گروه اجتماعی فرهنگ سدید، دکتر حمیدرضا مستانی: ساحل یا جایی که خشکی با دریا برخورد می‌کند ، فضای ارزشمندی است که از یک‌سو دارای ارزش اکولوژیک و از سوی دیگر در صورت مدیریت صحیح، می‌تواند در اقتصاد، رفاه و آسایش، سرگرمی و رشد و نمو یک جامعه مؤثر باشد.
گردشگری از بزرگ‌ترین صنایع جهان است که یکی از شاخه‌های آن، گردشگری ساحلی است. بر اساس ترکیب و برخورد دو منبع اصلی، دریا (منبع طبیعی) و خشکی (که به‌عنوان یک منبع فرهنگی نیز یاد می‌شود) به وجود آمده و امکاناتی را ازجمله آب، ساحل، مناظر زیبا، زمین حاصلخیز، تنوع زیستی دریا و خشکی، میراث تاریخی و فرهنگی، غذای سالم و... را فراهم کرده است. در دهه‌های اخیر گردشگری دریایی به‌عنوان یکی از شاخه‌های گردشگری، طرفداران بسیاری را به خود جذب کرده است. دریا و سواحل به علت وجود جاذبه‌های خاص و منحصر به‌فرد از دیرباز موردتوجه مردم بوده است.این شاخه از گردشگری همواره در کشورهای مختلف یکی از گزینه های منتخب مردم برای گذران اوقات فراغت باانگیزه تفریح و استراحت است.
کشورهای پیشرو در امر گردشگری نظیر ترکیه، امارات عربی متحده، فرانسه و اسپانیا همواره تمرکز و سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی بر روی استفاده از سواحل خود جهت توسعۀ گردشگری، ایجاد تفریحات برای مردم و درآمدزایی برای بخش دولتی و خصوصی داشته‌اند.
در حال حاضر، امکان میزبانی از گردشگران ساحلی به‌صورت حرفه‌ای وجود ندارد
بااین‌اوصاف در ایران استفاده از سواحل دریا در جهت تفریحات و سرگرمی آن‌هم با رویکرد شرعی همواره محل بحث و نظر بوده و هنوز مدل کاملی برای تبیین این موضوع استخراج و اجرائی نشده است. در این فضای ابهام علیرغم امکان جذب گردشگران مسلمان و غیرمسلمان در سواحل بی‌بدیل ایران امکان میزبانی از این گردشگران نیز به‌صورت حرفه‌ای(امکاناتی همچون درمانگاه ساحلی، هتل‌های ساحلی، سرویس بهداشتی و حمام و....) هنوز فراهم نشده است. از سوی دیگر درحالی‌که در سطح دنیا شهرهای بزرگ و قطب‌های صنعتی اغلب در سواحل ایجادشده‌اند تقریباً تمامی شهرهای بزرگ صنعتی ایران راهی به دریا و آب‌های آزاد ندارند.
ساحل دریا باید به جایگاهی برای تفریح سالم و گردشگری حلال تبدیل شود
این در حالی است که آب و اهمیت و برکت آن در فرهنگ ایرانی، اسلامی و حتی ادیان ابراهیمی مورد تأکید قرارگرفته چنانکه صابئین که پیروان حضرت یحیی هستند زندگی خود را در کنار رودها و آب‌های روان بناکرده و از آن تبریک و تطهیر می‌جویند. در قرآن نیز درآیات متعدد پیرامون اهمیت دریا و کسب روزی و حیات از آن تأکید شده است. از سوی دیگر مکتب اسلام شادی و نشاط را به رسمیت شناخته‌شده و البته میان شادی حلال و ابتذال خط ممیزه قائل شده است.
بنابراین لازم است تا با طراحی ترتیبات و چارچوب‌های منطقی امکان شادی حلال در سواحل را برای مسافرین خارجی و داخلی فراهم ساخت تا نه‌تنها جامعۀ ایرانی از این موهبت الهی محروم نشود بلکه درآمدهای ارزی و ریالی نیز در اقتصاد کشور جریان یابد.
یک رویکرد قابل‌استفاده در این رابطه تفکیک جنسیتی پلاژهای ساحلی است که می‌تواند ضمن حفظ حدود شرعی امکان تفریحات سالم را برای مسافران فراهم آورد. متأسفانه در این چارچوب نیز اقدامات کافی انجام‌نشده است. به‌ویژه سواحل شمال کشور که بخش اعظم خط ساحلی به تصرف بخش خصوصی و دولتی درآمده و امکان راه‌اندازی پلاژهای مردانه، زنانه و خانوادگی بسیار محدودشده و آن محدود نیز در بسیاری از موارد از امکانات کامل نظیر دوش و فروشگاه و تخت و حتی نجات‌غریق مستقر به تعداد کافی محروم است.
همچنین راه‌اندازی پلاژهای خانوادگی جهت استفادۀ اختصاصی والدین و اطفال تا سنین مشخص قابل‌بررسی است. در برخی از کشورها، پوشش‌های اسلامی نیز جهت بانوان تحت عنوان مایوی اسلامی یا "بورکینی" رواج یافته که می‌تواند در پلاژهای خانوادگی یا زنانه مورداستفاده قرار گیرد.
طرح های یکپارچه مدیریت مناطق ساحلی با پیوست فرهنگی ارائه شود
درمجموع تدوین یک طرح جامع مدیریت و بهره‌برداری از سواحل با در نظر گرفتن مسائل فرهنگی در قالب تدوین پیوست فرهنگی لازم است. این طرح ها در سطح دنیا تحت عنوان طرح های یکپارچۀ مدیریت مناطق ساحلی(Integrated coastal zone management-ICZM) مطرح است. بدین منظور می‌توان از نمایندگان تمامی ارگان های ذیربط نظیر وزارت کشور، میراث فرهنگی، بخش خصوصی، سپاه، نیروی انتظامی و روحانیون دعوت کرد تا در فضائی مصلحت اندیشانه و با نگاه واقع بینانه با هدف حل مسئله نسبت به طراحی و سیاستگذاری اقدام کنند.
در‌نهایت ازآنجاکه تاکنون مدل جامع و بلوغ‌یافته استفاده تفریحی از سواحل در جمهوری اسلامی ایران طراحی و اجرانشده است، لازم است تا مسئولان با همکاری کارشناسان ضمن پذیرش سطحی از ریسک دست به طراحی‌های نوین و تدوین راهکاری تفریحی خلاقانه و درعین‌حال شرعی بزنند.
در این صورت می‌توان امیدوار بود تا ضمن حفظ چارچوب‌ها جای محروم‌سازی زنان مسلمان ایرانی از سواحل کشورمان و یا اعزام گردشگر ایرانی به سواحل کشورهای آسیای شرقی و ترکیه شاهد حضور گردشگران داخلی و خارجی در سواحل زیبای دریای کاسپین و خلیج همیشه فارس باشیم.
منابع :
نظری عدلی، شهاب،.(1389). برنامه‌ریزی سواحل مروری بر تجربه‌های جهانی. مجلۀ منظر، شماره9، صص 60-61
مطیعی لنگرودی، سیدحسن،. فردوسی، سجاد،. شاه محمدی، حمیدرضا،. (1395). تبیین اثرات رضایتمندی گردشگران در بازاریابی گردشگری دریایی(مورد مطالعه: نواحی ساحلی استان گلستان). فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه ای، سال 7، شمارۀ پیاپی 26، صص41-54
