به گزارش فرهنگ سدید، در عصر حاضر نیز می‌توان با الگوگیری از آموزه‌های آن حضرت و با توجه به مقتضیات زمان به گفتگو با ادیان و مذاهب دیگر پرداخت. در این راستا آستان قدس رضوی چندی است برگزاری همایشی بین‌المللی را با نام «امام رضا(ع) و گفتگوی ادیان» در دستور کار قرار داده است. در این زمینه با حجت‌الاسلام و المسلمین سید ابوالحسن نواب، رئیس و موسس دانشگاه ادیان و مذاهب قم به گفتگو نشستیم.
بحث را با بررسی اهمیت و ضرورت گفت‌وگو و تبادل نظر بین ادیان مختلف در جهان امروز شروع کنیم.
یکی از ضرورت‌های عصر حاضر مسئله گفتگوی ادیان با یکدیگر است؛ بايد اذعان كنيم كه شناخت صحيح ادیان از یکدیگر و درك انگيزه ها، گرايشها و باورها، به ايجاد و تثبيت صلح و آرامش كمك خواهد كرد . تعامل و تفاهم اديان نقش سازنده و تعيين كننده اي در كاهش مخاصمات و منازعات دارد، بي ترديد اديان علاوه بر نقش ارزنده اي كه دربازدارندگي از کشمکش‌ها دارند، در راستاي سازندگي و بالندگي نيز مؤثر هستند .
نيل به اهداف اجتماعي مختلفي چون صلح و عدالت، جز از طريق آشنايي با نوع تلقي هاي موجود در ميان دانشوران دست يافتني نيست. گفتگو با تکیه بر مشترکات ادیان، راهي ميانبر و كم هزينه براي تقرب به اين هدف است که از یک سو سبب تقویت صلح، کاهش آلام بشری، گسترش معنویت و اخلاق در جهان خواهد شد و از سوی دیگر از وقوع جنگ‌های مذهبی جلوگیری می‌کند.
به نظر می‌رسد یکی از دلایل مهم چالش‌ها و جنگ‌های دینی و مذهبی در طول تاریخ، نبود گفتگو و تعامل بین ادیان بوده است.
کاملا در قرن‌های گذشته در جهان جنگ‌های زیادی بین ادیان مختلف صورت گرفته است. برخی از این جنگ‌ها بسیار وحشتناک بوده و انسان های زیادی را به کام مرگ فرستاده است؛ چون پیروان این ادیان گفت و گو و تبادل نظر و مناظره با رهبران ادیان دیگر را ننگ می دانستند و زبان جنگ را به کار می بردند.
مشکل بشریت در حال حاضر هم همین است که با یکدیگر گفت‌وگو نمی کنند که باعث کشیده شدن جنگ ها به حیطه مذهب و دین هم شده است. البته ما خوشحالیم که مردم ایران در طول تاریخ سابقه درخشانی در حفظ صلح داشته اند و کمترین دعواهای مذهبی و دینی در کشور ما دیده می شود.
گفتگوی ادیان، در دین مبین اسلام، به عنوان کامل‌ترین دین الهی، چه جایگاهی دارد؟
قرآن كريم آغازگر و تعليم دهنده گفتگوي اديان است و در کنار حکمت، برهان و موعظۀ حسنه، اتخاذ روش جدال به نیکوترین وجه را به پیامبر و مؤمنان دستور داده است. به فرمایش قرآن جدال احسن یا جدال به نیکوترین روش، نوعی از گفت‌وگو میان مؤمنان و مخالفان است که بر انگیزه و هدف الهی، مقدمات صحیح و مقبول نزد دو طرف و روش‌های پسندیده و رعایت اخلاق نیکو به‌ویژه آداب مناظره متکی باشد. خداوند در آیه 125 سوره نحل می‌فرماید: وَ جَدِلْهُم بِالَّتِى هِىَ أَحْسَنُ؛ یعنی با آنان به بهترین روش جدال کن. در آیه 46 سوره عنکبوت هم آمده است: وَ لَا تُجَدِلُواْ أَهْلَ الْكِتَبِ إِلَّا بِالَّتِى هِىَ أَحْسَنُ؛ با اهل كتاب ، به جز با بهترين روش ممكن ، جدال مكن.
در حقیقت گفت و گو و مناظره با ادیان دیگر بخشی از تمدن اصیل اسلامی و فرهنگ دینی ما به شمار می رود و در سیره پیامبر(ص) وامامان معصوم(ع) نیز جلوه‌گر شده است.
امام هشتم(ع) در زمان خود نقش مهمی در گفتگو با ادیان دیگر داشتند و از این راه به ترویج فرهنگ دینی و اسلامی می پرداختند. آن حضرت از چه راهکارهایی در گفتگوی ادیان بهره می بردند؟
در زمان خلفای عباسی که همه آنها با رهبران ادیان مبارزه می کردند، امام رضا(ع) تصمیم گرفتند غبار دشمنی را برطرف کنند و با بنابر مقتضیات زمان خود با آنها مناظره نمایند. شیوه ایشان در گفت و گو علمی و ساده و به همراه استدلال و دلیل محکم است. مناظرات و گفت‌وگوهای امام رضا(ع) دشمنی‌ها را برطرف می‌کرد و رهبران ادیان با ملایمت و ملاطفتی که امام رضا(ع) داشت با دین اسلام به خوبی آشنا می‌شدند.
جمهوری اسلامی ایران با توجه به دارا بودن فرهنگ غنی و به عنوان کشوری اسلامی که پس از پیروزی انقلاب گام‌های ارزشمندی در جهت نزدیکی و تعامل با ادیان و مذاهب دیگر برداشته است، چگونه و بر مبنای چه اصولی می‌تواند اهداف خود را در این زمینه عملی کند؟
پیروزی انقلاب اسلامی را باید دوره شکوفایی گفتگوی ادیان و مذاهب نامید؛ پس از پیروزی انقلاب، ایران با ایجاد گفتگو میان ادیان و مذاهب مختلف در صدد احیای فرهنگ مکتب اهل بیت(ع) برآمد. براي بسط گفتگوي اديان پيش از هر اقدام ديگري بايد ذهنيت‌ها را اصلاح و معطوف پذيرش ديگران وهمچنين ديگر انديشه ها كنيم. فرهنگ گفت و گوی مسالمت آمیز باید در جامعه و در بین مردم و نخبگان علمی و دینی و اندیشمندان و عالمان توسعه یابد تا بتوان فرهنگ اسلامی و دینی و شیعی را گسترش دهیم.
به هر حال ما شیعه هستیم و اگر شیعه بخواهد در دنیا سر بلند کند و به عنوان یک مکتب جهانگیر، جهان شمول و یک مکتب گسترده در جهان مطرح شود راهی جز گفتگو بر مبنای آموزه‌های اهل بیت(ع) ندارد.
فعاليت مراكز دانشگاهي و حوزوي در اين عرصه بسيار مؤثر بوده و در ترويج و تعميق گفتگو تأثيرگذار خواهد بود.
آستان قدس رضوی چندی است برگزاری همایشی بین المللی را به نام «امام رضا(ع) و گفتگوی ادیان» در دستور کار خود قرار داده است. درباره این همایش چه نظری دارید؟
برگزاری این همایش گام مثبت و ارزشمندی در جهت همزیستی مسالمت‌آمیز با دیگر ادیان است و می‌تواند تا حد زیادی روش‌های گفت و گو با ادیان را توسعه دهد. هر چند همایش و سمینار به تنهایی کافی نیست و باید به شکل عملی نیز وارد حوزه گفت و گوی بین ادیانی شد. البته همانطور که قبلا هم اشاره کردم نباید به برگزاری همایش و نشست بسنده کنیم بلکه باید با انجام فعالیت‌های رسانه ای فرهنگ گفتگو بین ادیان را ترویج و تبلیغ نمود.
حضرت رضا(ع) در عصر خود و با توجه به مقتضیات زمان به مناظره و گفتگو با ادیان و معرفی اسلام ناب و اصیل پرداختند. امروز نیز نوع گفتگو باید متناسب با زمان حاضر باشد. آستان قدس رضوی باید در این همایش بین‌المللی و با استفاده از نام مبارک امام رضا(ع) و تکیه بر مواضع آن حضرت به ادامه دادن این راه مستمر کمک نماید.
منبع:آستان نیوز
