به گزارش فرهنگ سدید، گروه وحدت «فرهنگ سدید» گفت‌وگویی انجام داده است با حجت‌الاسلام دکتر سید هادی سید وکیلی مدرس حوزه و دانشگاه که در ادامه می‌آید:
تعریفی از فرق و نحله‌ها و خطرات آن‌ها چیست؟
فرقه‌ها، جریان‌هایی انحرافی و خارج از روند و مخالف جریان فکری اصیل در جامعه هستند. به‌طور واقعی باید باور کنیم که فرقه‌ها خطرناک هستند، فرقه‌ها آتش‌اند و همان‌قدر که از آتش پرهیز می‌کنیم و سعی می‌کنیم که خود را دورنگه داریم باید از فرقه‌ها نیز پرهیز کنیم. آن‌ها برای فکر مردم و برای کشور، ملیت و فرهنگ ما اعم از ایرانی و اسلامی خطرناک هستند و به یک معنا به دنبال بهره‌کشی از مردم، فرهنگ، ثروت‌ها، ملیت و دین به نفع خود هستند تا جریان انحرافی خودشان را از این رهگذر قوت بدهند.
گفتمان مبتنی بر جریان اصیل دارای چه شاخصه‌هایی است؟
مبنای اصلی جریان ریشه‌دار و اصیل دو اصل عقلانیت و فطرت است. عقل بشری به‌عنوان حجت الهی و فطرت که از اهمیت برخوردار است. در راستای کمک به عقل و فطرت، خداوند متعال حجج خود را ارسال کرده تا عقل و فطرت بشر را شکوفا کند و بشر این مسیر رشد را طی کند. همچنین عقلانیت نیز توسط حجج الهی تبیین می‌شوند و به جریان عقل اعتبار می‌دهند.
گفتمان مبتنی بر جریان‌های انحرافی دارای چه شاخصه‌هایی است؟
در مقابل جریان اصیل، جریان‌هایی وجود دارند که ما را از این مسیر منحرف می‌کنند. رهبری این جریان‌ها نیز به دست شخصیتی به نام شیطان است. رهبری فرقه‌ها همان کاری را می‌کنند که شیطان در مسیر انحراف از جریان الهی انجام می‌دهد و به یک معنا رهبران فرقه‌ها نماینده شیاطین روی زمین هستند.
مهم‌ترین چالش‌هایی که از جانب فرقه‌ها ما را تهدید می‌کنند، چیست؟
مهم‌ترین چالش در این زمینه این است که بدانیم فرقه‌ها سعی دارند که نوعی بی‌تفاوتی نسبت به خود را در جامعه رواج دهند تا حساسیت از آن‌ها برداشته شود. وقتی حساسیت نباشد، مسئول ما قانون تصویب نمی‌کند و برای خطرات فرقه‌ها، با چالش قانونی مواجه هستیم. وقتی حساسیت نباشد مدیر مدرسه ما بانفوذ این جریان در معلمان و دانش‌آموزان برخورد نمی‌کند. حساسیت نسبت به برخی از معلمان و کادر‌های مدارس غیرانتفاعی که از دایره گزینش خارج هستند نیز وجود ندارد، چه اینکه دانشگاه‌های ما نیز نسبت به اساتید حق‌التدریس که در دانشگاه‌ها حضور دارند حساسیت ندارد، درحالی‌که اگر خلأ قانونی وجود داشته باشد می‌توانند خطرآفرین باشد.
چون حساسیت ما به فرقه‌ها کم شده و این مسئله و خطر را کوچک‌انگاری می‌کنیم؛ بنابراین این مسئله بزرگ‌ترین چالشی است که در جریان نقد فرق با آن مواجه هستیم.
مهم‌ترین عنصر فرق که شاکله اصلی آن را شکل می‌دهد، چیست؟
اگر بخواهیم مهم‌ترین عناصر فرقه را نام ببریم باید بگوییم که آن‌ها دارای یک رهبر اقتدارگرا و خودکامه هستند که مصالح خود و فرقه را بر مسائل پیروانش ترجیح می‌دهد. در جامعه فرقه‌ای رهبر فرقه سعی می‌کند با جذب افراد یک نظارت متقابل بین اعضای فرقه ایجاد کند. هر کس بر دیگری نظارت دارد و درواقع فرد، چون در نقش کنترل‌گر است، نمی‌فهمد که خود او نیز در حال کنترل شدن است.
آسیب‌پذیرترین بخش فرق کدام بخش آن است؟
آسیب‌دیدگان از این فرقه‌ها واقعاً مظلوم‌ترین، بی‌دفاع‌ترین و آسیب‌پذیرترین اقشار هستند و باید به آن‌ها این‌طور نگاه کنیم که مورد استعمار قرارگرفته‌اند.
رهبران فرق معمولاً در داخل زندگی می‌کنند یا در خارج کشور سکنی گزیده‌اند؟
رهبر فرقه معمولاً خارج از دسترس است که یا خارج از کشور است یا اگر در داخل است در معرض عموم نیست. برای نمونه جریان بهائیت که اصلی‌ترین نهاد تصمیم‌گیری آن‌ها در اسرائیل است. برخی از رهبران اصلی تصوف نیز یا در انگلیس هستند و یا در فرانسه حضور دارند. جریان تشیع اسماعیلی آقاخانی نیز در انگلیس است. به این صورت که مخاطب در ایران است، اما رهبری فرقه یکجایی است که از خطر‌ها دور است. این رهبر اقتدارگرا ابزاری نیز در اختیار دارد. معمولاً در فرقه‌ها به نام تشکیلات، سیستمی دارند که به جزئی‌ترین و فردی‌ترین مسائل پیروان نیز نظارت دارند.
نظر جنابعالی درباره هواداران فرق چیست؟
عنصر مهم دیگری که در فرقه‌ها از اهمیت فراوانی برخوردار است هواداران هستند. درواقع هواداران غیر از جریان فرقه‌ای هستند. اکنون فرقه‌ها در ایران سعی دارند این هواداران را افزایش دهند. نقش هواداران ایجاد بی‌تفاوتی است. هوادار می‌گوید که مسلمان هستم، اما با بهایی‌ها نیز مشکلی ندارم که خانم شیرین عبادی یک مورد از آن‌ها است که مسئول دفترش بهایی است. این هواداران راه نفوذ فرقه را در اقتصاد، فرهنگ، سیاست و در مدارس هموار می‌کنند.
یکی از ویژگی‌های فرق نفوذ است، ارزیابی‌تان در این زمینه چیست؟
برخی از منتسبان به فرقه‌های منحرف، نفوذی هستند. متأسفانه ما یک‌دفعه مطلع می‌شویم و می‌بینیم که «سعید امیر ارجمند» که در آمریکا سکونت دارد جلسه مشترکی را به‌عنوان یک استاد بهایی با رئیس و معاونان پژوهشی یکی از دانشگاه‌های کشور برگزار می‌کند و طراحی خود از پژوهش‌های مشترک را ارائه می‌دهد. همچنین مواردی داریم که دانشجوی ما از ایران به خارج از کشور اعزام‌شده، اما استادی که در آنجا حضور دارد بهایی است.
نقش فرق در فتنه‌ها و اغتشاشات چیست؟
فرقه‌ها در جریانات مختلف قشر جوان را تهییج می‌کنند، بنابراین هیجان‌مدار نیز هستند؛ مانند حوادثی که در فتنه ۸۸ و اغتشاشات ۹۶ رخ داد. یا حتی در مسئله گرانی اقتصادی و اعتراضات بانکی که فرقه‌ها ضربات خود را وارد می‌کنند. یک بحران که شکل می‌گیرد جریان هیجان‌مدار ایجاد می‌شود و این‌ها با این ابزار می‌آیند و کار خود را انجام می‌دهند. قشر جوانی که تهییج شده با وعده ساختن یک دنیای جدید برای خود و آیندگان اغفال می‌شوند که البته ابزار و روش رسیدن به این آینده مطلوب نیز ارائه نمی‌شود بلکه فقط یک وعده و فریب است.
درواقع فرق با شعار عدالت‌طلبی یا تغییر خواهی و گاهی با شعار سنت‌شکنی این جوان را از گذشته دینی، ملی و عاطفی جدا می‌کند و به دنبال یک شعار موهوم می‌فرستد و یک نوع مدل جدید زندگی را ارائه می‌کند که ظاهرش خیلی زیباست و او را برای فداکاری در فرقه ترغیب می‌کند. درحالی‌که جریان انبیا (ع) این‌طور است که می‌گفتند از شما اجری نمی‌خواهیم بلکه اجر نزد خدا است و انبیا (ع) می‌گفتند که خودتان را برای خدا فدا کنید، اما فرقه‌ها معتقدند که افراد باید خود را برای فرقه فدا کنند.
نقش فرقه‌ها در هویت زدایی از جوانان را تشریح کنید؟
امروز ابزار مجازی با همه نقاط مثبتی که دارند، یکی از همین ابزار‌هایی هستند که به این مسئله دامن می‌زنند. آسیب دیگر فرقه‌ها نیز هویتی و اجتماعی است که فرد را به جامعه خود می‌برد و به او هویت جعلی می‌دهد و هویت اصلی را از او می‌گیرد. علاوه بر این موارد می‌توان به آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی برای کشور نیز اشاره کرد که فرقه‌ها دنبال می‌کنند.
مدل مقابله‌ای با فرق باید چگونه باشد؟
مسئله فرقه را باید با مسئله دگراندیشی فردی جدا بدانیم. دگراندیشی فردی نیازی به مقابله امنیتی ندارد و باید با آن مقابله اندیشه‌ای داشت، اما دگراندیشی‌های فرقه‌ای برای امنیت ملی خطرآفرین محسوب می‌شوند.
آیا درزمینهٔ فرق و نحله‌های انحرافی با خلأ قانونی مواجه هستیم؟
بله ما درزمینهٔ فرق با خلأ قانونی مواجه هستیم. متأسفانه برخی از فعالان درزمینهٔ مطالعات فرق، وقتی‌که برای مطرح کردن بحث خلأهای قانونی به برخی از مراکز تصمیم گیر مراجعه کردند به آن‌ها گفته بودند که فرقه‌های انحرافی و خلأهای قانونی در این زمینه، مسئله کشور نیست و همراهی لازم را نکرده بودند. ازاین‌رو توجه به خلأهای قانونی امری جدی و گریزناپذیر است.
