در گپ دفاع‌مقدسی منتقدان سینما مطرح شد؛
دفاع مقدس حادثه‌ای بود که باعث ایجاد ژانری مجزا در سینمای ایران شد. این ژانر نه همان ژانر جنگی مرسوم در سینمای دنیا که پدیده‌ای متفاوت بود. از ابعاد مختلف این تفاوت‌ها قابل بررسی است.
به گزارش «سدید»؛ هفته بزرگداشت دفاع مقدس را پشت‌سر گذاشتیم و بازهم مباحث مربوط به این حادثه بزرگ تاریخی در سینمای ایران قابل طرح و نظر است. دفاع مقدس حادثه‌ای بود که باعث ایجاد ژانری مجزا در سینمای ایران شد. این ژانر نه همان ژانر جنگی مرسوم در سینمای دنیا که پدیده‌ای متفاوت بود. از ابعاد مختلف این تفاوت‌ها قابل بررسی است. در دوره‌های مختلف فیلمسازان ایرانی باتوجه موضوعات دفاع مقدس فیلم ساخته‌اند و حتی در مقاطعی این ژانر به ژانر غالب سینمای ایران تبدیل شده است. تعدادی از بهترین فیلم‌های سینمای ایران با موضوع دفاع مقدس هستند و چند فیلمساز مطرح کشورمان کارشان را با فیلمسازی در این حوزه شروع کردند.
چند سالی است که تولیدات سینمای ایران در ژانر دفاع مقدس کاهش داشته و به نظر می‌رسد خواسته یا ناخواسته آثار تصویری در این زمینه درحال کمرنگ شدن هستند. برای بررسی و مرور این موضوع و البته این سوال که امروز باید چه فضایی اولویت ساخت در آثار دفاع مقدس باشد، سراغ دو منتقد و کارشناس سینمای ایران رفتیم. از آن‌ها پرسیدیم که آیا باید همچنان فیلم‌هایی مثل «تنگه ابوقریب» بسازیم که در دل جنگ روایت می‌شوند یا فیلم‌هایی مثل «آژانس شیشه‌ای» که به تبعات پس از جنگ اشاره می‌کنند. در ادامه گفتگو با محمدتقی فهیم و سپس گپ‌وگفت با محمود گبرلو را خواهیم داشت.
برخی فقط منتظر دریافت پول هستند
محمدتقی فهیم، منتقد سینمای ایران درباره اینکه باید اولویت با ساخت فیلم‌های در دل جنگ باشد یا اجتماعی، که تبعات آن را نشان می‌دهد، به «صبح‌نو» گفت: به نظرم نمی‌توان تعیین تکلیف کرد. این بحث که الان فیلم‌هایی بسازیم که در دل جنگ باشند یا اینکه نه، فیلم‌هایی ساخته شوند که به مشکلات پس از جنگ بپردازند، واقعا لزومی ندارد. مگر همین سال گذشته فیلم ۱۹۱۷ درباره جنگ جهانی ساخته نشد؟ یا «نجات سرباز رایان» یا فیلم‌های متعدد دیگر. اینجا سوژه مهم است؛ اینکه موضوع چقدر کشش و ارزش دراماتیک داشته باشد، اهمیت دارد. آیا سوژه به درد امروز هم می‌خورد؟ ۱۹۱۷ ساخته شده، چون برای امروز حرف دارد.
وی افزود: اخیرا دیدم یکی از تهیه‌کننده‌ها مصاحبه کرده بود که از این به بعد فیلم‌ها باید درباره پس از جنگ باشد. جنگ را نمی‌شود فراموش کرد. هر کشوری و به‌طور ویژه ما که دشمنان و تهدیدات زیادی داریم همواره باید جنگ را پیش روی‌مان حس کنیم. فراموش کردن جنگ یک اشتباه استراتژیک است.
این منتقد درباره جایگاه بازگشت سرمایه در سینمای
دفاع مقدس بیان کرد: حاکمیت نباید خودش را کنار بکشد، اما بحث خلاقیت توسط بخش خصوصی هم بسیار مهم است؛ یعنی باید فیلم‌های کم‌هزینه ساخته شوند. الزامی نیست که سراسر فیلم انفجار باشد. مگر در فیلم «باشو غریبه کوچک» آقای بهرام بیضایی چقدر صحنه‌های جنگی وجود دارد؟ با اینکه درباره متن جنگ است، اما خبری از تصورات مرسوم درباره فیلم‌های جنگی نیست؛ پس باید حاکمیت در این عرصه حضور داشته باشد، ولی این به معنای غیبت بخش خصوصی نیست. مگر امیر نادری «دونده» را با چقدر سرمایه ساخت. متاسفانه فکر می‌کنیم حکومت فقط باید پول بدهد. به نظرم دولت باید پولش را در زیرساخت‌های سینمای دفاع مقدس هزینه کند. کشور بیش از هزار شهر دارد که سالن سینما ندارند. نهاد‌های مسوول که بودجه دارند باید در تولیدات استراتژیک ورود کنند.
فهیم با اشاره به یکی از مشکلات مهم این حوزه گفت: یکی از مسائل مهم ما در سینمای دفاع مقدس مشکلات نظری است. ما خلأ تئوریک داریم. هنوز در طول سال چند جلسه به‌دردبخور در موضوع سینمای جنگ برگزار نمی‌شود. هرچه هست بحث‌های سلیقه‌ای است. همه دوست دارند پول به سمت تولید سرازیر شود، چون در تولید می‌توان به سود و منفعت شخصی رسید. حدود نیم درصد بودجه سینما برای فیلمنامه و مابقی برای تولید است. حالا اگر کسی بخواهد در این زمینه کار نظری کند باید گرسنگی بکشد. مگر رهبر انقلاب کرسی‌های آزاداندیشی را مطرح نکردند؟ خب باید این را در سینمای دفاع مقدس هم داشته باشیم. همه دنبال این هستند که یک دفتر و چند کارمند داشته باشند و آخرش اگر چیزی ماند، یک فیلم هم تولید کنند.
محمدتقی فهیم در پایان گفت: نهاد‌های مختلف حاکمیتی باید نقش داشته باشند. از وزارت خارجه تا دستگاه‌های امنیتی باید بودجه‌های فرهنگی‌شان را در حوزه سینمای دفاع مقدس به کار گیرند. بخش خصوصی باید به سراغ سوژه‌هایی که قابلیت تولید دارند، برود و به فکر جذب مخاطب هم باشد.
موشک‌های سینما تاثیرگذار است
محمود گبرلو از منتقدان سینمای ایران به «صبح‌نو» گفت: آمار‌های رسمی می‌گویند که فیلم‌های دفاع مقدس همیشه مخاطب داشته؛ البته کم و زیاد بوده، اما میانگین خوبی داشته‌اند. ژانر دفاع مقدس هدیه‌ای به سینمای ایران است. این ژانر در دوره‌های مختلف به کمک سینما آمده و آن را از ورشکستگی نجات داده است.
گبرلو با اشاره به میزان کم استقبال مردم ایران از سینما ادامه داد: واقعیت این است که فقط حدود ۴ یا ۵ درصد از مردم ایران به سینما می‌روند. این درحالی است که ما انبوه مخاطب خاموش را داریم که به سینما علاقه‌مندند، اما چون سوژه‌های مدنظرشان در پرده سینما نیست به سالن نمی‌روند؛ به‌عبارتی هروقت فیلم دفاع مقدسی خوبی ساخته شده، همین مخاطب خاموش به سینما رفته است. دلیلش هم این است که دفاع مقدس قصه مردم است. اگر قشر اندک روشنفکر را از عموم مردم جدا کنیم، می‌فهمیم که اکثر مردم با همان آرمان‌های جنگ زندگی‌شان را تنظیم کرده‌اند.
این منتقد با اشاره به بحث جایگاه بازگشت سرمایه در سینمای دفاع مقدس بیان کرد: تجربه نشان داده کشور‌هایی که جنگی داشته‌اند و درباره آن فیلم می‌سازند، حتما دولت‌شان از آن حمایت می‌کند. اینکه بگوییم سینمای دفاع مقدس حتما باید با سرمایه‌گذار خصوصی تولید شود، حرفی بی‌مبناست. اولویت نباید بازگشت سرمایه باشد؛ البته این بحثی جدای از ساختار‌های سینمایی است. سینما اگر درام و ساختار حرفه‌ای نداشته باشد، شکست می‌خورد؛ این بحث مجزایی است. حرف ما این است که ارگان‌های دولتی و حاکمیتی در ترویج مسائل دفاع مقدس نقش دارند. حالا ممکن است این‌ها فیلم دفاع مقدسی بسازند که در زمان پخش به دلایل مختلف به فروش خوبی دست پیدا نکند، اما همین فیلم به دلیل خوش‌ساخت‌بودن، می‌تواند تا سال‌ها مورد استفاده قرار بگیرد.
وی افزود: هروقت هفته دفاع مقدس شروع می‌شود، غصه‌های ما زیاد می‌شود. ۴۰ سال از شروع جنگ گذشته است، ولی هنوز متولیان فرهنگی ندانسته‌اند موشک‌های سینمایی می‌تواند تاثیرگذارتر از دیگر موشک‌ها باشد. با قدرت سینما می‌توانیم حقانیت خودمان را ثابت کنیم.
محمود گبرلو درباره اینکه باید اولویت با ساخت فیلم‌های در دل جنگ باشد یا اجتماعی که تبعات آن را نشان می‌دهد، گفت: اولویت با فیلم‌هایی است که الهام‌گرفته از اندیشه‌های دفاع مقدس هستند. فیلم دفاع مقدسی لزوما وابسته به توپ و تانک نیست. آن اندیشه‌هاست که اهمیت بیشتری دارد. دفاع مقدس حرف‌هایی دارد که حتی برای امروز کارایی دارد. مگر می‌شود مادری حاضر شود سه فرزندش به جبهه بروند و شهید شوند؟ این‌ها با توجه به فضای دفاع مقدس به این مرحله رسیدند وگرنه صرفا برای زمین و خانه و مادیات کسی این کار‌ها را نمی‌کند. اینکه برخی می‌گویند فیلم به سود نمی‌رسد، پس نباید بسازیم، حرفی کاملا انحرافی است. من خوشحالم که سازمان‌هایی مثل اوج همچنان در این عرصه کار می‌کنند.
انتهای پیام/
منبع: صبح نو
ارسال نظر
