تغییر در رفتار‌ها و سبک زندگی مردم، جامعه را از هویت و فرهنگ اصیل خود تهی می‌کند و نسل‌های آینده را دچار مشکل‌های هویتی و شناختی می‌سازد. در سال‌های اخیر شاهد تغییراتی در سبک زندگی برخی از مردم کشور هستیم؛ هرچند که تعداد این افراد کم باشد و در اقلیت قرار داشته باشند، اما لزوم آگاهی از آسیب‌های اجتماعی و پیشگیری از ورود فرهنگ‌های دیگر کشور‌ها که هیچ وجه مشترکی با تمدن ملی ما ندارند بیش از پیش احساس می‌شود. تاتو یکی از آسیب‌های اجتماعی است که در سال‌های اخیر در بین برخی از مردم کشور رواج یافته و به نوعی فرهنگ وارداتی محسوب می‌شود. این موضوع باعث شد فرهنگ سدید این پدیده را که با بهره گیری از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی در حال گسترش است، بررسی کند.
تاتو (تتو) فرآیندی است که در آن طرحی بر روی پوست بدن کشیده می‌شود، این اقدام به وسیله دستگاه دستی کوچکی انجام می‌شود و رنگ را به زیر پوست تزریق می‌کند. هدف از انجام تاتو متفاوت است و انواع مختلفی دارد که با روش‌های قدیمی، خالکوبی متفاوت است. در واقع برخلاف نظر برخی از افراد که تاتو و خالکوبی را یکی می‌دانند؛ این دو اگر چه شباهت‌هایی نیز باهم دارند، اما در ماهیت با هم متفاوت هستند. خالکوبی‌های سنتی به رفتار‌های فرقه ای، قبیله‌ای و حتی مذهبی بر می‌گشت، خلق و خوی پهلوانی نیز در خالکوبی‌های سنتی بی تاثیر نبود هرچند که در بین افراد خیابانی و یا زنان برای زیبایی هم رواج داشت.
بر اساس آمار اعلام شده از سوی معاونت اجتماعی پلیس تهران بزرگ، تقریباً ۲۵ درصد افراد ۱۸ تا ۳۰ ساله در دنیا خالکوبی دارند و پیش بینی می‌شود این ارقام افزایش یافته و ظرف چند سال آینده به ۴۰ درصد برسد. این معاونت آمار جالب تری هم از تناسب درصدی تاتو بین مردان و زنان اعلام کرد و اگر فکر می‌کنید که خالکوبی بیشتر مختص مردان است لازم است در این باره تجدید نظر کنید، زیرا بیش از ۶۵ درصد کسانی که خالکوبی می‌کنند زن هستند!
تاثیر فضای مجازی و گرایش جوانان و نوجوانان ایرانی به تاتو و ورود فرهنگ غرب
با رواج اینترنت و همزمان با گسترش فضای مجازی، فعالیت در زمینه تاتو نیز روز به روز در ایران افزایش یافت به طوری که عدم نظارت بر فضای مجازی زمینه‌ای را ایجاد کرد که الگو پذیری از فرهنگ غربی در ایران تسهیل شود به نحوی که امروزه در فضای مجازی افراد فعال در این زمینه دارای صفحات اینترنتی پرطرفدار نیز هستند و آزادانه به فروش لوازم، آموزش و ارائه خدمات مشغولند. طبق آمار در صفحات اینستاگرام ۹۲۸ هزار پست با هشتگ تاتو و ۳۵۷ هزار پست دیگر با عنوان تتو گذاشته شده است. تاتوکاران در سایر بخش‌ها، اپلیکیشن‌ها و مارکت‌های مجازی هم مشغول به کار هستند به گونه‌ای که در برنامه دیوار و یا شیپور هزاران آگهی در خصوص خدمات متعدد تاتو وجود دارد و فضای تبلیغات در این زمینه بسیار آزاد و رها است.
فضای مجازی با جذابیت کاذب خود در ابتدا شما را مجاب می‌کند که تاتو انجام دهید سپس بر سبک زندگی افراد تاثیر می‌گذارد. علیرغم اینکه خالکوبی سنتی عمدتا در قسمت‌هایی از بدن بود که کمترین دید را داشته باشد و یا در زیر لباس پوشانده شود؛ فضای مجازی به شما می‌آموزد که تاتو خود را نمایان کنید، و این جلوه گری موجب می‌شود که شما نوع پوشش خود را بر اساس تاتو و محل آن تنظیم کنید و حتی رفتار خود را با توجه به نوع و طرح تاتو تغییر دهید.
چرایی رواج تاتو؟
در دهه‌های گذشته خالکوبی در بین زندانیان و به اصلاح کلی لمپن‌ها در جریان بود. اما این رفتار ناشی از ابراز قدرت، یاغی گری و یا القای تحمل درد و سختی بود، زیرا خالکوبی‌های سنتی بسیار درد آور است و قدرت تحمل بالایی می‌خواست، اما امروزه این امر به یک خودنمایی اجتماعی تبدیل شده است و افراد برای جلب توجه و به روز جلوه دادن خود از تاتو استفاده می‌کنند، حال یا اوباش هستند با تاتو‌های عجیب و غریب و یا خودآرا با اشکال نامفهوم و وارداتی.
در عصر حاضر، احساس حقارت را می‌توان مهم‌ترین عامل برای رفتن یک فرد به سمت خالکوبی دانست. در واقع افرادی که از جامعه طرد شده اند و یا کمتر دیده شده اند و در سنینی که نیاز به توجه داشته اند به آن‌ها توجه نشده است رو به سمت تاتو می‌آورند و با این دست از اقدامات سعی در دیده شدن و پذیرفته شدن دارند.
گرایش به مدگرایى و استفاده از پدیده هاى مرتبط با آن در کشور ما به ویژه در میان دختران جوان و زنان رواج دارد که این مساله در خور تامل است. به طور مثال با گذشت زمان سهم دختران قابل ملاحظه و در مواقعى بیشتر از مردان است هرچند که برخی از افراد معتقد هستند که به خاطر تاتو ابرو و خط چشم این آمار بالاتر رفته، اما اگر این موارد را هم استثنا کنیم به خاطر علل متفاوت باز هم گرایش زنان به این امر بیشتر است.
عدم نظارت و ارائه راهکار در برابر فرهنگ‌های غربی و وارداتی یکی از جمله عواملی است که موجب شده تاتو در ایران هم رواج پیدا کند. در سایه غفلت دستگاه‌های نظارتی و نهاد‌های فرهنگی افراد در منزل و حتی مغازه‌ها بدون رعایت بهداشت کافی به انجام فعالیت‌های خالکوبی مشغول می‌شوند، علیرغم اینکه اینگونه کار‌ها ضمن اینکه غیرقانونی است خطرات اجتماعی و بهداشتی را نیز در بر دارد. بر اساس بررسی‌های انجام شده، انجام تاتو هزینه‌های بسیاری نیز برای افراد در بر دارد به نحوی که در تهران قیمت‌های تاتو از ۳۰ هزار تومان شروع شده و تا ۲۰ میلیون تومان هم پیش می‌رود، از جمله گران‌ترین تاتوها، تاتو کامل پشت بدن در ایران محسوب می‌شود.
مشوق‌های جوانان برای تاتو کردن بدن خود
سلبریتی و افراد چهره (فوتبالیست ها، بازیگران و...) از جمله عوامل گرایش جوانان به سمت خالکوبی هستند، این افراد برروی بدن خود تاتو‌هایی دارند که فرد هوادار وی، به تقلید از او شکل‌هایی را بر روی بدن خود هک می‌کند بدون آن‌که هیچ اطلاعی از معنا و مفهوم آن داشته باشد، برخی از این سلبریتی‌ها برای برند سازی و تبلیغ، تاتو خاصی را بر روی بدن خود درج می‌کنند و آن را در رسانه‌ها و یا فضای مجازی منتشر می‌کنند که برای آن‌ها این امری درآمد زا محسوب می‌شود.
البته در این بین افرادی مشهوری نیز هستند که رو به تاتو نیاورده اند، مانند رونالدو پرتغالی که هیچ خالکوبی بر روی بدن خود ندارد.
عامل بعدی تبلیغات (به خصوص در فضای مجازی) است، با توجه به اینکه جوانان ما در طول روز چندین ساعت از وقت خود را در فضای مجازی می‌گذرانند به طور حتم با این دسته از تبلیغات برخورد می‌کنند و ممکن است جذب آن‌ها شوند.
قبل از انجام تاتو بهتر است افراد از معایب آن اطلاع کافی را داشته باشند، چون طبق آمار به دست آمده ۷۰ درصد کسانی که تاتو را انجام می‌دهند از این کار پیشمان می‌شوند. برخی از عوارض تاتو به شرح زیر است:
- حساسیت و واکنش‌های آلرژیک به انواع رنگ‌های مورد استفاده برای تاتو مانند خارش در ناحیه خالکوبی.
- عفونت‌های پوستی مرتبط با تاتو: مانند استافیلوکوک اورئوس و پسودوموناس و سارکوئیدوز و لیکن پلان (یک بیماری التهابی پوستی) که به راحتی درمان نمی‌شوند.
- کلوئید: یک زائده صورتی رنگ پوستی است که در اثر تجمع کلاژن ایجاد می‌شود. گرانولوم:در اثر التهاب در سیستم لنفاوی بدن ایجاد می‌شود.
- هپاتیت و ایدز: متاسفانه اگر تجهیزات استفاده شده برای تاتو یا خالکوبی آلوده باشند، می‌توانند باعث ایجاد بیماری‌های خونی مانند ایدز، هپاتیت B. و هپاتیت c. شوند.
- جوهر خالکوبی یا تاتو حاوی آهن می‌باشد که هنگام MRI می‌تواند باعث تورم، سوزش یا سوختگی در ناحیه خالکوبی شود، و در MRI تداخل ایجاد کنند.
- سرطان پوست: باریم، مس و جیوه موجود در برخی جوهر‌های تاتو باعث سرطان پوست می‌شود.
- گرفتگی عضلات: بدن در برابر تغییرات دمایی ناتوان شده و احتمال گرفتگی عضلات افزایش می‌یابد.
- تاتو ابرو: عفونت‌ها و ریزش شدید ابرو‌ها
- تاتو خط لب و رژ لب: از خطرناک‌ترین انواع تاتو خونریزی، تورم، کبودی، حساسیت، عفونت ..
- تاتو خط چشم: عفونت شدید چشم، کبودی، زخم، اسکار، تورم، درد و خونریزی شدید در چشم.
- تاتوی خانم‌ها نیز توصیه نمی‌شود: یک متخصص پوست و مو می‌گوید تاتو از نظر پزشکی، به غیر از موارد نادر که
- برای پوشش یک جوشگاه غیر قابل درمان و نامناسب در صورت، آن هم از سوی پزشک متخصص پوست به کار می‌رود، در بقیه موارد از جمله دلایل زیبایی به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود و طبق اطلاعیه‌ای که وزارت بهداشت کشورمان، فعالیت در این بخش، جرم تلقی می‌شود.
- تاتو در آرایشگاه‌های غیر مجاز: پوست به شدت آسیب می‌بیند.
- رنگ‌های تاتو، خطرناک است.
خالکوبی جرم است؟
در فرهنگ و عرف اکثریت مردم ایران، خالکوبی امری ضد ارزش و قبیح محسوب می‌شود، اما در قانون برای آن مجازاتی پیش بینی نشده است بنابراین با وجود ضد ارزش بودن جرم محسوب نمی‌شود و مجازاتی ندارد؛ مگر شاکی خصوصی در این زمینه وجود داشته باشد.
در صورتی تاتو و خالکوبی جرم محسوب می‌شود که از تصاویر مستهجن یا غیر متعارفی را در صورتش یا در بعضی از نقاط بدنش که قابل روئت است در دست‌ها و بازوها... خالکوبی کند. در این صورت این عمل به دلیل جریحه دار کردن عفت عمومی جرم بوده و قابل مجازات است.
البته وزارت بهداشت برای کسانی که اقدام به خالکوبی و تاتو می‌کنند محدودیت‌های خاصی وضع کرده و انجام تاتو در آرایشگاه‌ها و دیگر اماکن را در صورتی که زیر نظر پزشک نباشد، ممنوع کرده است. دلیل این ممنوعیت هم انتقال بیماری‌هایی مانند ایدز، هپاتیت، عفونت‌های پوستی و ... است.
نظر پزشکان و متخصصان ایرانی و آمریکایی در مورد تاتو
مصطفی صداقت رستمی در ماهنامه مطب نوشت: سازمان غذا و داروی آمریکا از همه مردم می‌خواهد پیش از تاتو کردن بدن خود راجع به آن فکر کنند. این سازمان معتبر می‌گوید اکنون در جامعه آمریکایی ایجاد نقش و نگار روی پوست بدن تبدیل به یک مد شده است که این مد بی خطر نیست. از سال ۲۰۰۴ تا سال ۲۰۱۶ این سازمان تقریبا ۴۰۰ گزارش مربوط به مشکلات ناشی از تاتو همچون عفونت‌های ناشی از جوهر‌های تاتوی آلوده و حساسیت‌های آلرژیکی دریافت کرده است.
دکتر لیندا کاتز، مدیر بخش لوازم آرایشی و بهداشتی و رنگ‌های سازمان غذا و داروی آمریکا می‌گوید که نگرانی‌های بالقوه مربوط به تاتو که افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهند شامل تاتوی غیربهداشتی و ناایمن و جوهر تاتو است. دکتر لیندا در یک کنفرانس خبری گفت: «در حالی که ابزار تاتوی ضدعفونی نشده و اعمال غیربهداشتی در حین تاتو کردن می‌توانند موجب عفونت‌های خطرناکی شوند، خود جوهر تاتو نیز می‌تواند منجر به عفونت‌های خطرناکی شود، مخصوصا اگر جوهر تاتو آلوده به باکتری یا کپ باشد».
دکتر کاتز می‌گوید: «استفاده از آب غیراستریل برای رقیق کردن ماده‌های رنگی یکی از عوامل مرسوم ایجاد عفونت‌های ناشی از تاتو است، هر چند این عامل تنها عامل عفونت‌های ناشی از تاتو محسوب نمی‌شود.» او اضافه می‌کند هیچ روش مطمئن یا خطاناپذیری وجود ندارد که بی خطر بودن جوهر تاتوی استفاده شده را ثابت کند. او می‌گوید: «حتی اگر جوهر تاتو در یک ظرف مخصوصی مهر و موم شده باشد و روی برچسب ان عبارت «استریل» نوشته شده باشد باز نیز امکان دارد که جوهر آلوده باشد.»
نتایج تحقیقات دانشمندان نشان می‌دهند بعضی ماده‌های رنگی استفاده شده در جوهر تاتو همان ماده‌های رنگی هستند که در جوهر پرینتر‌های رنگی یا رنگ‌های مخصوص ماشین استفاده می‌شوند. سازمان غذا و دارو هنوز ماده‌های رنگی مورد استفاده در جوهر تاتو و دیگر وسایل آرایشی و بهداشتی را مورد تایید قرار نداده است.
تاتو و خانواده‌ها
دکتر رضا ناظری ـ. روان‌شناس و مشاور خانواده یکی از علل خالکوبی رابه اشکالاتی که در خانواده یا والدین وجود دارد، مربوط می‌داند و می‌گوید: والدینی که بیش از اندازه به فرزندان خود فشار می‌آورند و مدام در حال کنترل آن‌ها هستند، استقلال فرزندشان را محدود می‌کنند و به او اجازه خود بودن نمی‌دهند. زمانی که استقلال سلب می‌شود، اعتماد به‌نفس گرفته خواهد شد و به دنبال آن عزت نفس فرزندان مشکل پیدا می‌کند و در نتیجه کودک، نوجوان و جوان دیگر نمی‌توانند خود را باور کنند. در واقع، ضعف شخصیتی‌ای که وجود دارد، احتمال انجام این کار را افزایش می‌دهد.
همچنین بعضی افراد برای بیان ابراز نارضایتی‌های خود مثلاً به دلیل اختلاف طبقانی یا بیان اعتراضات سیاسی، از «تاتو» استفاده می‌کنند و گروهی هم «تاتو» را نتیجه تنفر از خود می‌دانند و برای بیان نارضایتی از خود و زندگی، تاتو می‌کنند. این افراد ممکن است به خودزنی هم دست بزنند. خودزنی نوعی اعتراض به بدن، خانواده و گذشته خود است و عادت خودآزاری یا مازوخیسمی مطرح می‌شود. هدف برخی خانم‌ها نیز از تاتو کردن برابری با مردان است.
ضرورت اطلاع‌رسانی رسانه‌ها
دکتر مجید ابهری ـ متخصص علوم رفتاری و آسیب‌شناس اجتماعی درتشریح جایگاه تاریخی خالکوبی در این باره اظهار می‌دارد: خالکوبی در عهد باستان و در برخی از دوره‌های تاریخی به عنوان آرایش برای مردان و زنان مورد استفاده قرار می‌گرفت. در دوران «ابن‌سینا» نیز افرادی برای تسکین درد‌های خود، در نقاط مخصوصی از بدن خالکوبی می‌کردند.
این رفتارشناس اجتماعی اضافه می‌کند: در سال‌هایی هم خالکوبی مخصوص افراد سابقه‌دار و بزهکارانی بود که در زندان این عمل را انجام می‌دادند و اگر کسی با خالکوبی دیده می‌شد، اکثریت مردم به سابقه‌دار بودن وی اطمینان می‌یافتند. متاسفانه در دوران ما، «تاتو» جای «خالکوبی» را گرفته است و بسیاری از زنان و مردان بدون آگاهی از سابقه آن، بدن خود را در اختیار خالکوبان قرار می‌دهند. در اروپا و آمریکا برخی گروه‌های نامتعارف اجتماعی همچون همجنس گرایان، رپ‌ها و نیز گروه‌های اجتماعی عصیانگر اجتماعی، خالکوبی‌های مخصوصی بر صورت و گردن و دست‌های خود انجام می‌دهند. ۹۵ درصد از خالکوبان، دچار سندرم هیسترویونیک (خودنمایشی) هستند و از نگاه دیگران به خود، احساس غرور و لذت می‌کنند.
وی با بیان اینکه خالکوبی سنت نادرستی است که در جامعه به اندازه کافی در مورد آن اطلاع‌رسانی نشده است، اظهار می‌دارد: اگر بسیاری از جوانان فلسفه خالکوبی را بدانند و از خطرات آن آگاه شوند، محال است به خالکوبی روی آورند. برخی بانوان برای زیبایی بیشتر، ابرو و لب‌های خود را تاتو می‌کنند که نوع زنانه خالکوبی است و همان خطرات را دارد و علاوه بر آن، ورود مواد شیمیایی و رنگ‌های زیان‌آور را به بدن تسهیل می‌کند.
این رفتارشناس اجتماعی، چشم و هم چشمی و رقابت‌های ناسالم، نبود الگوی درست تربیتی، آگاه نبودن از فلسفه و عوارض خالکوبی و تقلید‌های کورکورانه برای جلب توجه دیگران به خصوص در میان قشر جوان، از دیگر علل گرایش افراد به خالکوبی عنوان می‌کند و درباره دیدگاه اسلام در مورد خالکوبی می‌افزاید: دین مبین اسلام با هر حرکتی که به بدن زیان وارد کند، مخالف است و حتی اگر کسی بر بدن خود سیلی یا ضربه بزند، باید کفاره پرداخت کند. از اینرو از آنجا که خالکوبی مجروح کردن بدن است، در اسلام مورد پذیرش نیست.
این آسیب‌شناس اجتماعی با بیان اینکه اکنون حدود ۵ درصد زنان و مردان کشور به دنبال خالکوبی هستند و باید رسانه‌ها به فکر پیشگیری و اطلاع‌رسانی در خصوص عواقب و آسیب‌های ناشی از آن باشند، می‌گوید: برخی بر این باورند که اگر خالکوبی مورد علاقه آن‌ها نبود، بعد‌ها آن را پاک می‌کنند، در حالی که پاک کردن خالکوبی نیاز به هزینه‌های بسیار زیاد دارد و رنج و درد آن سه برابر خالکوبی است و این کار به درستی نیز انجام نمی‌گیرد و باید با لیزر پاک شود که مستلزم هزینه‌های گزاف است و یا به وسیله اسید پاک شود که درد‌های فراوانی دارد و حتی به آسیب‌های پوستی می‌انجامد.
در پایان باید اظهار داشت: اگر جوان ونوجوانان را با عوارض و خطرات پیش رو و اصالت هاى وجودى و منحصر به فرد خود آن‌ها بتوان بیشتر آشنا کرد، خود آن‌ها بهترین راه هاى مقابله و مواجهه با محصولات فرهنگى وارداتى غربی را خواهند یافت. همچنین با توجه به اینکه فرهنگ مصرف گرایى امروزه به یک فرهنگ غالب تبدیل شده است شاید لازم باشد براى الگوسازى نسل جوان اقدامات جدى ترى صورت گیرد زیرا تجربه نشان داده در مواقعى که جوانان الگوهاى فکرى و اجتماعى مناسبى در اختیار داشته باشند کمتر به رفتارهاى متفاوت و بعضاً آسیب زا روى مى آورند.
من میدونم این همه هم واستون تایپ کردم بی تاثیره ولی امیدوارم روزی بیاد که شما هم یکم شخصیت داشته باشید.