بازتعریف تئاتر مقاومت و نگاه جدید به تئاتر انقلاب و دفاع مقدس چقدر توانسته به تلفیق هنر نمایش و هنر پایداری نزدیک شود؟
ریشه جشنواره تئاتر مقاومت و حوزه دفاع مقدس، با هنر دینی و هنر پایداری ارتباط تنگاتنگی دارند. این نگاه جدید پس از سال‌های دفاع مقدس با رویکرد جدیدی تحت‌عنوان مقاومت، توانسته است هنرمندان را به هم نزدیک کند و باعث ایجاد نگرش جدیدی در باب مقاومت اسلامی در عرصه هنرهای نمایشی بین هنرمندان فعال این بخش شود که بخشی از آن در قالب جشنواره‌های تئاتر مقاومت شکل گرفته است و بخشی دیگر در قالب انجمن‌هایی که در این حوزه فعال هستند، مثل انجمن تئاتر دفاع مقدس تشکیل شده است.
نمی‌توان گفت همه انتظارهایی که در این حوزه بوده، به‌طور کامل حاصل شده است و ما به‌غایت هدفی که پیش‌بینی کرده بودیم رسیدیم؛ اما قطعا آن راهگشایی‌هایی که ایجاد شده، ما را در این مسیر قرار داده است و بی‌شک در این مسیر فرازونشیب‌ها، موانع، فرصت‌ها و تهدیداتی وجود داشته است که ما از همه آنها استفاده کردیم و تلاش می‌کنیم که به آن نقطه و هدف در طراحی و اجرای اتفاقات که پیش‌بینی می‌شود، برسیم. به‌نظر من نیاز است که ترکیب دیگری را از معنای مقاومت و مصداق‌های آن، به‌ویژه در عصر معاصر که می‌تواند نمودهای متفاوت و جدی‌تری داشته باشد شکل دهیم؛ همچنین از اقدامات و تمام بخش‌هایی که در این حوزه قرار می‌گیرند، بازتعریفی جدید داشته باشیم تا این قضیه بتواند هنرمندان را پای کار بیاورد و از نگاه‌ها و فکرهای غلط اولیه‌ای که شکل گرفته کمی فاصله بگیریم تا نگاه‌ها معاصرسازی شود و ما نیز بتوانیم نسبت به حوزه مقاومت با یک گفتمان جدید منطبق بر مفهوم و گفتمان مقاومت، کارهای نمایشی خوب تولید و اجرا کنیم.
شما به‌عنوان یکی از مهم‌ترین جریانات هنری سازمان بسیج و یکی از سیاستگذاران اصلی جریان تئاتر مقاومت، چه دورنمایی را برای جریان تئاتر متعهد و ارزشی متصور هستید؟
ما پیشگو نیستیم که بتوانیم پیشگویی کنیم در دوران بعد از تئاتر مقاومت چه اتفاقاتی خواهد افتاد. ما به‌عنوان فعالان تئاتر مقاومت و برنامه‌ریز‌هایی که در این حوزه مشغول کار هستیم، باید پیش‌بینی کنیم نه پیشگویی. احساس من این است که مسیری که الان در عرصه تئاتر مقاومت ایجاد شده، مسیری بسیار ارزشمند است؛ یک مسیر استراتژیک است؛ اما اینکه در ادامه باید به چه شکلی برنامه‌ریزی کنیم و از این برنامه‌ریزی به هدف اصلی برسیم، تدابیر خاص خودش را می‌طلبد.
حتما باید اجماع نخبگانی را داشته باشیم؛ نظر فعالان حوزه تئاتر را بگیریم؛ حتما باید نظر فعالان عرصه مقاومت را در این بخش پیاده‌سازی کنیم و قطعا عرصه تئاتر مقاومت در آینده خود، به حمایت‌های بیشتری نیاز دارد. یعنی اگر ما امروز با توان 50 درصدی وارد کار شدیم، در آینده با توجه به تحولاتی که در سطح منطقه و در سطح جهان اتفاق می‌افتد و لزوم اینکه گفتمان مقاومت باید گفتمان وسیع‌تر و جدی‌تری شود و به‌عنوان یک گفتمان اصلی در سطح جهان مطرح شود، لازم است توان بیشتر و برنامه‌ریزی دقیق‌تری داشته باشیم. فرمایش مقام معظم رهبری را به‌عنوان اصل اساسی در اینجا قرار می‌دهیم.
حضرت آقا فرمودند: «شما باید از تهدیدات، فرصت‌هایی را ایجاد بکنید و این فرصت‌ها را در مسیر کاری خود استفاده کنید.» به نظرم هر چیزی که برای ما تهدید است، ما باید اینها را تبدیل به فرصت کنیم و به این فرصت‌ها برای فروغ و رونق بیشتر گفتمان مقاومت به‌خصوص در عرصه هنرهای نمایشی در آینده تئاتری جشنواره تئاتر مقاومت، توجه بیشتری کنیم.
در دورههای قبلی و مخصوصا دوره قبلی جشنواره یعنی دوره شانزدهم، چه مشکلاتی سر راه شما قرار داشت؟
نکته اول این است که این جشنواره باید بخش بین‌الملل خود را به‌صورت ویژه فعال کند. بخش بین‌الملل جشنواره تئاتر مقاومت در سال‌های گذشته، مخصوصا دوره‌ای که حقیر مسئولیت برگزاری جشنواره را به‌عهده داشتم، با تمام تلاش‌هایی که اتفاق افتاد، 10 کار بسیار خوب از کشورهایی که ما اصلا تصور نمی‌کردیم در حوزه تئاتر مقاومت کارهای خوبی را ارائه کنند، به جشنواره رسید. این یکی از آن فرصت‌هایی بود که در دوره قبل، از آن بهره‌برداری نشد. بنا به دلایلی بخش بین‌الملل در دوره قبل برگزار نشد.
فکر می‌کنم این دوره هم با توجه به شرایط موجود امکان برگزاری فراهم نشده باشد؛ اما قطعا باید یک خیز بسیار جدی برای بخش بین‌الملل در سال‌های بعد و دورههای بعدی برداشته شود. نکته دوم این است که جشنواره مقاومت برای یک سازمان یا نهاد و مجموعه خاص نیست.
جشنواره مقاومت یک جشنواره استراتژیک و بسیار مهم در عرصه مقاومت است و باید همه نهادهای فرهنگی و سازمان‌های هنری مشارکت لازم را داشته باشند. بعضی وقت‌ها احساس می‌شود که این جشنواره برای فلان مجموعه است و خود، آن مجموعه اداره می‌کند. به‌نظر باید همه توان و همه امکانات و همه سخت‌افزارها را تجمیع کنیم تا جشنواره مقاومت، مثل جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر که یکی از جشنواره‌های بسیار مطرح کشورمان است، به‌عنوان یکی از جشنواره‌های برتر موضوعی در سطح منطقه یا حتی در سطح جهان مطرح شود. این دو مورد مشکلاتی است که به نظر من در مسیر جشنواره وجود دارد، شاید مشکلات دیگری هم باشد که از لحاظ اهمیت با این موضوع فاصله دارند اما من این دو را به‌عنوان اولویت خدمت شما عرض کردم.
آیا بودجه و امکانات موجود برای اعتلای تئاتر مقاومت کافی است؟
قطعا برای بزرگ‌تر شدن جشنواره، دیده شدن آثار، داشتن فضای تولید و فضای جشنواره‌ای خوب و همچنین تعامل مطلوب، بودجه‌هایی خیلی بیشتر از این متصور است.
حالا اگر محدودیت‌های مالی در سال‌های گذشته برای ما این امکان را فراهم نکرده، یکی از آن مواردی که خدمت‌تان عرض کردم همین است که باید مشارکت‌های مالی سازمان‌ها و نهادهای دیگر تجمیع شود تا در دورههای بعدی با منابع مالی بیشتر، بتوان برای این جشنواره در حوزه مقاومت و عرصه هنرهای نمایشی فراخ‌کاری و وسعت میدانی که شایسته آن است، فراهم بشود.
با این بودجه‌ای که الان درحال برگزاری است، شاید این اتفاقات تحقق پیدا نکند. تصور ما این است که برای بهتر دیده‌شدن این اتفاقات و ترسیم کامل پیش‌بینی برنامه‌ها، بودجه‌های بیشتری لازم است. هرچند ما معتقدیم بودجه‌محور نیستیم، اما یک‌جا منابع مالی به‌عنوان پایه و اساس باید باشند که ما بتوانیم اتفاقات را رقم بزنیم.
بخشی از اتفاقات دیگر دست هنرمندان فعال و شرکت‌کننده در این جشنواره است که بعضی از آنها به‌عنوان رسالت و تعهد، دراین جشنواره سعی می‌کنند مابه‌‌ازای منابع مالی، از توان خودشان انرژی بگذارند و حضور خودشان را بیشتر و فعالانه‌تر داشته باشند.
آیا به جریان تئاتر ارزشی و انقلابی می‌توان به‌عنوان یک ژانر ملی نگاه کرد؟
به‌نظر من یک ژانر بین‌المللی و جهانی است. یکی از ارکان اساسی ما در حوزه هنرهای نمایشی است و اینکه مثلا یک بخشی را به‌عنوان ژانر در تئاتر قلمداد کنیم، این بستگی به برنامه‌ریزی و ایدئولوژی فکری ما و طراحی‌هایی دارد که در آن مسیر انجام می‌دهیم. با مقیاسی که ما نسبت به جشنواره مقاومت و عرصه هنرهای نمایشی داریم، این بخش یک ژانر کاملا اختصاصی است و باید خیلی بیشتر از پیش در تبلیغ و ترویج و برجسته‌سازی آن تلاش شود.
میزان مقبولیت عرصه تئاتر انقلاب و دفاع مقدس را در سطح کشور و به‌خصوص استان‌ها چگونه ارزیابی می‌کنید؟
تئاتر مقاومت بخشی از زندگی هنرمندان است؛ چه در تهران و چه در استان‌ها. ما در کشوری هستیم که با همه نوع هجمه که از سوی کشورهای خارجی، غربی و عربی و عبری بر ما عارض شده، در بخش‌های مختلف زندگی درحال مقاومت در عرصه‌های مختلف و در رویکردهای متفاوت هستیم. بنابراین هنرمندان ما گوشت و پوست‌شان با مقاومت و فرهنگ پایداری عجین است و تئاتر مقاومت و تئاتر پایداری یکی از دغدغه‌های اصلی همه هنرمندان است.
شاید یکی از الگوهای ویژه برای نسل جوان ما، شهیدحاج‌قاسم سلیمانی است که هم یک الگوی بسیار ویژه در بحث مقاومت در جهان هستند و هم اینکه یک الگوی بسیار قابل‌تاثیر و تعمیم برای جوانان انقلابی. لذا همه هنرمندان استانی از کارهایی که در عرصه پایداری و مقاومت باشد استقبال می‌کنند. اما اینکه ما چقدر فضا را فراهم کرده باشیم که این هنرمندان بتوانند فعالانه در این بخش حضور پیدا کنند، قدری نیاز به تامل و بازنگری دارد.
با توجه به برخی جریان‌سازی‌ها و ناسازگاری‌های موجود در تئاتر کشور، آیا از لحاظ نیروی انسانی و تربیت نیروی متخصص و متعهد توانسته‌ایم نسل جدیدی را برای تئاتر انقلاب پرورش دهیم؟
به نظر من جشنواره تئاتر مقاومت یا جشنواره‌های دیگر درآن مرحله کادرسازی که شما می‌فرمایید، نمی‌تواند خیلی نقش جدی‌تری داشته باشد. جشنواره یک بستر است برای شناسایی استعدادها، برای تعامل بیشتر، برای تبادل اطلاعات و تجربیات. لذا اگر ما واقعا به دنبال کادرسازی تخصصی و ارزشی هستیم، باید در ادامه مسیر برای آن نیروهایی که در جشنواره و در مجرای جشنواره شناسایی می‌شوند، بحث‌های توانمندسازی مهارتی، علمی و عملی داشته باشیم تا بتوانند در آینده تئاتر کشور و تئاتر مقاومت به‌عنوان کادر ویژه، نقش خودشان را ایفا بکنند.
ورود مفاهیم جدید به عرصه تئاتر انقلاب و دفاع مقدس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ما باید به‌روزرسانی‌های جدید داشته باشیم، مخصوصا در حوزه تئاتر مقاومت. تحولات جهانی و تحولات منطقه‌ای، باعث می‌شود گفتمان مقاومت روزبه‌روز شکل جدیدی پیدا کند؛ لذا حتما باید این مفاهیم جدید و برداشت‌های نوین از بحث گفتمان مقاومت، بتواند در چارچوب فکری و عقیدتی ما در حوزه تئاتر ورود پیدا بکند و دستمایه تولید آثار فاخر و ارزشمند در این حوزه قرار بگیرد.
آرزوی شما برای عرصه تئاتر مقاومت چیست؟
جشنواره تئاتر مقاومت به‌عنوان یکی از جشنواره‌های مرجع در سطح جهانی، در حوزه موضوعی مقاومت قرار بگیرد. این آرزوی قلبی من و شاید هر هنرمند دیگری باشد.
تئاتر مقاومت را در یک جمله تعریف کنید.
تئاتر مقاومت یعنی کانون هنرمندان انقلابی استکبارستیز، هنرمندان پیشرو و مقاوم و فعال در عرصه مقاومت.
انتهای پیام/
