کاندیدای غنیمتی!

گاهی همین افراد در دام یک سرمایه دار یا کارخانه داری افتاده و آن‌ها با تطمیع کردن و ارائه هدایا به کاندیدای مذکور، از او قول دریافت تسهیلات خاص، رفع موانع اداری و... را گرفته و بسیاری درخواست‌های نامشروع و پارتی بازی‌ها که از هر گونه قاعده شرعی، اجتماعی و انسانی به دور است

به گزارش فرهنگ سدید؛ اکبر شکاری: روش مدیون کردن فرد یا فن شرمنده سازی [۱] و کاربرد آن در سیاست:
گاهی در مطبوعات و رسانه‌ها خبری توجه ما را به خود جلب می‌کند مثلا در فلان شهر برخی از اعضاء شورای شهر توسط پلیس دستگیر شدند؛ یا یک نماینده مجلس در اثنای پیگیری امورات شخصی خود با یک شهروند یا یک مامور و کارمند درگیر شده و کار به مشاجره و فحاشی کشیده شده است؟!
در وهله اول و در مواجهه با این اخبار احساس ناخوشایندی به مخاطب دست می‌دهد و بعضی اوقات نیز خبرپردازی‌های فضای مجازی که موضوعات ساده را به شکل پیچیده و پرطمطراق جلوه می‌دهند وارد میدان شده و طوری وانمود می‌کنند که این موضوع شایع‌ترین اتفاق در آن قشر و مستمرا نیز اتفاق می‌افتد.

اما ریشه این اتفاقات چیست؟
در بررسی اجمالی موضوع لازم است به یکی از علل روانشناختی اشاره شود.
گاهی در فرایند انتخابات، کاندیدای مورد نظر در اثنای تبلیغات (و حین یا بعد از آن) از فنون و روش‌هایی بهره می‌برد که کاملا ناصواب و غلط هستند. برای این امر نیز در مواردی متوسل به دادن رشوه به مخاطبین یا وعده‌های دروغ و خارج از حیطه اختیارات شده، و با لطایف الحیل دیگری سعی بر مدیون کردن مخاطب خود دارند.
در رواشناسی سیاسی این روش به فن شرمنده سازی یا به نوعی روش مدیون کردن فرد، معروف است یعنی اگر کسی خدمتی برای ما انجام داده باشد، از نظر هنجار‌های اجتماعی ما خود را مدیون او می‌دانیم و به دنبال فرصتی هستیم تا آن را جبران کنیم.
در ادبیات فارسی معادل آن ضرب المثل نمک گیر کردن (شدن) به کار می‌رود به طوری که با چند وعده ناهار و شام تبلیغاتی، افراد در حالت رودربایستی و معذوریت قرار داده می‌شوند. البته عکس این حالت هم اتفاق می‌افتد و گاهی همین افراد در دام یک سرمایه دار یا کارخانه داری افتاده و آن‌ها با تطمیع کردن و ارائه هدایا به کاندیدای مذکور، از او قول دریافت تسهیلات خاص، رفع موانع اداری و... را گرفته و بسیاری درخواست‌های نامشروع و پارتی بازی‌ها که از هر گونه قاعده شرعی، اجتماعی و انسانی به دور است، را مطالبه می‌کنند؛ و در نتیجه یک کاندیدای غنیمتی که در اختیار سودجویان خواهد بود بر سر کار می‌آید؛ و نهایتا در نگاه بخشی از جامعه هر گونه کم کاری، تخلف و مشکلی که از نماینده دیده می‌شود به پای سیستم، نهاد و نظام نوشته می‌شود؛ بنابراین در حالی که در ارتباطات مابین کاندیدا‌ها و جامعه برخی بده و بستان‌ها در قالب هدایا، شام و ناهارها، دیدار‌های خاص و مهمانی‌ها صورت می‌پذیرد که بسیاری از این موارد در انظار عمومی هم اتفاق می‌افتد و در پی آن از دل انتخابات نام بعضی افراد ضعیف، اهل تساهل و تسامح، پرهزینه‌ی کم بهره و تنبل و ترسو از برخی صندوق‌ها بیرون می‌آید؛ و این افراد ضربات جبران ناپذیری به جامعه و کشور وارد می‌کنند؛ ضروری است در فرایند‌های انتخابات و انتصابات، مسائل مهم و معضلات توسط نهاد‌ها و سازمان‌های نظارتی و مرتبط شناسایی و کنترل شوند.
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «إذا وُسِّدَ الاَمرُ الی غَیرِ اَهلِهِ فانتَظِرالسَّاعَة: آنگاه که کار به دست نااهل سپرده شود، منتظر قیامت و هلاکت باشید.». «فَلیسَت تصْلح الرّعیة الا بِصَلاح الولاة وَ لا تَصْلح الولاة الا بِاستقامة الرَّعیة: پس مردم صالح نمی‌شوند مگر به اصلاح زمامداران، و زمامداران صالح نمی‌شوند مگر با استقامت مردم» [۲]

۱. فرانزوی، استفن (۱۳۸۱)، روانشناسی اجتماعی، ترجمه مهرداد فیروزبخت و منصور قنادان، تهران: رسا
۲. نهج البلاغه، خطبه ۲۱۶