«حنظله» ناوگانی برای آزادی فلسطین
گروه جامعه و اقتصاد «سدید»؛ عبدالرضا خلیلی: یکشنبه، ۲۲ تیرماه ۱۴۰۴ کشتی کوچک «حنظله» (Handala)، سفر خود را از بندر سیراکوزای ایتالیا آغاز کرد. این کشتی متأخرترین کشتی از مجموع ناوگانی از کشتیهای کوچک است که برای شکستن حصر غزه از سال ۲۰۱۰ و تحت عنوان «ناوگان آزادی» (Freedom Flotilla) به سمت غزه سفر کرده است. پروژهای که توسط عدهای از فعالان مدنی و افراد دغدغهمند از ملیتهای مختلف کلید خورد تا حقوق بشر را ورای بروکراسی اداری که ناکارآمدی و طراحیِ به سمتِ بنبست آن به اثبات رسیده است، برای مردم فلسطین پیگیری کند. این پیگیری هم در راستای رساندن کمکهایی به غزه بود، هرچند ناچیز در برابر فاجعه انسانی که در جریان است و مهمتر از آن در راستای تاباندن نور به فاجعهای بود که دههها توسط رسانههای جمعی تحت کنترل و شریک صهیونیسم، در تاریکی نگه داشته شده بود.
مردم غزه در حدی غذا دریافت میکنند که زنده بمانند
عدهای بر این تصور هستند که وضعیت غزه پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ فاجعه بار شد؛ در حالی که بسیار پیشتر (حتی پیش از روی کارآمدن حماس در انتخاباتِ سال ۲۰۰۶ تحت نظارت کامل سازمانهای بینالمللی و شخص جیمی کارتر، رییس جمهور سابق آمریکا) این ژنرال «گیورا آیلند» (Giora Eiland)، رییس شورای امنیت ملی اسرائیل بود که در سال ۲۰۰۴ غزه را «یک کمپ اردوگاهی عظیم» (a huge concentration camp) خواند. اردوگاهی که از سه طرف به خشکی و از یک سمت به دریای «آزاد» وصل بود. اما ساکنان آن نه فقط به خشکیهای اطراف بدون اجازه اسرائیل دسترسی نداشتند که حتی دریای آزاد هم برای آنها یک اسم تهی از معنا بود. آنها نه اجازه کشتی رانی و ورود به آبهای بینالمللی را داشتند و نه حتی ماهی گیرانشان میتوانستند بدون اجازه اسرائیل و آن هم تا میزان مشخصی از از ساحل برای ماهی گیری فاصله بگیرند. این اسرائیل بود که علاوه بر آب آشامیدنی، برق و سوخت، اجازه میداد چه افرادی یا چه چیزهایی از نوار غزه خارج شوند و چه افرادی یا چه چیزهایی به آن وارد شوند. این افراد میتوانستند یک بیمار، دانش آموز، کارگر، خبرنگار، یا اقوام و دوستان ساکنان غزه و یا هر فردی و با هر سمتی باشند.
پس از رأی آوردن حماس در سال ۲۰۰۶ بود که اسرائیل و آمریکا به شکل مخفیانه به سازمان فتح کمکهای تسلیحاتی و آموزش نظامی تحت برنامه مخفی «دایتون» (Dayton Plan) رساندند تا در یک درگیری با حماس و با زور نتیجه انتخابات را برهم زده و از رسیدن کنترل غزه به حماس جلوگیری کنند. اما موفق نبودند و پس از این که حماس توانست در درگیریهای خشونت بار ایجاد شده از نتیجه انتخابات دفاع کند و اداره غزه را تحت کنترل کامل در آورد، در سال ۲۰۰۷، اسرائیل سطح جدیدی از محاصره را علیه غزه اعمال کرد.
به این ترتیب، بر اساس سند منتشر شده «خطوط قرمز» (Red Lines) که اوائل سال ۲۰۰۸ توسط دولت ایهود اولمرت، نخستوزیر وقت اسرائیل تنظیم شد، تصمیم بر آن گرفته شد تا میزان ورود مواد غذایی به غزه تا حد «کمی بالاتر از مرز قحطی» (Starvation Level +) پایین آورده شود. وزارت بهداشت اسرائیل برای هر فلسطینی ساکن غزه، به طور متوسط میزان ۲۲۷۹ کالری را تنها برای دچار نشدن به سوءهاضمه در نظر گرفت. در نتیجه با توجه به جمعیت یک و نیممیلیونی غزه در آن زمان، تخمین زده شد روزانه ۱۷۰ کامیون مواد غذایی اجازه دارند وارد غزه شوند که البته ارتش اسرائیل با توجیهات مختلف همه کاری کرد تا به طور میانگین تنها روزانه ۶۷ کامیون مواد غذایی وارد غزه شود. این عدد پیش از تصمیم جدید اسرائیل در سال ۲۰۰۸ برای تنگتر کردن حلقه محاصره، بیش از ۴۰۰ کامیون بود. مشاور اولمرت به طور صریح در زمان طرحریزی این برنامه بیان کرده بود: «ایده اینطور است که یک رژیم غذایی بر فلسطینیها اعمال کنیم، اما نه اینطور که از گرسنگی بمیرند.» گزارش به بیرون درز کرده شورای بینالمللی صلیب سرخ در اوائل سال ۲۰۰۸، نیز اینطور شرایط غزه را توصیف کرد: «سوءتغذیه مزمن به طور پیوسته در حال افزایش است و کمبود ریزمغذیها نگرانی بزرگی است.»
زمانی که در سال ۲۰۰۵، پیش از برگزاری انتخابات در غزه، دولت اسرائیل به شکل یک طرفه و بدون هماهنگی و مذاکره با مقامات فلسطینی تصمیم به اجرای «طرح جدایی» (Disengagement Plan) را گرفت و بر اساس آن یهودیان شهرک نشین به طور کامل از نوار غزه توسط ارتش اسرائیل خارج شدند، چنین طرحی به شکل پروپاگاندا به عنوان «پایان اشغال فلسطین» تبلیغ شد؛ در حالی که سند «خطوط قرمز» و اعمال محاصره هرچه تنگتر نشان داد اسرائیل به دنبال آزادی عمل بیشتر در کنترل و اعمال فشار بر فلسطینیهای ساکن غزه تا حد جزئیات میکروسکوپی بوده است.
آغاز حرکت ناوگان آزادی
در ادامه این شرایط محاصره شدید بود که «جنبش غزه آزاد» (Free Gaza Movement) را بر آن داشت تا قایقهایی را برای شکستن محاصره غزه به سمت آن بفرستد. در سال ۲۰۰۸، دو عدد از قایقهای این گروه، برای اولین بار توانستند به طور موفقیت آمیز محاصره دریایی غزه را بشکنند. این جنبش بین سالهای ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۶، سی و یک قایق را به سمت غزه روانه کرد که تنها ۵ عدد از آنها به غزه رسیدند.
اما در سال ۲۰۱۰، عدهای فعال حقوق بشر و حقوق فلسطینیان از بین مردم عادی و نه لزوماً از بین افراد مشهور در حرکتی مشابه، روانه کردنِ کشتیهایی را به غزه با عنوان «ناوگان آزادی» (Freedom Flotilla)، هرچند کوچک، حامل پزشکان و فعالان داوطلب، غذا، دارو و حتی اسباب بازی، پایه گذاری کردند. این ایده هم مانند تلاش «جنبش غزه آزاد» در راستای مبارزات غیرخشونت آمیزی بود که تلاش داشت همزمان با برجسته کردن مسئله محاصره غزه و آگاه کردن جامعه جهانی، بهانه تهدید نظامی را از دست اسرائیل خارج کند و به نحوی کمکهای خود را به غزه برساند. از سال ۲۰۱۰ تاکنون و پیش از آغاز حرکت کشتی «حنظله» (Handala)، ۶ بار چنین تلاشی توسط ناوگان آزادی صورت گرفته است که هیچ کدام به غزه نرسیدهاند؛ چرا که اسرائیل تمام کشتیهای رسیده به نزدیکی غزه در آبهای آزاد بینالمللی را برخلاف قوانین بینالمللی متوقف و یا به آنها حمله و افراد حاضر در آنها را دستگیر کرده است.
اما اولین تجربه از این حرکت بشردوستانه غیرخشونتآمیز با مقابله خشونت باری از سمت اسرائیل همراه شد. در سال ۲۰۱۰، کشتی «ماوی مارمارا» (Mavi Marmara)، متعلق به یک سازمان مردم نهاد ترکی با بیش از ۶۰۰ مسافر به سمت غزه حرکت کرد. در آبهای بینالمللی بود که کماندوهای اسرائیلی وارد کشتی شدند و ۱۰ نفر از فعالان مدنی را کشتند و بسیاری دیگر را زخمی کردند. این حادثه در زمان خود بسیار پُرسروصدا شد. «دیوید کامرون» (David Cameron)، نخستوزیر وقت بریتانیا در واکنش به این حادثه و در سخنرانی خود در مجلس عوام بریتانیا، وضعیت غزه را با عبارت «یک زندان سرباز عظیم» (a giant open prison) توصیف کرد. بعدتر در سال ۲۰۱۳ بود که اسرائیل مجبور شد بابت آن چه که «خطای عملیاتی» نامید عذرخواهی کند.
کشتی حنظله از کجا آمد؟
کشتی «حنظله» (Handala) نام خود را از یک شخصیت کارتونی فلسطینی با همین نامگرفته است که با پایبرهنه و با لباس پاره به مخاطب خود و به دنیا، پشت کرده است. در واقع به دنیایی که به فلسطین و رنج آن پشت کرده، پشت کرده است و تا زمانی که فلسطین آزاد نشود به سمت ما رو برنمیگرداند. خالق آن «ناجی العلی»، کارتونیست فلسطینی است که حنظله را در سال ۱۹۶۹ خلق کرد و خود در سال ۱۹۸۷ توسط موساد در لندن ترور شد و به شهادت رسید. گفته شده که حنظله رو به مخاطب نیز طراحی شده است؛ اما «ناجی العلی» با وکیل و معتمد خود هماهنگ کرد تنها زمانی که فلسطین آزاد شد، از آن رونمایی شود.
کشتی حنظله با حدود ۲۰ نفر از فعالان حقوق بشر اهل فرانسه، آمریکا، لبنان، تونس، استرالیا، ایتالیا، مراکش، نروژ، انگلیس، سوئد و اسپانیا به دریا زده است. چند باری به دلایل مختلف سفر آن به سمت غزه به تعویق افتاد، اما بالاخره توانست حرکت خود را از ایتالیا در ۲۲ تیرماه ۱۴۰۴ آغاز کند.
آن چه که غزه از محاصره تجربه کرده بود، در دو سال گذشته به مرحلهای رسیده است که در گزارش IPC آمده از هر پنج فلسطینی یک نفر با قحطی روبهروست و ۹۳ درصد مردم غزه با وضعیت کمبود غذای شدید مواجه هستند. این شرایط، محصول اجرای دستور بستن کامل راه ورود غذا، آب، برق و سوخت به غزه توسط اسرائیل است. دستوری که از همان ابتدای آغاز حملات به غزه توسط وزیر دفاع وقت «یوآو گالانت» (Yoav Gallant) صادر شد:
«ما در حال اعمال محاصره کامل غزه هستیم. نه برق، نه غذا، نه آب، نه سوخت [در غزه] وجود نخواهد داشت. همه چیز بسته خواهد شد. ما داریم با حیوانهای انساننما میجنگیم و بر اساس آن عمل میکنیم.»
همین دست سخنان مقامات اسرائیل بود که در کنار آن چه بر روی زمین در غزه انجام میشد، جامعه جهانی و وجدانهای بیدار را بر آن داشت که بر روی این مسئله حساس شوند که انگار در حال مشاهده یک نسلکشی در حال اجرا هستند. از جمله این وجدانها بیدار همین افرادی هستند که سوار بر ناوگان آزادی و این بار سوار بر کشتی حنظله شدند تا بلکه بتوانند محاصره غزه را بشکنند.
اما آن چه توجه ما را برمیانگیزد این است که اکثر افراد حاضر در کشتی حنظله و کشتیهای پیشین، از کشورهایی میآیند که دولتشان همکار و شریک اسرائیل در قتلعام مردم غزه است. رابرت مارتین، اهل استرالیا، درباره حضور خود در این کشتی اینگونه میگوید:
«من در سال ۲۰۱۴ متوجه شدم که اعضای خانواده م، روزنامهها و دولت به من دروغ گفتهاند که اسرائیل همیشه در حال دفاع از خود بوده است و فلسطینیها فقط میخواهند اسرائیلیها را بکشند. در سال ۲۰۱۴ اسرائیل شروع به بمباران غزه کرد و زنان و کودکان را با جنگندهها و تسلیحات آمریکایی کشت؛ و من شروع به فهم این موضوع کردم که یک چیزی غلط است. من متوجه شدم مسائل آن گونه نیست که آنها میگفتند. در نتیجه تصمیم گرفتم به فلسطین بروم. به کرانه باختری اشغالی رفتم. زمانی را در آن جا در سالهای ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ گذراندم و از نژادپرستی و جنایات وحشتناک علیه فلسطینیها فیلم گرفتم و آن را عیان کردم. فلسطینیها من را در جامعه خودشان پذیرفتند. آنها نمیدانستند من چه کسی هستم. من میتوانستم یک چینی باشم، یهودی باشم. اصلاً مهم نبود. آنها من را به عنوان یک انسان میدیدند و من را در درون خود پذیرفتند. به من گفته بودند اگر به فلسطین بروم، کشته خواهم شد. تنها تهدیدی که دیدم از سمت اسرائیلیها بود. سربازان اسرائیلی من را تهدید کردند. به سمت من و نه به خود من شلیک کردند تا من را بترسانند؛ و من را تعقیب میکردند تا متوقفم کنند. وقتی این فرصت به من داده شد که در ناوگان آزادی حضور داشته باشم، آن را از دست ندادم. تصمیمات من در طول زندگیم من را به این موقعیت رسانده است که وظیفه دارم از آنچه دارم، از امتیازم استفاده کنم، از تجربههایم، که سوار بر ناوگان آزادی شوم و سعی کنم محاصره غزه را بشکنم. نمیتوانستم به خودم یا به فرزندان نگاه کنم و به آنها بگویم که من این فرصت را داشتم تا بخشی از تغییر باشم، اما تصمیم گرفتم انجامش ندهم. به این دلیل فردی مثل من باید این کار را انجام دهد. من معتقدم این کار میتواند تغییر ایجاد کند. ناوگان گذشته عملکرد حیرت انگیزی داشتند؛ چشمها را به سمت فلسطین گرداندند، از جمله غزه؛ و مردم شروع کردن به سوال پرسیدن. این قایقِ تنها چه میکند؟ چرا اسرائیل یک قایق را که میخواهد فعالان، دارو و شیرخشک بچه وارد غزه کند را متوقف میکند؟ چه کسی اجازه نمیدهد که شیرخشک بچهها در قایقی به این اندازه وارد [غزه] شود؟
همچنین اینکه یک کشتی بریتانیایی بود که پرچم بریتانیا داشت و اسرائیل آن را متوقف کرد و افرادی که در آن بودند را به گروگان گرفت و به زندان انداخت. آبهای بینالمللی، کشتی بریتانیایی، فعالان [حقوق بشر]! هیچ کشوری چیزی نگفت! بهخاطر همین من تصمیم گرفتم بر روی این کشتی [حنظله] باشم و شرکت کنم. هر اتفاقی بیفتد، یک اتفاق خوب است. اگر [اسرائیلیها] اجازه ندهند برویم [به غزه]، یک اتفاق خوب است. اگر انتخاب کنند اجازه دهند که وارد شوم و کمکها را با خود به غزه ببرم، یک اتفاق خوب است. چراکه نشان خواهیم داد واقعاً چه اتفاقی در حال رخدادن است.... ما همه آیفون داریم و میبینیم چه خبر است. وقتی در سال ۲۰۱۴ آنجا بودم، بیرون آمدن اخبار از آنجا سختتر بود. اما امروز نمیتوانی بگویی که نمیدانی. اسرائیل یک کشور طرد شده و منزویست و دنیا باید برخیزد و آن را محاکمه کند.... فقط یک جنایتکار است که سعی میکند حقایق را مخفی کند. بزرگترین تهدید اسرائیل حقیقت است. ما میدانیم که آنها روزنامهنگاران را میکشند. ما میدانیم که وقتی بخواهند میتوانند با دقت نقطهزنی عمل کنند و مردم را در یک آپارتمان بکشند؛ اما آنها انتخاب میکنند که ساختمانها، مدارس و بیمارستانها را بمباران کنند ... و اکنون دارند مردم را دچار قحطی میکنند...
جریانات سیاسی در استرالیا در مورد فلسطین خوب نیستند. مردم، بسیار حامی فلسطین هستند و این مسئله روزبهروز هم بیشتر میشود. هر روز مردم دارند چفیه و پرچم [فلسطین] به دست میگیرند. آنها میدانند چه خبر است. آنها میدانند به آنها دروغ گفته شده است. آنها میدانند مردم فلسطین به ما نیاز دارند. آنها میدانند که میتوانند تفاوت ایجاد کنند. یا با بایکوت کردن، یا با قایق رفتن، یا با شرکت در اعتراضات یا نوشتن نامه. همه این کارها کمک میدهند؛ چراکه اینها دارند رویهم جمع میشوند تا باعث فروپاشی شوند. در نتیجه [مردم] استرالیا بسیار حامی فلسطین هستند؛ اما دولت نه. اما مردم آن را عوض خواهند کرد. ما کاری که باید انجام دهیم را ادامه خواهیم داد و دولت مجبور خواهد شد ما را نمایندگی کند همانطور که باید چنین کند.»
آنچه که این فرد استرالیایی در موردحمایت مردم از فلسطین و حمایت دولت از اسرائیل گفت در سایر کشورهای غربی نیز در حال رخداد است و به همین دلیل هرچه بیشتر افسانه وجود «دموکراسی» و اهمیت داشتن نظر مردم در مسائل اساسی در این کشورها در حال ازبینرفتن است.
اما گروه بسیار مهمی که در کشتی حنظله از آنها نمایندگانی وجود دارد، خود یهودیان هستند. «جیکوب برگر» یک یهودی اهل آمریکاست که برای اینکه نشان دهد «صهیونیسم به معنی یهودیت نیست و با آن متفاوت است» در این سفر شرکت کرده است. او میخواهد نشان دهد که «اسرائیل نمیتواند به نام او دست به نسلکشی فلسطینیان بزند.»
به نظر میآید هرکس برای خود این وظیفه را قائل شده است که بخشی از تاریکی را از بین ببرد و یا فضای غبارآلود را شفاف کند؛ و در این راه هیچکس بیش از خود فلسطینیان و با رنج از دست دادن فرزند و پدر و مادر و برادر و خواهر و کل خانواده، و با گرسنگی، و با مقاومت، بهخصوص در این حدود دو سال اخیر، ماسکهای دروغین غرب را برنداشته است. نور حقیقت از بین تَرَکها و گودالهای حاصل از بمبهای اسرائیل بیرونزده است و هرچه اسرائیل بیشتر میکشد، بیشتر بمباران میکند، حقیقت بیشتر بیرون میزند؛ و همانطور که رابرت مارتین گفت حقیقت بزرگترین تهدید برای اسرائیل است. این وظیفه همه ماست تا نور حقیقت را آزاد کنیم تا فلسطین آزاد شود؛ تا حنظله به ما روی برگرداند.
/انتهای پیام/
