گروه رسانه و فضای مجازی «سدید»- دکتر شهلا باقری: امروزه با گسترش اینترنت و عضویت در شبکه‌های اجتماعی مجازی، در تعریفی که از هویت اجتماعی افراد در کتاب‌ها آمده است و در واقع به یک مجموعه ویژگی‌های اجتماعی، فرهنگی، شخصی و روانی گفته می‌شود که افراد آن‌ها را در یک محدوده زمانی و مکانی مشخص می‌پذیرند و آن‌ها را از سایر جوامع دیگر متمایز می‌سازد تغییر و تجولات عمده‌ای صورت گرفته است و این تغییر و تحولات در گروه‌های سنی و جنسی مختلف به شکل‌های متفاوتی قابل مشاهده است که در تحقیقات و پژوهش‌های انجام شده به دلایل و عوامل آن اشاره شده است.
در فضای مجازی افراد به دلیل ورود به دنیایی با تکثر ارتباطات و عدم محدودیت زمانی و مکانی دائم می‌توانند هویت اجتماعی خود را تغییر دهند و دارای هویت اجتماعی منعطف و تغییر پذیر که در واقع از خصوصیات جوامع مدرن و فضا‌های ارتباطی و سایبرنتیک است باشند. این فضا و شبکه‌ها از طرفی می‌تواند باعث رشد و اعتلای هویت اجتماعی و باز تعریف آن به دلیل افزایش و تبادل و باز نشر اطلاعات در یک فضای جهانی، آزادی عمل افراد جامعه در ارتباط و تعامل اجتماعی با سایر افراد با هویت‌های ملی، قومی و فرهنگی گردد. از طرفی هم باعث گسترش و ایجاد آسیب‌ها در جامعه و هویت اجتماعی افراد به خصوص افراد جوان‌تر جامعه که هویت اجتماعی آن‌ها در حال شکل گیری است می‌گردد.
افراد جامعه با صرف وقت و فعالیت در این فضا و به نوعی اعتیاد به اینترنت و تعامل و معاشرت با افراد مختلف که ممکن است هویت‌های اصلی خود را پنهان کنند و دارای هویت‌های اجتماعی دروغین در این فضا‌های مجازی شوند و نااگاهانه از مسیر اصلی زندگی خود تحصیلات، آموزش، اشتغال، زندگی خانوادگی، ارتباط سالم با همسالان که همه از ابعاد هویت اجتماعی است دور سازد و باعث می‌شود آن‌ها در بسیاری از ارزش‌ها و عقاید اخلاقی، دینی، اجتماعی و فرهنگی خود تغییراتی ایجاد کنند که سویه‌های منفی داشته باشد و در این افراد منجر به احساسات و واکنش‌ها و سردر گمی‌هایی گردد که هویت اجتماعی آن‌ها را زیر سوال ببرد که این امر می‌تواند برای جامعه و به خصوص نهاد خانواده به عنوان جزیی مهم از کل جامعه مشکل زا و دردسر ساز گردد. به هر حال فضا‌ها و شبکه‌های اجتماعی مجازی به علت تکثر منابع هویتی و ایجاد جذابیت خاص خود به نوعی همه اقشار جامعه را درگیر می‌سازد به نوعی که افراد دچار بحران هویت اجتماعی در جامعه می‌گردد و فرد نتواند هویت مستقل و منسجمی برای خود بسازد. از هنجار ها‌ی رسمی مورد انتظار جامعه فاصله می‌گیرد و دچار افراط و تفریط و تضعیف هویت اجتماعی خود می‌گردد.
در هر صورت باید برای رفع آسیب‌های فضای مجازی که جامعه را با مشکلات متعدد مواجه می‌سازد و در آینده نیز ممکن است مسائل اجتماعی جبران ناپذیری ایجاد کند. باید راهکار و چاره‌ای اندیشید تا بتوان جامعه‌ای با هویت و فرهنگ اجتماعی منسجم داشته باشیم که می‌توان در این زمینه توجه بیشتری به آموزش و اگاهی دادن به خانواده‌ها و اقشار مختلف جامعه از طریق رسانه‌های ملی، کتاب و مجلات، و حتی فضا‌های مجازی که با بومی سازی فرهنگ و تقویت هویت اجتماعی جامعه خود به ارائه برنامه‌های با سلیقه و محتوایی که افراد جامعه را جذب و اقناع می‌کند اشاره کرد به نوعی که فرد با قرار گیری در این فضا‌های مجازی به این دانش برسد که هویت اجتماعی و محلی خود را با گرفتن در این فضای جهانی شده ارتقا دهد و در فضای واقعی از این علم و آگاهی در ارتباطات فیزیکی با افراد دیگر جامعه در جهت بهبود تعاملات اجتماعی و کاهش تنش‌های محیطی بهره بگیرد. فلذا برای درک درست فضای مجازی و استفاده مطلوب از آن به عنوان مهمترین ابزار تبلیغ و اطلاع رسانی در عصر حاضر به شدت نیازمند سواد رسانه‌ای هستیم و نباید در این خصوص به شعار بسنده کرد، بلکه می‌بایست زمینه‌های ارتقای چنین سوادی در سطح جامعه در مقام عمل فراهم شود.
امروزه یکی از برنامه‌های اصلی دشمن، تضعیف ایمان و غیرت دینی مردم و جوانان ماست و تکیه بر سواد رسانه‌ای و شناخت راهبرد‌های دشمن به ویژه در بستر رسانه و فضای مجازی بهتر می‌توان به مقابله در جبهه فرهنگی و رسانه‌ای پرداخت.
نسل جوان و با بصیرت، رسالت مهمی بر عهده دارد که برای مقابله با دشمن و خنثی کردن اهداف و برنامه‌های آن، پیش از هر چیز نیازمند دشمن شناسی هستیم که در این خصوص به ویژه در دنیای کنونی باید به دنبال تقویت سواد رسانه‌ای باشیم. ما به هیچ وجه نباید از دشمن و اهداف آن در عرصه‌های مختلف غافل شویم.
