محمدمهدی رسولی داستان نویس و فیلمنامهنویس در گفتوگو بافرهنگ سدید در تشریح وضعیت نویسنده ادبیات انقلاب اسلامی پس از گذشت چهار دهه از انقلاب اسلامی، گفت: در چهلسالگی انقلاب شرایط ویژهای به وجود آمده که لازم است، اتفاقات گذشته بازبینی شود؛ هنوز در حوزه ادبیات، فضای مغفول مانده و کار نشده بسیار زیاد است.
وی با اشاره به رویدادهای حوزه ادبیات پس از انقلاب اسلامی گفت: چندان نمیتوان به کارها و اثرات که در این حوزه انجامشده تکیه کرد زیرا حوزه ادبیات به دلیل گستردگی، تجربههای بسیاری را می طلبد که چهل سال برای آن کافی نیست و باید ادبیات با سپری شدن دهههای متعدد به اندیشه زیسته و تجربهشده برسد.
این نویسنده ادامه داد: بهطورکلی میتوان این چهل سال را جزو سالهای تجربه و جستجوگری نامید در حال حاضر حوزه ادبیات ابتدای بسمالله و مسیر خود قرارگرفته است.
وی در بیان مشکلات و آسیبهایی که یک نویسنده انقلاب اسلامی را تهدید میکند گفت: قبل از همه موارد، محاکات نویسنده با خود است و هرکسی که دستبهقلم میبرد با این مسئله مواجه است؛ یعنی قبل از اینکه نویسنده با جهان بیرون خود روبهرو شود با جهان درون خود مواجه است؛ اگر جهان درونی و محفوظات آن برای نویسنده به شکل باور درنیامده باشد آنوقت دعواهای پیچیدهای با خود خواهد داشت که هیچگاه حل نمیشود.
رسولی ادامه داد: لازم است یک نویسنده ادبیات انقلاب اسلامی گذشته از واگویی در خلوت خود، باورمندانه به موضوعات بیرونی نگاه کند و افق پیش رو را بهعنوان یک فضایی ترسیم کند که گویا ادبیات برای این موضوع میآید؛ نویسنده باید ابتدا در فضای موجود اندیشه و سپس نقد کند و درنهایت آن را به سمت جهان موعود هدایت کند.
نویسنده کتاب آمین تصریح کرد: چالش محاکات نویسنده در حوزه انقلاب اسلامی هم با خود و هم با جهان پیرامون و بیرونی است. نویسنده باید دغدغهمند باشد و به باورهای درونی و بیرونی رسیده باشد؛ سپس دست بهقلم ببرد. اگر این اتفاق رخ ندهد بعد از چند اثر این حس به او القا میشود که دچار غبن و ضرر شده است.
وی افزود: افراد زیادی در زمینه انقلاب اسلامی کارکردهاند و به این خاطر که باورهای اولیه در آنها اساسی و جدی نبوده است اکنون احساس پشیمانی میکنند؛ علیرغم اینکه این موضوع را بهصراحت بیان نمیکنند اما در آثار جدید آنها این پشیمانی دیده میشود.
این منتقد سینما و تلویزیون با تأکید بر اینکه لازم است یک نویسنده به صورت مداوم خود را در آینه خویشتن مرور کند، گفت: عمدهترین اتفاقی که نویسنده ادبیات انقلاب اسلامی با آن درگیر است عدم رجوع به درون خود است؛ لازم است فردی که دستبهقلم میشود، سؤالهای اساسی از خود بپرسد که اصلاً برای چه آمده، اکنون در کجا ایستاده و باید به کدام سمت پیش برود.
رسولی با اشاره به مشکلات پیرامونی یک نویسنده گفت: متن بهعنوان یک عنصر زنده داری نبض و حیات است؛ به همین جهت حیاتی که در فضای متن جاری است باید آبشخوری از فضای زنده داشته باشد. ازاینرو نویسنده مجبور است با جهان بیرون خود روبهرو شود.
وی با اشاره به اینکه رودررویی با جهان بیرونی باعث میشود نویسنده بارها با مسائلی که برای خود سؤال بوده مواجه شود؛ ادامه داد: اگر باورمندیها ریشه در اعتقادات و جهانبینی نویسنده نداشته باشد نمیتواند از جریانهایی که در بین مردم رخ میدهد جان سالم درببرد.
این نویسنده کشورمان تصریح کرد: بسیاری از نویسندگان و آثار آنها با عوامل بیرونی اثر تهدید میشوند. تهدیدهایی همچون پیامدهای اجتماعی، فاصله مدیران از عدالت اجتماعی، رانت و اختلاس موجب میشود؛ اگر نویسنده تحلیل و برآیند درستی از این مواضع نداشته باشد نمی تواند نسبت خود را با جهانی که بهعنوان افق پیش رو ترسیم کرده است پیدا کند. این موضوع باعث میشود این تشدد درونی در آثار او تأثیر بیشتری داشته باشد و مخاطب را بیشتر درگیر این موضع کند که بهمراتب خطر آن بیشتر است.
وی بیان داشت: تا زمانی که آثار منتشر نشده است، خطر تشدد افکار نویسنده نیز کم است؛ زمانی که بیان و اندیشه شما در مظان نظرات دیگران قرار میگیرد آن زمان حساسیت نظر شما مشخص میشود.
رسولی در پایان گفت: نویسندهای که گستره مخاطبین آن بیشتر باشد، خطرات نیز بیشتر او را تهدید میکنند و او باید دائما خودکاوی کند و بارها برای سؤالات ذهنی خودپاسخی پیدا کند. اگر بر روی سؤالات ذهنی یک نویسنده غبار تشکیل شود و یا خود از جواب دادن به سؤالات درونی طفره برود به کاراکتر هنری و فردیت هنری لطمه میزند و آثار او تأثیرگذار نخواهد بود و احساس غبن خواهد کرد.