مهدی جمشیدی
رهبر انقلاب در دیدار اخیر خویش با کارگران، تصریح کردند باید در جامعه و در میان مردم، فرهنگ «کار» و «تولید» و «تلاش» را ترویج شود، نه روحیّه‌ی «نشستن و ثروت بادآورده را انتظارکشیدن». ازاین‌رو، نهاد‌های رسمی ازجمله صداوسیما، نباید برنامه‌هایی که از قبیل: «بخت‌آزمایی» است را ترویج کنند.
گروه گفتمان فرهنگ سدید- مهدی جمشیدی: رهبر انقلاب در دیدار اخیر خویش با کارگران، تصریح کردند باید در جامعه و در میان مردم، فرهنگ «کار» و «تولید» و «تلاش» را ترویج شود، نه روحیّه‌ی «نشستن و ثروت بادآورده را انتظارکشیدن». ازاین‌رو، نهاد‌های رسمی ازجمله صداوسیما، نباید برنامه‌هایی که از قبیل: «بخت‌آزمایی» است را ترویج کنند. «دستاورد واقعی انسان»، آن‌چیزی است که محصول «سعی» و «تلاش» او باشد: وَ اَن لَیسَ للانسان الّا ما سَعی (نجم: ۳۹)؛ و این‌که براى انسان، جز حاصل تلاش او نیست. این‌که ذهن و فکر و بازو و همّت و اراده‌ی انسان، فعّال شود و به‌کار افتد، انسان و جامعه را رشد می‌دهد؛ چنان‌که جوامعی که از لحاظ مادّی رشد کردند، در اثر تلاش رشد کردند، و حتّی خدای‌متعال نیز وعده داده که به کسانی‌که برای دنیا کار می‌کنند و به فکر معنویّات و آخرت هم نیستند، کمک می‌کند تا در همان راهی که هستند، بتوانند حرکت کنند (آیت‌الله خامنه‌ای؛ در دیدار کارگران؛ ۴ اردیبهشت ۱۳۹۸).
ما براین‌باور هستیم که امرونهی‌های شرعی، همگی ریشه در «مصالح و مفاسد دنیوی و اُخروی» دارند و «اعتباری محض» و «بریده از حقایق» نیستند. به همین سبب، تعهّد و تقیّد به آنها، هم موجب «سعادت دنیوی» انسان می‌شود، و هم زمینه‌ساز «سعادت اُخروی» او. بیان رهبر انقلاب درباره‌ی یکی از «نتایج منفی و زیان‌بار» اشاعه‌ی بخت‌آزمایی در رسانه‌ها، ناظر به همین امر است و به یکی از «کژکاردها» و «مفاسد» آن اشاره دارد. در قرآن کریم، از قماربازی به «مَیْسر» تعبیر شده و در توجیه حرمت آن، حکمت و فلسفه‌اش بازگفته شده است، ازجمله تصریح شده که هرچند شاید «مَیْسر»، منافع و محاسنی داشته باشد، امّا در نهایت و به‌طور کلّی، مضار و مفاسدش، «غالب» و «اکثری» است:
یَسْأَلُونَکَ عَن الْخَمْر وَالْمَیْسر قُلْ فیهمَا إثْمٌ کَبیرٌ وَمَنَافعُ للنَّاس وَإثْمُهُمَا أَکْبَرُ منْ نَفْعهمَا (بقره: ۲۱۹)
درباره‌ی شراب و قمار، از تو مى‌پرسند. بگو در آن دو، گناهى بزرگ و سودهایى براى مردم است، و [لى]گناه‌شان، از سودشان بزرگ‌تر است.
در آیه‌ای دیگر آمده است که «مَیْسر»، از «عمل شیطان» و «کاری شیطانی» است؛ یعنی شیطان، انسان را به آن فرامی‌خواند و خواهان انجامش است و، چون چنین است، به هلاکت و تباهی انسان می‌انجامد. در ادامه نیز، به دو فقره از نتایج ویران‌گر مَیْسر اشاره شده که عبارتند از: «ایجاد شدن دشمنی و کینه میان مردم» و «بازداشته‌شدن از یاد خدای‌متعال و نماز»:
یَا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رجْسٌ منْ عَمَل الشَّیْطَان فَاجْتَنبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلحُونَ إنَّمَا یُریدُ الشَّیْطَانُ أَنْ یُوقعَ بَیْنَکُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ فی الْخَمْر وَالْمَیْسر وَیَصُدَّکُمْ عَنْ ذکْر اللَّه وَعَن الصَّلَاة فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ (مائده: ۹۰-۹۱)
اى کسانى‌که ایمان آوردهاید! شراب و قمار و بت‌ها و تیرهاى قرعه پلیدند [و]از عمل شیطانند. پس از آنها دورى گزینید؛ باشد که رستگار شوید. همانا شیطان مىخواهد با شراب و قمار، میان شما دشمنى و کینه ایجاد کند و شما را از یاد خدا و از نماز، باز دارد. پس آیا شما دست برمى دارید؟!
ازاین‌رو، «مَیْسر» هم عواقب مادّی مخرّب دارد و هم عواقب معنوی مهلک؛ چنان‌که هم مناسبات اجتماعی را دچار «تنش» و «بحران» و «کشکمش» می‌کند و «صمیمیّت» و «صداقت» و «خیر» را ارتباطات اجتماعی می‌زداید، و هم اشتغال به آن، به «سرگرمی» و «غفلت از معنویّت و ذکر الهی» می‌انجامد و انسان را در دنیا و مادّیّات، غوطه‌ور می‌سازد.
در روایتی آمده است:
لمّا أنزلَ اللّه ُ. عزّوجلّ على رسول اللّه صلى‌الله‌علیه‌و‌آله: «انّما الخَمرُ و المَیسرُ» قیلَ: یا رسولَ اللّه، مَا المَیسرُ؟ قال: کُلُّ ما تُقُومرَ به حتَّى الکعابُ و الجَوزُ.
هنگامى‌که خداوند، آیه‌ی «انّما الخمر و المیسر» را بر پیامبر خدا -صلى‌الله‌علیه‌و‌آله- نازل کرد، از ایشان درباره‌ی مَیسر پرسیدند، حضرت فرمود: هر چیزى، حتّى تاس‌هاى تخته نَرد و گردو، که با آن برد و باخت شود (الکافی، ج. ۲، ص. ۱۲۳، ح. ۵).
در روایت دیگر درباره‌ی آیه‌ی «و لا تَأْکُلُوا أموالَکُم بَینَکُم بالباطل» (البقره: ۱۸۸)؛ و اموال‌تان را میان خود، به ناروا مخورید، آمده است:
کانَت قُرَیشٌ تُقامرُ الرجُلَ بأهله و ماله، فَنَهاهُمُ اللّه ُ. عَزَّوجلَّ عَن ذلکَ (الکافی، ج. ۱، ص. ۱۲۲، ح. ۵).
قریش، بر سر زن و مال خود، با یکدیگر قمار مى‌زدند و خداوند عزّوجلّ، آنها را از این‌کار، نهى فرمود.
در سخن رهبر انقلاب، به‌مناسبت اشاره به مسأله‌ی رونق تولید، به یکی دیگر از ثمرات منفی «مَیْسر» پرداخته شده که عبارت از است رایج‌گردیدن فرهنگ مخرّب «راحت‌طلبی» و «تن‌آسایی» و «طلب ثروت بادآورده و اتّفاقی». انسان به حسب طبع اوّلی خویش، مایل است که بدون «تلاش» و «زحمت»، به نتیجه دست یابد و «نابرده رنج»، گنج بیابد و روزگار را به آسانی و رفاه و راحتی، بگذارند، و به همین دلیل، از هرآنچه‌که تحصیلش، «بی‌دغدغه» و «بی‌کار» و «بی‌تلاش» باشد، استقبال می‌کند. کسانی نیز، از این میل و خواسته‌ی مخدّر و غلط، استفاده می‌کنند و می‌کوشند با دامن‌زدن به آن، جامعه را گرفتار «بیکارگی» و «تنبلی» و «تن‌آسایی» کنند و همگان را به «پخته‌خواری» و «کسالت» و «بی‌تحرّکی» عادت دهند. بدیهی است که چنانچه این امر به یک سنّت اجتماعی تبدیل شوند و مردم به‌جای آن‌که در اندیشه‌ی «کار» و «زحمت» و «کوشش» و «مجاهدت» باشند، به‌دنبال راهی باشند که به‌صورت «دفعی» و «ناگهانی» و از سر اتّفاق، ثروت‌های کلان تحصیل کنند و بی‌تلاش و تکاپو، به مواهب مادّی و دنیوی دست یابند، چرخ‌های «کار» و «تولید»، از حرکت بازخواهند ایستاد و اقتصاد و معیشت، رنجور و ضعیف خواهد شد. هشدار و انذار رهبر انقلاب، به چنین خطر فرهنگی مهلکی است. رسانه‌ها و ازجمله رسانه‌های رسمی نباید این انگیزه و اندیشه را تقویّت کنند که وقتی می‌توان به‌سادگی و در کوتاه‌مدّت، ثروت‌های افسانه‌ای تحصیل کرد، دیگر لازم نیست مشقّت و دشواری کار و تولید و عمل را بر خویش هموار کرد و باید از راه‌های میان‌بر، ره صدساله را یک‌شبه پیمود، بلکه باید این بیراهه‌ها و کج‌راهه‌ها را مسدود کنند و جامعه را هرچه بیشتر، به‌سوی تولید و تکاپو و مجاهدت مؤمنانه و خستگی‌ناپذیر هدایت کنند.
بااین‌حال، متأسّفانه مشاهده می‌شود که بسیاری از رسانه‌ها، می‌کوشند فرهنگ غلط برد و باخت نامشروع و بخت‌آزمایی و حریص‌شدن نسبت به کسب بی‌زحمت و دفعی ثروت‌های افسانه‌ای را رایج کنند و مردم را از کار و محاسبه‌ها و معادله‌های معیشتی مبتنی بر عمل و اقدام جدّی بازدارند. اکنون در شبکه‌های اجتماعی بیگانه، همچون تلگرام، بسیارند گروه‌هایی که این‌گونه عمل می‌کنند و با تحریک و ترغیب حس ولع و طمع مردم، می‌کوشند آنها را گرفتار بازی‌هایی کنند که «مَیْسر» به‌شمار می‌آیند. این پدیده‌ی نامبارک و تلخ، مفسده است و جامعه را گرفتار بحران و چالش می‌کند و از مفاسد ضدّاخلاقی و منافی عفت و انسانیّت که در شبکه‌های اجتماعی غربی شایع است، کمتر و کم‌اهمّیّت‌تر نیست. ازاین‌رو، باید با آن مقابله کرد و اجازه نداد چنین انحراف و معصیّتی، رواج یابد. ازطرف‌دیگر، رسانه‌های رسمی ازجمله صداوسیما، به‌طریق‌اولی باید از چنین برنامه‌ها و رویکردهایی، برحذر باشند و با هیچ‌توجیهی، در پی ترویج و تبلیغ آنها نباشند. جامعه باید به‌سویی حرکت کند که کار و زحمت و عرق‌ریختن را، فضیلت و مایه‌ی افتخار بشمارد و به کار و کار کردن و مجاهدت دشوار و مشقّت‌بار، افتخار کند، نه‌این‌که تنبلی و تن‌آسایی را ترجیح دهد و بکوشد به هر بهانه‌ای، از کار بگریزد و مسیر‌های دفعی و نامشروع بیابد. کار مؤمنانه و مجاهدانه، ازیک‌سو، جوهر آدمی را محقّق می‌کند و ظرفیّت‌ها و استعداد‌های درونی را، نمایان و عیان می‌سازد، و ازسوی‌دیگر، خیرات و برکات فراوانی را نصیب مردم و جامعه می‌کند و به‌این‌ترتیب، جامعه در مسیر کمال و تعالی و سعادت قرار می‌گیرد.
ما براین‌باور هستیم که امرونهی‌های شرعی، همگی ریشه در «مصالح و مفاسد دنیوی و اُخروی» دارند و «اعتباری محض» و «بریده از حقایق» نیستند. به همین سبب، تعهّد و تقیّد به آنها، هم موجب «سعادت دنیوی» انسان می‌شود، و هم زمینه‌ساز «سعادت اُخروی» او. بیان رهبر انقلاب درباره‌ی یکی از «نتایج منفی و زیان‌بار» اشاعه‌ی بخت‌آزمایی در رسانه‌ها، ناظر به همین امر است و به یکی از «کژکاردها» و «مفاسد» آن اشاره دارد. در قرآن کریم، از قماربازی به «مَیْسر» تعبیر شده و در توجیه حرمت آن، حکمت و فلسفه‌اش بازگفته شده است، ازجمله تصریح شده که هرچند شاید «مَیْسر»، منافع و محاسنی داشته باشد، امّا در نهایت و به‌طور کلّی، مضار و مفاسدش، «غالب» و «اکثری» است:
یَسْأَلُونَکَ عَن الْخَمْر وَالْمَیْسر قُلْ فیهمَا إثْمٌ کَبیرٌ وَمَنَافعُ للنَّاس وَإثْمُهُمَا أَکْبَرُ منْ نَفْعهمَا (بقره: ۲۱۹)
درباره‌ی شراب و قمار، از تو مى‌پرسند. بگو در آن دو، گناهى بزرگ و سودهایى براى مردم است، و [لى]گناه‌شان، از سودشان بزرگ‌تر است.
در آیه‌ای دیگر آمده است که «مَیْسر»، از «عمل شیطان» و «کاری شیطانی» است؛ یعنی شیطان، انسان را به آن فرامی‌خواند و خواهان انجامش است و، چون چنین است، به هلاکت و تباهی انسان می‌انجامد. در ادامه نیز، به دو فقره از نتایج ویران‌گر مَیْسر اشاره شده که عبارتند از: «ایجاد شدن دشمنی و کینه میان مردم» و «بازداشته‌شدن از یاد خدای‌متعال و نماز»:
یَا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رجْسٌ منْ عَمَل الشَّیْطَان فَاجْتَنبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلحُونَ إنَّمَا یُریدُ الشَّیْطَانُ أَنْ یُوقعَ بَیْنَکُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ فی الْخَمْر وَالْمَیْسر وَیَصُدَّکُمْ عَنْ ذکْر اللَّه وَعَن الصَّلَاة فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ (مائده: ۹۰-۹۱)
اى کسانى‌که ایمان آوردهاید! شراب و قمار و بت‌ها و تیرهاى قرعه پلیدند [و]از عمل شیطانند. پس از آنها دورى گزینید؛ باشد که رستگار شوید. همانا شیطان مىخواهد با شراب و قمار، میان شما دشمنى و کینه ایجاد کند و شما را از یاد خدا و از نماز، باز دارد. پس آیا شما دست برمى دارید؟!
ازاین‌رو، «مَیْسر» هم عواقب مادّی مخرّب دارد و هم عواقب معنوی مهلک؛ چنان‌که هم مناسبات اجتماعی را دچار «تنش» و «بحران» و «کشکمش» می‌کند و «صمیمیّت» و «صداقت» و «خیر» را ارتباطات اجتماعی می‌زداید، و هم اشتغال به آن، به «سرگرمی» و «غفلت از معنویّت و ذکر الهی» می‌انجامد و انسان را در دنیا و مادّیّات، غوطه‌ور می‌سازد.
در روایتی آمده است:
لمّا أنزلَ اللّه ُ. عزّوجلّ على رسول اللّه صلى‌الله‌علیه‌و‌آله: «انّما الخَمرُ و المَیسرُ» قیلَ: یا رسولَ اللّه، مَا المَیسرُ؟ قال: کُلُّ ما تُقُومرَ به حتَّى الکعابُ و الجَوزُ.
هنگامى‌که خداوند، آیه‌ی «انّما الخمر و المیسر» را بر پیامبر خدا -صلى‌الله‌علیه‌و‌آله- نازل کرد، از ایشان درباره‌ی مَیسر پرسیدند، حضرت فرمود: هر چیزى، حتّى تاس‌هاى تخته نَرد و گردو، که با آن برد و باخت شود (الکافی، ج. ۲، ص. ۱۲۳، ح. ۵).
در روایت دیگر درباره‌ی آیه‌ی «و لا تَأْکُلُوا أموالَکُم بَینَکُم بالباطل» (البقره: ۱۸۸)؛ و اموال‌تان را میان خود، به ناروا مخورید، آمده است:
کانَت قُرَیشٌ تُقامرُ الرجُلَ بأهله و ماله، فَنَهاهُمُ اللّه ُ. عَزَّوجلَّ عَن ذلکَ (الکافی، ج. ۱، ص. ۱۲۲، ح. ۵).
قریش، بر سر زن و مال خود، با یکدیگر قمار مى‌زدند و خداوند عزّوجلّ، آنها را از این‌کار، نهى فرمود.
در سخن رهبر انقلاب، به‌مناسبت اشاره به مسأله‌ی رونق تولید، به یکی دیگر از ثمرات منفی «مَیْسر» پرداخته شده که عبارت از است رایج‌گردیدن فرهنگ مخرّب «راحت‌طلبی» و «تن‌آسایی» و «طلب ثروت بادآورده و اتّفاقی». انسان به حسب طبع اوّلی خویش، مایل است که بدون «تلاش» و «زحمت»، به نتیجه دست یابد و «نابرده رنج»، گنج بیابد و روزگار را به آسانی و رفاه و راحتی، بگذارند، و به همین دلیل، از هرآنچه‌که تحصیلش، «بی‌دغدغه» و «بی‌کار» و «بی‌تلاش» باشد، استقبال می‌کند. کسانی نیز، از این میل و خواسته‌ی مخدّر و غلط، استفاده می‌کنند و می‌کوشند با دامن‌زدن به آن، جامعه را گرفتار «بیکارگی» و «تنبلی» و «تن‌آسایی» کنند و همگان را به «پخته‌خواری» و «کسالت» و «بی‌تحرّکی» عادت دهند. بدیهی است که چنانچه این امر به یک سنّت اجتماعی تبدیل شوند و مردم به‌جای آن‌که در اندیشه‌ی «کار» و «زحمت» و «کوشش» و «مجاهدت» باشند، به‌دنبال راهی باشند که به‌صورت «دفعی» و «ناگهانی» و از سر اتّفاق، ثروت‌های کلان تحصیل کنند و بی‌تلاش و تکاپو، به مواهب مادّی و دنیوی دست یابند، چرخ‌های «کار» و «تولید»، از حرکت بازخواهند ایستاد و اقتصاد و معیشت، رنجور و ضعیف خواهد شد. هشدار و انذار رهبر انقلاب، به چنین خطر فرهنگی مهلکی است. رسانه‌ها و ازجمله رسانه‌های رسمی نباید این انگیزه و اندیشه را تقویّت کنند که وقتی می‌توان به‌سادگی و در کوتاه‌مدّت، ثروت‌های افسانه‌ای تحصیل کرد، دیگر لازم نیست مشقّت و دشواری کار و تولید و عمل را بر خویش هموار کرد و باید از راه‌های میان‌بر، ره صدساله را یک‌شبه پیمود، بلکه باید این بیراهه‌ها و کج‌راهه‌ها را مسدود کنند و جامعه را هرچه بیشتر، به‌سوی تولید و تکاپو و مجاهدت مؤمنانه و خستگی‌ناپذیر هدایت کنند.
بااین‌حال، متأسّفانه مشاهده می‌شود که بسیاری از رسانه‌ها، می‌کوشند فرهنگ غلط برد و باخت نامشروع و بخت‌آزمایی و حریص‌شدن نسبت به کسب بی‌زحمت و دفعی ثروت‌های افسانه‌ای را رایج کنند و مردم را از کار و محاسبه‌ها و معادله‌های معیشتی مبتنی بر عمل و اقدام جدّی بازدارند. اکنون در شبکه‌های اجتماعی بیگانه، همچون تلگرام، بسیارند گروه‌هایی که این‌گونه عمل می‌کنند و با تحریک و ترغیب حس ولع و طمع مردم، می‌کوشند آنها را گرفتار بازی‌هایی کنند که «مَیْسر» به‌شمار می‌آیند. این پدیده‌ی نامبارک و تلخ، مفسده است و جامعه را گرفتار بحران و چالش می‌کند و از مفاسد ضدّاخلاقی و منافی عفت و انسانیّت که در شبکه‌های اجتماعی غربی شایع است، کمتر و کم‌اهمّیّت‌تر نیست. ازاین‌رو، باید با آن مقابله کرد و اجازه نداد چنین انحراف و معصیّتی، رواج یابد. ازطرف‌دیگر، رسانه‌های رسمی ازجمله صداوسیما، به‌طریق‌اولی باید از چنین برنامه‌ها و رویکردهایی، برحذر باشند و با هیچ‌توجیهی، در پی ترویج و تبلیغ آنها نباشند. جامعه باید به‌سویی حرکت کند که کار و زحمت و عرق‌ریختن را، فضیلت و مایه‌ی افتخار بشمارد و به کار و کار کردن و مجاهدت دشوار و مشقّت‌بار، افتخار کند، نه‌این‌که تنبلی و تن‌آسایی را ترجیح دهد و بکوشد به هر بهانه‌ای، از کار بگریزد و مسیر‌های دفعی و نامشروع بیابد. کار مؤمنانه و مجاهدانه، ازیک‌سو، جوهر آدمی را محقّق می‌کند و ظرفیّت‌ها و استعداد‌های درونی را، نمایان و عیان می‌سازد، و ازسوی‌دیگر، خیرات و برکات فراوانی را نصیب مردم و جامعه می‌کند و به‌این‌ترتیب، جامعه در مسیر کمال و تعالی و سعادت قرار می‌گیرد.
اخبار مرتبط
ارسال نظر
مهاجر مهمان نیست!
خانواده در حاشیه خانه مدرن!
میلیاردرها برای سرنوشت ما تصمیم می‌گیرند
دانش‌آموزان را تبدیل به عدد نکنیم
چرا آمریکا بر طبل نظامی‌گری می‌کوبد؟
منفعت و قدرت، شکاف‌های قومی در کشور را فعال می‌کند
«بسیج» هنوز هم دارویی برای جامعه ایران است
«شکاف خلاقیت» دانش‌آموز مصرف‌گرا تحویل جامعه می‌دهد
کودکان فلسطینی را بکشید تا به من رأی بدهند!
پدربزرگ‌ها، مادربزرگ‌ها؛ بیایید کمک!
غزه؛ تراژدی غمبار انسانیت
بحران ازدواج مهم‌تر از کاهش نرخ فرزندآوری!
مقاومت فرهنگی در مواجهه با جهانی‌سازی در سطح اقوام ما جاری است
یک قدرت جدید و باورنکردنی
سرمایه‌داری برای خنثی‌کردن دیگران به خرده‌فرهنگ‌ها اجازه هویت‌یابی می‌دهد
خنجر یمنی روی گلوی استعمار!
رویکرد نمایشی در سیستم «سنجش» نظام آموزشی کشور!
مسلمانان در این زمینه عقب‌نشینی نمی‌کنند
یهود، مشکل اروپا بود
بلای قرن جدید!
پرونده ها
