«فرهنگ سدید» گزارش می‌دهد
در مکاتب دست ساخته بشری و در عالم سیاست برگرفته از آن‌ها، سیاسی بازی و تربیت شخصیت ماکیاولی امری معمول است؛ حال اینکه بر اساس تعالیم و آموزه‌های قرآنی، صداقت و راست‌گویی از بزرگترین فضایل اخلاقی است که در دینی جایگاه ویژه دارد و در قرآن و روایات فراوان به آن سفارش شده است. اما چرا برخی از مسئولین دچار این تناقضات می‌شوند؟
گروه اجتماعی فرهنگ سدید، اکبر شکاری: تناقض در لغتنامه علامه دهخدا به معنای عهد شکست، ضد یکدیگر شدن آمده است؛ (اصطلاح منطقی) اختلاف دو قضیه است به حسب ایجاب و سلب چنانکه به اقتضای ذاتی صدق یکی مستلزم کذب دیگری شود.
در این باره جناب مولانا علیه الرحمه می‌فرماید:
حفظ لفظ اندر گواه قولیست حفظ عهد اندر گواه فعلیست
گر گواه قول کژ گوید ردست ور گواه فعل کژ پوید ردست
قول و فعل بی‌تناقض بایدت تا قبول اندر زمان بیش آیدت
سعیکم شتی تناقض اندرید روز می‌دوزید شب بر می‌درید
پس گواهی با تناقض کی شنود یا مگر حلمی کند از لطف خود
فعل و قول اظهار سرست و ضمیر هر دو پیدا می‌کند سر ستیر [۱]
گر گواه قول کژ گوید ردست ور گواه فعل کژ پوید ردست
قول و فعل بی‌تناقض بایدت تا قبول اندر زمان بیش آیدت
سعیکم شتی تناقض اندرید روز می‌دوزید شب بر می‌درید
پس گواهی با تناقض کی شنود یا مگر حلمی کند از لطف خود
فعل و قول اظهار سرست و ضمیر هر دو پیدا می‌کند سر ستیر [۱]
در مکاتب دست ساخته بشری و در عالم سیاست برگرفته از آن‌ها، سیاسی بازی و تربیت شخصیت ماکیاولی[۲] امری معمول است؛ حال اینکه بر اساس تعالیم و آموزه‌های قرآنی، صداقت و راست‌گویی از بزرگترین فضایل اخلاقی است که در دینی جایگاه ویژه دارد و در قرآن و روایات فراوان به آن سفارش شده است. قرآن کریم در این‌باره می‌فرماید: «اى کسانى که ایمان آورده‌اید، از خدا پروا کنید و با راست‌گویان باشید»[۳]؛ در واقع از افراد مومن و مسلم، غل و غش، فریبکاری و تناقض گویی پسندیده نبوده و از مسئولین جامعه اسلامی بعید است.
اما چرا برخی از مسئولین دچار این تناقضات می‌شوند؟ برای توضیح بیشتر با طرح نمونه‌هایی از موضوع به آن اشاره می‌شود:
نمونه اول
رئیس جمهور در انتخابات سال ۱۳۹۲ با وعده حل ۱۰۰ روزه مشکلات اقتصادی پا به میدان گذاشت؛ " وعده ۱۰۰ روزه مشکلات اقتصادی را می‌توان شیرین‌ترین وعده روحانی در انتخابات دانست که بسیاری از مردم را ترغیب کرده تا برگه‌ی رای خود را به نام حسن روحانی پر کنند...، اما در ۱۶ شهریور ماه سال ۱۳۹۳ بود که رئیس جمهور طی سخنانی در حرم رضوی گفت: «ما به شما قول داده بودیم که بر رکود غالب خواهیم شد، ما طرح لازم برای عبور از رکود را آماده کرده ایم؛ بخشی از آن را که نیاز به قانون داشت تقدیم مجلس شورای اسلامی کرده ایم، اما امروز در کنار حرم علی بن موسی الرضا علیه السلام به ملت ایران اعلام می‌کنم ما خوشبختانه از رکود عبور کردیم، ...
بعد از حدود یک سال [رئیس جمهور]در ۲۹ دی ماه ۹۴ در همایش اجرای برجام با بیان اینکه امروز بزرگترین مشکل کشور، بیکاری، رکود و نبود رونق اقتصادی است. خاطرنشان کرد: کشور ما با خیلی از مشکلات ساختاری اقتصادی روبرو است و من در نطق بودجه از آنان در مجلس شورای اسلامی اشاره کردم که ما در ۵ سال پیش رو باید چه کنیم تا از این مشکلات عبور کنیم.[۴]
نمونه دوم
به گزارش «نماینده» سید امیرحسین قاضی زاده هاشمی، عضو هیات رئیسه مجلس با اشاره به اظهارات رئیس جمهور مبنی بر موافق نبودن دولت در مسدود سازی تلگرام اظهار داشت: «این اولین تناقض گویی رئیس جمهور نیست چرا که همواره تناقضات زیادی در کلام وی مشاهده می‌کنیم.»
وی افزود: «روحانی هر جا که لازم باشد موضوعی را محرمانه می‌کند و هر جا که لازم ببیند اطلاعات غلط به مردم می‌دهد. [۵]
به گزارش «نماینده» سید امیرحسین قاضی زاده هاشمی، عضو هیات رئیسه مجلس با اشاره به اظهارات رئیس جمهور مبنی بر موافق نبودن دولت در مسدود سازی تلگرام اظهار داشت: «این اولین تناقض گویی رئیس جمهور نیست چرا که همواره تناقضات زیادی در کلام وی مشاهده می‌کنیم.»
وی افزود: «روحانی هر جا که لازم باشد موضوعی را محرمانه می‌کند و هر جا که لازم ببیند اطلاعات غلط به مردم می‌دهد. [۵]
نمونه سوم
در سند چشم انداز ۱۴۰۴ که در سال ۱۳۸۲ توسط مقام معظم رهبری به سران سه قوه ابلاغ شده است؛ تبدیل شدن به قدرت اول اقتصادی، علمی، فناوری و ... در حد آسیای جنوب غرب تاکید شده و علاوه بر این رهبر انقلاب بار‌ها بر قدرت اول نظامی منطقه بیاناتی را داشته اند.
" به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا به نقل از ایلام بیدار [آمده است]اخیرا رئیس جمهور در سخنانی عنوان کرد به جای قوی‌ترین کشور منطقه شدن، باید در پی قوی‌تر شدن منطقه خود باشیم و قوی‌ترین کشور در منطقه نباید به عنوان هدف اول دنبال شود؛ بلکه باید منطقه قوی‌تر مد نظر ما باشد، نه اینکه در رقابت‌های منطقه‌ای یک کشور بخواهد در برابر کشور‌های دیگر منطقه قد علم کند و قدرت خود را به رخ بکشاند و تفرقه و شکاف را بیشتر کند.
این سخنان روحانی علاوه بر اینکه در راستای تضعیف جبهه مقاومت اسلامی، که چند سال پرچم جمهوری اسلامی ایران را در منطقه بالا نگه داشته اند بلکه در منافات صریح با سند چشم انداز ۱۴۰۴ می‌باشد؛ چرا که در سند چشم انداز ایران ۱۴۰۴ برای نخستین بار نگاه منطقه‌ای به سیاست خارجی مطرح شده است. "[۶]
در سند چشم انداز ۱۴۰۴ که در سال ۱۳۸۲ توسط مقام معظم رهبری به سران سه قوه ابلاغ شده است؛ تبدیل شدن به قدرت اول اقتصادی، علمی، فناوری و ... در حد آسیای جنوب غرب تاکید شده و علاوه بر این رهبر انقلاب بار‌ها بر قدرت اول نظامی منطقه بیاناتی را داشته اند.
" به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا به نقل از ایلام بیدار [آمده است]اخیرا رئیس جمهور در سخنانی عنوان کرد به جای قوی‌ترین کشور منطقه شدن، باید در پی قوی‌تر شدن منطقه خود باشیم و قوی‌ترین کشور در منطقه نباید به عنوان هدف اول دنبال شود؛ بلکه باید منطقه قوی‌تر مد نظر ما باشد، نه اینکه در رقابت‌های منطقه‌ای یک کشور بخواهد در برابر کشور‌های دیگر منطقه قد علم کند و قدرت خود را به رخ بکشاند و تفرقه و شکاف را بیشتر کند.
این سخنان روحانی علاوه بر اینکه در راستای تضعیف جبهه مقاومت اسلامی، که چند سال پرچم جمهوری اسلامی ایران را در منطقه بالا نگه داشته اند بلکه در منافات صریح با سند چشم انداز ۱۴۰۴ می‌باشد؛ چرا که در سند چشم انداز ایران ۱۴۰۴ برای نخستین بار نگاه منطقه‌ای به سیاست خارجی مطرح شده است. "[۶]
نمونه چهارم
رئیس جمهور در همایش استانداران و فرمانداران در تاریخ ۱ بهمن ۹۴ گفت:: " اسم مجلس، خانه ملت است نه خانه یک جناح. اگر اینطور است نیاز به انتخابات نیست؛ همان‌ها دوباره تشریف ببرند مجلس" در همان سخنرانی در جای دیگری می‌گوید: " به عنوان دولت اعتدال دلمان می‌خواهد معتدلان بروند مجلس و این آرزوی ماست. "
یعنی از طرفی ایشان مدعی است مجلس خانه یک جناح نیست و خانه ملت است و از سویی آرزو می‌کند و پیام می‌دهد که معتدلین که به زبان ساده‌تر متمایلان به دولت [هستند]، مجلس را به دست بگیرند؛ این تناقض گویی‌ها که از سال ۹۲ شروع شد و کماکان در عرصه‌های مختلف ادامه دارد، ریشه‌های متعددی می‌تواند داشته باشد که در این یادداشت سعی شده تا به ابعاد روانشناختی آن اشاره شود.
رئیس جمهور در همایش استانداران و فرمانداران در تاریخ ۱ بهمن ۹۴ گفت:: " اسم مجلس، خانه ملت است نه خانه یک جناح. اگر اینطور است نیاز به انتخابات نیست؛ همان‌ها دوباره تشریف ببرند مجلس" در همان سخنرانی در جای دیگری می‌گوید: " به عنوان دولت اعتدال دلمان می‌خواهد معتدلان بروند مجلس و این آرزوی ماست. "
یعنی از طرفی ایشان مدعی است مجلس خانه یک جناح نیست و خانه ملت است و از سویی آرزو می‌کند و پیام می‌دهد که معتدلین که به زبان ساده‌تر متمایلان به دولت [هستند]، مجلس را به دست بگیرند؛ این تناقض گویی‌ها که از سال ۹۲ شروع شد و کماکان در عرصه‌های مختلف ادامه دارد، ریشه‌های متعددی می‌تواند داشته باشد که در این یادداشت سعی شده تا به ابعاد روانشناختی آن اشاره شود.
امیرالمومنین علیه الصلوه و و السلام در نامه‌ای خطاب به مالک اشتر نخعی می‌فرمایند: " یا مالک! املک هواک " ای مالک! مالک نفس خویش باش و آن را به دست هوا مسپار. (به معنای روان یعنی عاقل باش و اگر مسئولیتی پذیرفتی بر هوای نفسانی خود مسلط باش)
سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا ما تابع حدود الهی هستیم یا تابع نظر خودمان، جناحمان و هواداران خاص خود؟ برای پاسخ لازم است توضیحاتی از منظر روانشناسی سیاسی ارائه شود.[۷]
بر خلاف تصور اکثر مردم، دانستن آنچه می‌خواهیم آسان نیست، بلکه از مشکل‌ترین مسائل است. در نتیجه هدف‌های ساخته و پرداخته دیگران را چنان می‌پذیریم که گویی از خود ماست و گاه حاضریم برای آن هزینه زیادی بپردازیم. نظیر بازی هنرپیشه‌ای که تابع نقشی است که دیگران بر عهده او گذاشته اند.
تا چه حد خواسته‌ها و اندیشه‌های ما از خارج به ما داده شده و تا چه حد از خودمان است. عقیده عمومی [می‌تواند جناح یا مطالبه بخشی از جامعه ولو غلط] به عنوان اسباب تازه «همرنگ سازی» عمل می‌کند. کار به بحران هویت می‌کشد و در واقع نفس، خود را صرفا بازتاب انتظاراتی می‌داند که دیگران از وی دارند، به عبارت دیگر وی می‌گوید: "من هر چه شما بخواهید هستم".
با این حساب با یک همرنگی آرام، نوعی ایمنی به دست می‌آورد؛ اما بهای آن، دست کشیدن از خودانگیختگی و فردیت است. "فردیت" ما فقط در نام و نام خانوادگی جداگانه مان نهفته است و جز این‌ها اثری نمانده است. انسان تشنه زندگی است، ولی چون قادر نیست زندگی را به عنوان فعالیتی خودانگیخته درآورد، می‌کوشد تا شور و شوق دیگری را جایگزین آن کند... [۸]
[وقتی سیاستمدار در مصاحبه‌های متعدد دچار تناقض گویی می‌شود؛ در برداشت اول مخاطب از هر دوگانه، شاید یکی درست باشد و کلام یا رفتار دیگر غلط. تحلیل اولیه‌ای که ارائه می‌شود این است که او تحت فشار افکار عمومی و طیف‌های مختلف در صدد جلب رضایت همگان برآمده است.]در واقع این رفتار، یک فعالیت خودانگیخته نخواهد بود؛ خودانگیخته نظیر فعالیت اجباری یا وسواسی که ناشی از تجرد و ناتوانی باشد و یا ناشی از فعالیت ماشینی همرنگی نیست. فعالیت خودانگیخته، فعالیت آزادانه نفس است و معنای اختیار در آن مستتر است. [۹]
با فعالیت خودانگیخته، فرد، نفس خود را محقق می‌کند و با جهان ارتباط برقرار می‌کند. [۱۰]
مفهوم دیگری که مطرح می‌شود، آزادی است که ارتباط مستقیم با خودانگیختگی دارد. آزادی در این عنصر دارای دو معناست: آزادی منفی که نفی کننده قید قدرت‌های قدیم بوده و موجب تحقق فردیت (منفی) شده است؛ اما در عین حال مغلوب احساسی از تنهایی و ناتوانی شده و آلتی در خدمت مقاصدی خارج از خود گشته و با دیگران و خودش بیگانه شده است و این مسئله او را به سوی انواع بندگی جدید سوق داده است. آزادی مثبت یعنی تحقق کامل قوای فرد و توانایی برای خودانگیخته بودن و فعال زیستن و تحقق کامل فردیت. آینده دموکراسی وابسته به فردیت آدمی است [۱۱] و [ نه همرنگی با همه و همگان را تحت هر شرایطی حفظ کردن].
۱. مولوی، مثنوی معنوی، دفتر پنجم
۲. شخصیت ماکیاولی با الهام از نیکولو ماکیاولی (۱۴۶۹-۱۵۲۷) فیلسوف و سیاستمدار معروف ایتالیایی نامگذاری شده است. او در کتاب خود با نام «شهریار» می‌نویسد «یک حاکم دانا جایی که بر خلاف منافعش باشد، نباید عالت را رعایت کند و یک شهریار همیشه می‌تواند بهانه‌هایی برای اینکه زیر قولش بزند بیابد»
https://public-psychology.ir/۱۳۹۶/۰۳/machiavelli/
۳. سوره توبه، آیه شریفه ۱۱۹،
۴. تناقض گویی‌های رئیس جمهور در خصوص عبور از رکود/ روحانی (شهریور ماه ۹۳): خوشبختانه از رکود عبور کرده ایم/ (دی ۹۴): بزرگترین مشکل کشور رکود است/ (تیر ۹۵): ما در کشور مشکل رکود داریم. http://www.dana.ir
۵. اولین باری نیست که شاهد تناقض گویی روحانی هستیم/ رئیس جمهور به مردم آدرس غلط داد. (دوشنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۷) http://namayande.com
۶. ۱۵/۰۴/۹۶- http://www.dana.ir
۷. نهج البلاغه، نامه ۵۳،
۸. فروم، اریک (۱۳۸۱)، گریز از آزادی، ترجمه عزت اله فولادوند، چاپ نهم، تهران: مروارید، ص. ۲۵۷،
۹. همان، ص. ۲۶۰،
۱۰. همان ۲۶۴-۲۶۵،
۱۱. همان ۲۶۸- ۲۷۴
۲. شخصیت ماکیاولی با الهام از نیکولو ماکیاولی (۱۴۶۹-۱۵۲۷) فیلسوف و سیاستمدار معروف ایتالیایی نامگذاری شده است. او در کتاب خود با نام «شهریار» می‌نویسد «یک حاکم دانا جایی که بر خلاف منافعش باشد، نباید عالت را رعایت کند و یک شهریار همیشه می‌تواند بهانه‌هایی برای اینکه زیر قولش بزند بیابد»
https://public-psychology.ir/۱۳۹۶/۰۳/machiavelli/
۳. سوره توبه، آیه شریفه ۱۱۹،
۴. تناقض گویی‌های رئیس جمهور در خصوص عبور از رکود/ روحانی (شهریور ماه ۹۳): خوشبختانه از رکود عبور کرده ایم/ (دی ۹۴): بزرگترین مشکل کشور رکود است/ (تیر ۹۵): ما در کشور مشکل رکود داریم. http://www.dana.ir
۵. اولین باری نیست که شاهد تناقض گویی روحانی هستیم/ رئیس جمهور به مردم آدرس غلط داد. (دوشنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۷) http://namayande.com
۶. ۱۵/۰۴/۹۶- http://www.dana.ir
۷. نهج البلاغه، نامه ۵۳،
۸. فروم، اریک (۱۳۸۱)، گریز از آزادی، ترجمه عزت اله فولادوند، چاپ نهم، تهران: مروارید، ص. ۲۵۷،
۹. همان، ص. ۲۶۰،
۱۰. همان ۲۶۴-۲۶۵،
۱۱. همان ۲۶۸- ۲۷۴
ارسال نظر
میلیاردرها برای سرنوشت ما تصمیم می‌گیرند
دانش‌آموزان را تبدیل به عدد نکنیم
چرا آمریکا بر طبل نظامی‌گری می‌کوبد؟
منفعت و قدرت، شکاف‌های قومی در کشور را فعال می‌کند
«بسیج» هنوز هم دارویی برای جامعه ایران است
«شکاف خلاقیت» دانش‌آموز مصرف‌گرا تحویل جامعه می‌دهد
کودکان فلسطینی را بکشید تا به من رأی بدهند!
پدربزرگ‌ها، مادربزرگ‌ها؛ بیایید کمک!
غزه؛ تراژدی غمبار انسانیت
بحران ازدواج مهم‌تر از کاهش نرخ فرزندآوری!
مقاومت فرهنگی در مواجهه با جهانی‌سازی در سطح اقوام ما جاری است
یک قدرت جدید و باورنکردنی
سرمایه‌داری برای خنثی‌کردن دیگران به خرده‌فرهنگ‌ها اجازه هویت‌یابی می‌دهد
خنجر یمنی روی گلوی استعمار!
رویکرد نمایشی در سیستم «سنجش» نظام آموزشی کشور!
مسلمانان در این زمینه عقب‌نشینی نمی‌کنند
یهود، مشکل اروپا بود
بلای قرن جدید!
آپارتاید باید از بین برود
«آرون بوشنل» خود را برای «آزادی فلسطین» فدا کرد
پرونده ها
