فرهنگ سدید- گروه وحدت: امروزه در جامعه ایرانی یک سوال در سطح افکارعمومی ایجاد شده است که چرا باید اقلیت‌های ديني كه حجاب براي آن‌ها واجب نيست اما بايد در جمهوري اسلامي ايران حجاب را رعايت كنند پاسخ داده است.
به‌طورکلی بايد گفت اسلام تحميل دين بر ديگران را رد می‌کند: لاَ إِكراه فِي الدّينِ قَد تَبَيَّنَ الرُشدُ مِنَ الغَيِّ (1)، يعني در دين اكراه نيست راه حق و رشد از راه باطل و گمراهي جداشده است. بنابراين در جامعه اسلامي اصل اساسي همانا آزادي ديني است. چنانكه امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمودند: هر گروهي كه به ديني معتقدند احكام آن دين بر آنان ثابت خواهد شد.(2) براي مثال در اسلام آزادي اقلیت‌های ديني در مسائل ازدواج ارث، وصیت، ملکیت و سائر احكام ديني به رسميت شناخته‌شده است.(3) آنان می‌توانند آنچه را كه مسلمان مالك نمی‌شود، مالك شوند و هیچ‌کس حق ندارد آنان را از تملّك اين اشیاء بازدارد گرچه در اسلام، ملکیت آن اشيا پذیرفته‌شده، نباشد (4) و امنیت و حمايت از غیرمسلمانان كه در تابعیت حكومت اسلامی‌اند و در محدوده حكومت اسلامي سكونت دارند، از وظائف دولت اسلامي است.(5) بنابراين امنيت دین‌داری براي آنان يك اصل اجتناب‌ناپذیر است.
قانون اساسي جمهوري اسلامي نيز در اصل سيزدهم، اديان ديگر را به رسميت شناخته و آنان را در انجام مراسم ديني خود آزاد می‌داند و مقرر می‌دارد:
«ايرانيان زرتشتي، كليمي و مسيحي تنها اقلیت‌های ديني شناخته می‌شوند كه در حدود قانون در انجام مراسم ديني خود آزادند و در احوال شخصيه و تعليمات ديني بر طبق آيين خود عمل می‌کنند.»
و در اصل چهاردهم قانون اساسي آمده است: «به‌حکم آيه شريفه لاينهاكم الله عن الذين لم يقاتلوكم في الدين و لم يخرجوكم من دياركم ان تبروهم و تقسطوا اليهم انّ الله يحب المقسطين دولت جمهوري اسلامي ايران و مسلمانان موظف‌اند نسبت به افراد غیرمسلمان بااخلاق حسنه و قسط و عدل اسلامي عمل نمايند و حقوق انساني آنان را رعايت كنند. اين اصل در حق كساني اعتبار دارد كه بر ضد اسلام و جمهوري اسلامي ايران توطئه و اقدام نكنند.»، لذا در فقه شيعه اين آزادي استثنا خورده است به این‌که اقدامات خلاف اسلام آن‌ها نبايد جنبه عمومي پيدا كند و به آن عمل حرام تجاهر و تظاهر كنند.(6) كه اين امر از آنان غیرقابل‌قبول و ممنوع است. نيز امام خميني ـ قدس سرّه ـ در تحرير الوسيله می‌فرمایند: غیرمسلمانان امنیت جاني و مالي دارند اگر به شرایط ذمّه پاي بند باشند و شرايط ذمه از اين قبيل است:
- 1. كاري كه بر ضد امنيت است مرتكب نشود، همانند تصميم به جنگ با مسلمانان داشتن و مشركان را یاری‌کردن.
- 2. تظاهر و تجاهر به منكر در كشور اسلامي نداشته باشند.
- 3. به اجراي احكام مسلمانان در حق خود تن دهند، حق ديگران را بدهند، حرام را ترك كنند، حدود الهي و احتياط آن است كه اين موارد با آنان شرط شود.
- 4. با زنا كردن با زنان مسلمان و دزدي كردن و پناه دادن به جاسوس مشركان و جاسوسي كردن، مسلمانان را آزار ندهند.(7)
بنابراين از ديدگاه حضرت امام (ره) كه مطابق فقه اسلامي است اقلیت‌ها بايد در احترام به هنجارهاي جامعه اسلامي وفادار باشند و آن‌ها را عملاً نقض نكنند و در عمل به ظواهر اسلامي ملتزم باشند و تظاهر و تجاهر به منكر در كشور اسلامي نداشته باشند.
فلسفه و علت اين امر آن است كه در جامعه اسلامي اگر اقليت به ظواهر دين اسلام تن ندهند، رفته‌رفته قبح اين هنجارشکنی حتي براي مسلمانان خواهد شكست و كار به‌جایی خواهد كشيد كه ديگر احكام اسلامي حتي در ميان مسلمانان نيز رعايت نخواهد گرديد.
علاوه بر اين در جوامع گسترده امروزي كه امكان تفكيك ميان شهروندان و شناسايي آن‌ها از حيث مذهب و دين آن‌ها كمتر است. پذيرفته نخواهد بود تكاليف اجتماعي و تظاهرات الزامي در مورد شهروندان به‌گونه‌ای متفاوت اعمال گردد. چه آنكه چنين تفكيكي امکان‌پذیر نيست و لازمه آن چنين است كه هركس در معابر و مجامع عمومي سند شناسايي دين خود را بايد همراه داشته باشد كه تخلف او از قانون اسلامي را موجه سازد.
بنابراين بايد همه شهروندان اعم از مسلمان و غیرمسلمان به هنجارهاي اسلامي از باب حقوق عمومي كه اكثريت جامعه آن را پذیرفته‌اند ملتزم باشند و اين امري است كه کم‌وبیش در ساير كشورها نيز مشاهده می‌شود و اتباع و شهروندان بايد حداقلي از ظواهر را كه عرف جامعه آن را پذيرفته محترم شمارند.
گذشته از آنكه يكي از وظايف دولت اسلامي ايجاد فضاي مناسبي براي رشد فضائل و كمالات اخلاقي جامعه است و بديهي است كه اگر عده‌ای در جامعه آزاد باشند كه بی‌حجاب ظاهر شوند، به اين بهانه كه تكليف شخصي و خصوصي آن‌ها نيست كه حجاب داشته باشند. اين آزادي محيط جامعه را به‌سوی ابتذال و تبرج سوق خواهد داد.
بنابراين براي پيشگيري از فساد اخلاقي و فروپاشي ارزش‌ها، بايد به سالم‌سازی محيط اجتماع توجه گردد و پهنه جامعه به‌گونه‌ای باشد كه مردم را به‌سوی ارزش‌ها حركت دهد.
لذا به علت اينكه بی‌حجابی اقليت ديني بااخلاق عمومي جامعه ارتباط دارد در اين نهفته كه بی‌حجابی منكري است كه آسيب آن نه‌تنها به بی‌حجاب بلكه به‌کل جامعه می‌رسد.
افزون بر مطالب فوق بايد خاطرنشان كرد كه آيين اديان مسيح و يهود تحریف‌شده‌اند و الا مسلماً در مورد پوشش زنان و مردان دستورات و سفارش‌هایی وجود داشته است كه براثر مرور زمان و انحرافات بعدي به سنن آن‌ها پشت شد والا آنچه مسلم است حتي در تصاوير ابتدايي كه از حضرت مريم وجود داشته او را به‌صورت زني محجوب می‌کشیده‌اند و پوشش مردم به‌خصوص زنان این‌قدر لاقيد و نامناسب به شكل امروزي نبوده است. پس هم به‌حکم سنت و مذهب و هم به‌حکم عقل ضرورت رعایت حجاب براي غیرمسلمانان در جامعه امري ضروري است و بی‌اعتنایی به آن امري فكر و موجب ترويج فساد و فحشا ميان جوانان مسلمان خواهد بود و این‌یکی از همان روش‌هایی بوده است كه در آندلس صلیبی‌ها براي شكست مسلمانان توطئه‌چینی كردند كه ضرورت هوشياري مسلمانان را بیش‌ازپیش نسبت به اين مسئله حساس روشن می‌سازد.
پاورقی:
- 1. بقره:256.
- 2. طوسي، الاستبصار، تهران، انتشارات دارالكتب، 1390 هـ، ج 4، ص 189.
- 3. المبسوط، ج 6، ص 182 و الكافي في الفقه، ص 375.
- 4. تحرير الوسيله، ج 2، ص 64.
- 5. صدوق، من لايحضره الفقيه، قم، جماعة المدرسين، چاپ دوم، 1404 هـ، ج 4، ص 124.
- 6. شهيد اول، غاية المراد، قم، مركز البحاث، 1414 هـ، ص 499.
- 7. تحرير الوسيله، ج 2، ص 501.
منبع: مرکز مطالعات و پاسخگوئی به شبهات حوزه علمیه قم
