حواشی فرهنگی و هنری پس از حادثه هواپیمای اوکراینی
حادثه تاسف‌بار هدف قرار گرفتن یک هواپیمای مسافربری توسط یک سامانه پدافندی در تهران هم یکی از سلسله رویداد‌های هفته گذشته بود؛ رویدادی که حاشیه‌هایش به فضای فرهنگ و هنر هم کشیده شد. حاشیه‌ها و تاثیراتی که متنوع و گوناگون بودند با بازخورد‌های مختلف.
به گزارش «سدید»؛ سرعت اتفاق‌ها در یک هفته اخیر خیلی بالا رفته. آن‌قدر بالا که دیگر خیلی از رسانه‌ها تسمه تایم پاره کرده‌اند. این حد از تحولات مختلف سیاسی، نظامی، فرهنگی و اجتماعی در حالت عادی باید سهم چند ماه باشند نه یک هفته. احتمالا اگر در این قبیل موضوعات اجتماعی می‌شد مثل دنیای فیزیک، متغیر‌ها را با یکا‌های مختلف اندازه گرفت احتمالا باید برای اندازه‌گیری سرعت تحولات اجتماعی یکایی هم به نام «اتفاق بر‌ساعت» یا «اتفاق بر روز» ابداع می‌شد تا دقیقا نشان دهد که تحولات دارند با چه سرعتی حرکت می‌کنند.
حادثه تاسف‌بار هدف قرار گرفتن یک هواپیمای مسافربری توسط یک سامانه پدافندی در تهران هم یکی از سلسله رویداد‌های هفته گذشته بود؛ رویدادی که حاشیه‌هایش به فضای فرهنگ و هنر هم کشیده شد. حاشیه‌ها و تاثیراتی که متنوع و گوناگون بودند با بازخورد‌های مختلف. اینجا تعدادی از این حاشیه‌ها و واکنش‌ها را جمع کردیم تا یک بار با هم مرور کنیم.
واکنش‌ها و حاشیه‌های فرهنگی به موضوع ساقط‌شدن هواپیمای اوکراینی یکسان نبود. یک سر این طیف بعضی واکنش‌هایی بود که با دستمایه قرار دادن این موضوع، سمت و سوی موضعگیری‌های خود را به بعضی مسائل سیاسی کشاند. سمت دیگر طیف هم واکنش‌هایی بود که ترجیح دادند به جای دامن زدن به شکاف‌های اجتماعی بین مردم، فعلا با قربانیان این حادثه همراهی و همدلی کنند و راهی داشته باشند برای کاستن از آمال آنها. هرچند واکنش‌های دسته دوم هم در عین همگرایی در سیاسی نشدن و دستاویز سیاسی قرار ندادن، یکسان و شبیه هم نبود. در یکی دو سال اخیر بیلبورد میدان، ولی عصر (عج) تهران برای خودش تبدیل به یک رسانه و یک تریبون شده است؛ رسانه و تریبونی که در یکی از مهم‌ترین مناطق مرکزی شهر نصب شده و ابعاد بزرگ و عظیم‌الجثه‌اش باعث شده که نما و دید خوب در این میدان داشته باشد. محتوای به نمایش کشیده شده در این بیلبورد توسط سازمان هنری -رسانه‌ای اوج و خانه طراحان انقلاب اسلامی تدارک دیده می‌شود. دو مرکز مهم فرهنگی که از مراکز فرهنگی زیر مجموعه سپاه پاسداران هم محسوب می‌شوند. طرح قبلی این بیلبورد مربوط به طرحی گرافیکی از شهید قاسم سلیمانی بود. در یک اقدام سریع، طرح این بیلبورد تغییر پیدا کرد و حالا طرح جدیدی جایگزین طرح قبلی شده که اسامی تمام قربانیان پرواز هواپیمای اوکراینی و تشییع پیکر شهید سلیمانی در کرمان جایگزین آن شده. روی زمینه سیاه این طرح هم بیت «آه از غمی که تازه شود با غمی دگر؛ جز همدلی نباشدمان مرهمی دگر» درج شده است.
واکنش‌ها و حاشیه‌های فرهنگی به موضوع ساقط‌شدن هواپیمای اوکراینی یکسان نبود. یک سر این طیف بعضی واکنش‌هایی بود که با دستمایه قرار دادن این موضوع، سمت و سوی موضعگیری‌های خود را به بعضی مسائل سیاسی کشاند. سمت دیگر طیف هم واکنش‌هایی بود که ترجیح دادند به جای دامن زدن به شکاف‌های اجتماعی بین مردم، فعلا با قربانیان این حادثه همراهی و همدلی کنند و راهی داشته باشند برای کاستن از آمال آنها. هرچند واکنش‌های دسته دوم هم در عین همگرایی در سیاسی نشدن و دستاویز سیاسی قرار ندادن، یکسان و شبیه هم نبود. در یکی دو سال اخیر بیلبورد میدان، ولی عصر (عج) تهران برای خودش تبدیل به یک رسانه و یک تریبون شده است؛ رسانه و تریبونی که در یکی از مهم‌ترین مناطق مرکزی شهر نصب شده و ابعاد بزرگ و عظیم‌الجثه‌اش باعث شده که نما و دید خوب در این میدان داشته باشد. محتوای به نمایش کشیده شده در این بیلبورد توسط سازمان هنری -رسانه‌ای اوج و خانه طراحان انقلاب اسلامی تدارک دیده می‌شود. دو مرکز مهم فرهنگی که از مراکز فرهنگی زیر مجموعه سپاه پاسداران هم محسوب می‌شوند. طرح قبلی این بیلبورد مربوط به طرحی گرافیکی از شهید قاسم سلیمانی بود. در یک اقدام سریع، طرح این بیلبورد تغییر پیدا کرد و حالا طرح جدیدی جایگزین طرح قبلی شده که اسامی تمام قربانیان پرواز هواپیمای اوکراینی و تشییع پیکر شهید سلیمانی در کرمان جایگزین آن شده. روی زمینه سیاه این طرح هم بیت «آه از غمی که تازه شود با غمی دگر؛ جز همدلی نباشدمان مرهمی دگر» درج شده است.
علیه دختر وطن
مهناز افشار هم که البته چند ماهی است خارج از ایران به سر می‌برد و حواشی زیادی در چند ماه اخیر داشته است، از چهره‌هایی بود که نسبت به این واقعه واکنش نشان داد. آخرین حاشیه افشار مربوط به همکاری او با یک پروژه برنامه‌سازی شبکه ام‌بی‌سی پرشیاست؛ شبکه‌ای که از زیرمجموعه‌های هلدینگ رسانه‌ای ام‌بی‌سی محسوب می‌شود که وابسته به عربستان سعودی است و مالکیت بخش بزرگی از آن در اختیار خاندان سلطنتی این کشور است. افشار هرچند البته درباره ترور قاسم سلیمانی و جان باختن تعداد دیگری از هموطنان در مراسم تشییع پیکر شهید سلیمانی در کرمان سکوت پیشه کرده بود، اما بعد از انتشار اطلاعیه ستاد کل نیرو‌های مسلح و اعلام رسمی اشتباه پدافند در هدف قرار دادن هواپیمای مسافربری با انتشار توییتی خطاب به دختر شهید سلیمانی نوشت: «خواهرم! تو هم دختر همین سرزمینی! #انتقام_سخت که برای خون پدرت طلب کردی تا همین جا داغ بی پایانی بر هموطن‌هات تحمیل کرده. خشمی، فریادی، انتقامی اگه هست، دیگران هم دارن. لطفا تفنگت رو زمین بگذار و در کنار مردمی که انتقام گیرنده‌ای ندارن عزاداری کن!»
یکی از کاربران در پاسخ به توییت افشار نوشته: «مهناز جان! آن زمان که از مافیای ورود #شیر_خشک_فاسد شوهرت با بغض دفاع می‌کردی فکر مردم نبودی؟ صدای مادران و پدران داغدیده را نمی‌شنیدی؟ مهناز جان! آن زمان که در شبکه سعودی نشستی و از ریخت و پاش #بن_سلمان ارتزاق کردی فکر مردم ایران نبودی؟ مگر نه این که حب الایران یجمعنا؟» کاربر دیگری با اشاره به همکاری افشار به عنوان داور در یک برنامه متعلق به شبکه سعودی ام‌بی‌سی‌پرشیا نوشته است: «زینب سلیمانی فرزند پدری است که وقتی تو در فلان مجلس داوری مشغول داوری بودی، پدرش مشغول ساماندهی خط مقاومت بود» یک کاربر دیگر هم به توییت افشار این چنین پاسخ داد: «مهناز افشار! تو هم دختر همین سرزمینی! #حرف‌های_تفرقه_برانگیزت تا همین‌جا داغ بی‌پایانی بر هموطن‌هات تحمیل کرده. خشمی، فریادی، انتقامی اگه هست، دیگران هم دارن. لطفا سکوت کن و در کنار مردمی که به معنای واقعی دل در گرو وطن دارند، عزاداری کن!»
خون شد... نه نشد...
به جز افشار، اما شاید مهم‌ترین واکنش به این واقعه مربوط به مسعود کیمیایی بود. «خون شد» در جشنواره سال جاری در بخش سودای سیمرغ جشنواره حضور دارد. فیلمی که به کارگردانی مسعود کیمیایی و تهیه‌کنندگی جواد نوروزبیگی که با سرمایه محمدصادق رنجکشان هم تولید شده است. شنبه‌شب ویدئویی از کیمیایی منتشر شد اعلام کرد به دلیل همراهی با روزگار سخت مردم، قصد شرکت در جشنواره را ندارد: «من هیچ وقت اهل جشنواره نبودم و سمت و سویم همیشه مردم هستند و نگاه می‌کنم و می‌بینیم مردم روزگار سختی را می‌گذرانند و روزی نیست که خبر‌های بد نشنویم. دلم نمی‌خواهد فیلمم در جشنواره فجر نشان داده شود به دلیل تسلیتی که به این همه آدم دارم. مردمی که مسافر بودند.»
این اتفاق، اما با واکنش تهیه‌کننده فیلم روبه رو شد. جواد نوروزبیگی تهیه‌کننده این فیلم در واکنش به مسال‌های که از جانب کیمیایی مطرح شده به ایلنا گفته است که «خون شد» از جشنواره بیرون نخواهد رفت. نوروزبیگی که سابقه تهیه‌کنندگی فیلم‌هایی مانند تابستان داغ، رحمان ۱۴۰۰، سلام بمبئی و زهر مار را هم در کارنامه خود دارد در ادامه گفته است که فیلم خون شد در جشنواره فیلم فجر حضور دارد و نمایش هم داده می‌شود، اما به احترام نگاه و نظر آقای کیمیایی، تقاضای ما این است که فیلم در بخش کارگردانی داوری نشود و در مابقی بخش‌ها مورد قضاوت قرار گیرد. با این احتساب احتمالا اختلاف بین کیمیایی و تهیه‌کننده‌اش بعد از «قاتل اهلی» هم ادامه دارد. قاتل اهلی که در جشنواره سال ۹۵ هم حضور داشت، هرچند با استقبال چندانی مواجه نشد، اما به دلیل اختلاف کیمیایی با تهیه‌کننده (منصور لشگری قوچانی) با حاشیه‌های زیادی روبه رو شد که به نشست خبری فیلم هم کشیده شد.
رادیکالیسم نزدیک پل حافظ
تجمع در برابر دانشگاه صنعتی امیرکبیر هم از دیگر واکنش‌های مرتبط با حادثه اخیر بود. تجمعی که قرار بود برای بزرگداشت مقام قربانیان حادثه اخیر باشد، اما در نهایت به اغتشاش و شعار‌های تند و رادیکال سیاسی کشیده شد و در نهایت هم به حضور نیرو‌های یگان ویژه نیروی انتظامی انجامید. جالب است بدانید که رابرت مک‌ایر هم در این تجمع حضور داشته و حتی بازداشت هم شده است. در این تجمع تعدادی از سینماگران هم حضور داشته‌اند. آن طور که خبرگزاری آنا خبر داده جعفر پناهی، سینماگر پرحاشیه از جمله کسانی بوده که در این تجمع حضور داشته. پناهی به دلیل حاشیه‌های سیاسی اخیرش از سوی دستگاه قضایی محکوم شده است. رضا درمیشیان، هدیه تهرانی، آناهیتا نعمتی و‌هانیه توسلی از دیگر سینماگرانی بوده‌اند که در این تجمع حضور داشته‌اند. به جز چهره‌های سینمایی، جشنواره تجسمی فجر هم از حاشیه‌های این موضوع در امان نبود. دبیر بخش خوشنویسی و تعدادی از داوران بخش گرافیک از حضور در جشنواره انصراف داده‌اند. باید منتظر ماند و دید این حواشی چقدر جشنواره‌های مختلف فرهنگی و هنری فجر را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
بعضی دیگر از هنرمندان هم مانند علیرضا قربانی ترجیح دادند به احترام قربانیان حادثه اخیر کنسرت‌های خود را در تهران لغو کنند.
ارسال نظر
