مالی از سوی دیگر!
فرجام سخن:
خلأهای معنوی اجتنابناپذیر این سبک زندگی و سردرگمی های روزافزون بشر امروزی، می طلبد که رنگ و بویی از معنویت، چاشنی کار گردد تا نتایج مورد نظر هرچه بهتر تحقق یابند و این همان ترفند مورد نظر کاترین پاندر در آثارش است؛ لباسی از معنویت و عرفان و باطنی کاملاً مادیگرا. این گونه است که اغلب کتابهای وی با عناوین دهان پرکنی با مضمون دعا، شفا، عشق، محبت و خیرخواهی و ... نامگذاری شده اند: «قدرت دعا، قانون توانگری، قدرت شفا، از دولت عشق و ...». پاندر را باید نویسنده زیرکی دانست، چرا که با قرار دادن خود در زمره نویسندگان روانشناسی موفقیت و ارائه ظواهری از عرفان با همان تکنیک های رایج در اینگونه کتب یعنی قانون جذب، مراقبه، تمرکز، تمرین بیداری درونی و ...، به صورت خزنده، دیگر مأموریت خویش را در ردای مبلغ مسیحیت محقق می سازد. سراسر کتاب های وی بویژه «قدرت دعا»، مملو است از اشاره های مستقیم و غیرمستقیم و نقل قول از اناجیل و دیگر کتب و شخصیت های برجسته مسیحیت. با این اوصاف، پرسش اساسی اینجاست که چرا چنین کتابی باید در کشور ما ترجمه و چندین بار تجدید چاپ شود؟ به نظر میرسد نظارت برای صدور مجوز کتب، صرفاً بر جنبه های ظاهری متمرکز شده و با اندک تغییری در تصویر جلد کتاب، بی توجه به محتوای جهت دار و کاملاً همسو با آموزه های مسیحیت تبشیری، مجوز چاپش صادر شده و تا به امروز هم شاهد انتشار و فروش آن در بازار داخلی هستیم. حقیقت آن است که قدرت دعا پوششی برای تزریق مخفیانه مفاهیم مدنظر جریان تبشیر به جامعه و ایجاد تزلزل در باور‌های اسلامی است.
منابع:
- پاندر، کاترین، قدرت دعا، ترجمه مینا اعظامی، چ2، تهران، نشر میترا، 1385.
- پرسمان
- خبر آنلاین
- سایت کتاب صوتی (com)
- فصلنامه روشنا
- فرهنگ سدید
- ویکی روان
