خلاقیت کودکان؛ استعداد ذهنی یا ویژگی شیوه تفکر؟

خلاقیت یک مفهوم پیچیده و نسبتا حساسی است که رشد آن در مقطع سنی کودکی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. ما نباید خلاقیت در کودکان را یک استعداد ذهنی جداگانه تلقی کنیم بلکه باید آن را یک ویژگی شیوه تفکر و زیرکی برای کودکان مد نظر قرار دهیم.

گروه تعلیم و تربیت «سدید»؛ محمدحسن فاطمی‌راد: ضرورت توجه به رشد خلاقیت کودکان در جوامع امروزی یکی از دغدغه‌های مهم والدین استو از آنجایی که کودکی، حساس‌ترین مراحل رشد هر انسانی به شمار می‌رود رشد و تقویت خلاقیت نیز یکی از عناصر یاری رسان به او در حل مسایل زندگی است.

پرواضح است طلایی‌ترین مقطع رشد انسان، دوران کودکی است و نقش سازنده و مهم آن در تربیت هر فرد بر هیچ کسی پوشیده نیست. اصولی که مرحله پایه کودکی را پی ریزی می‌کند در کمک به کودکان برای دستیابی به اهداف و حل مسائل آنان مهم و حیاتی است.
خلاقیت یکی از رضایت بخش‌ترین احساسات و عواطفی است که انسان‌ها می‌توانند از همان کودکی تجربه کنند و از این احساس خوشایند لذت ببرند. از مهم‌ترین ویژگی کودکان خلاق می‌توان به مبتکر بودن، قدرت تخیل بالا، قدرت حل مساله عالی، احساس امنیت بالا، اعتماد به نفس بالا، انعطاف پذیری بالا، پرکار بودن، ریسگ پذیر بودن، خستگی ناپذیر بودن، پر نشاط بودن و شاداب بودن را بر شمرد. بزرگتر‌ها (والدین، مراقبین و مربیان) نقش تعیین کننده‌ای در تقویت و رشد خلاقیت در کودکان را دارند. دوران کودکی می‌تواند به عنوان مهم‌ترین و طلایی‌ترین دوران تربیتی کودک برای تشویق خلاقیت مد نظر قرار گیرد، دوران پایان کودکی را می‌توان دوران رشد خلاقیت نامید.
خلاقیت از مهم‌ترین عناصر موفقیت و پیشرفت بشر می‌باشد که به آسانی اندازه گیری و ارزیابی نمی‌شود. خلاقیت انسان را قادر می‌سازد تا در بالاترین سطح خود عمل کند. خلاقیت؛ کنجکاوی را جلب می‌کند، بر دقت و توجه تمرکز می‌کند و احساسات سلامت و آسایش را بر می‌انگیزاند؛ و در برطرف کردن نیاز‌های بشر به او کمک می‌کند؛ بنابراین انسان‌ها در مسیر زندگی جهت برطرف کردن نیاز‌های خود نیازمند خلاقیت هستند در دوران کودکی، کودکان نیازمند کمک و یاری والدین، مربیان و بزرگتر‌های خود هستند؛ آن‌ها هستند که، در شکوفا شدن توانمندی‌ها و استعداد‌های کودکان موثر هستند. ایجاد کردن و به‌وجود آوردن بستر لازم برای خلاقیت و تهیه ابزار‌ها و وسایل مورد نیاز از مهم‌ترین اقدامات برای پرورش و رشد خلاقیت در کودکان است که والدین، مربیان و بزرگتر‌های کودک، باید به آن توجه ویژه داشته باشند.

بنابر این ابزار موثر در تقویت و تشویق خلاقیت در کودکان مهم و اساسی است. دقت در انتخاب وسایل مورد نیاز برای رشد خلاقیت کودکان می‌تواند به آنان کمک کند تا بتوانند در تبدیل کردن ایده‌های خود به پدیده، از آن‌ها بهترین استفاده را بکنند. وسایل و ابزار‌های تهیه شده باید جذاب باشند، جنس مرغوبی داشته باشند، مقدارش کم نباشداز رنگ بندی شاد برخوردار باشندکارآیی‌های متعدد داشته باشند، بهداشتی باشند، به‌طور منظم تمیز شوند.

نکته مهم دیگری را که باید در کنار ابزار خوب و جذاب مورد توجه قرار داد، فضای شایسته و مناسب برای بازی کودک و پرورش خلاقیت او است. طبیعی است که کودکان برای مبتکر شدن و رشد خلاقیت‌های خود نیازمند کمک والدین خود باشند بنابراین بزرگتر‌ها باید محیطی را فراهم کنند که از تلاش‌های کودک برای خلاق شدن پشتیبانی شود. شایسته است والدین، مربیان و بزرگتر‌ها بدانند که کودکان به گستره وسیعی از مواد نیاز دارند تا قبل از این که بتوانند مبتکر و خلاق شوند با آن‌ها آشنا شوند. آن‌ها همچنین، به زمان زیاد و کمک بیشتری نیاز دارند؛ به طوری که بتوانند یاد بگیرندچگونه از ابزار و مواد به صورت سالم و موثر استفاده نمایند.
بزرگسالان باید رفتار محبت آمیز با کودک داشته باشند و در حین تمرین مهارت‌ها و رشد خلاقیت با او به مهربانی صحبت کنند و موفقیت‌های او را مورد تشویق و تمجید قرار دهند. در هنگام توضیح مطالب باید بیانی روشن، ساده و رسا داشته باشند. شایسته است بزرگتر‌ها هنگام بازی و فعالیت با کودکان، کودک شوند و بخشی از وجود یک متخصص دوران کودکی، توانایی مشاهده جهان از درون مغز یک کودک و دیدگاه او می‌باشد و قادر بودن به توضیح اصول و عقایدمان به همه کودکانی که به اطمینان و خاطر جمعی در مسیر رشد و تقویت خلاقیت نیاز دارند. در حقیقت وضعیت محیط کودک در خانه و یا در محیط‌های آموزشی (مهد‌های کودک و مدارس)، آگاهی والدین، کارشناسان، مربیان، مراقبین، زمان کافی و مناسب، ابزار، وسایل و اسباب بازی‌هایی که در اختیار کودک قرار می‌گیرد از مهم‌ترین عوامل موثر در رشد خلاقیت کودک می‌باشدکه اگر بزرگتر‌ها کمک نکنند رشد خلاقیت کودکان دشوار بود و غالبا موفقیت او مبتنی برخلاقیت رقم نمی‌خورد.
نکته بسیار مهم، حیاتی و حایز اهمیت در این جا این است که والدین، کارشناسان، مراقبین، مربیان و همه افرادی که در خانه، مهد کودک، خانه‌های بازی، مراکز تفریح و سرگرمی مادر و کودک و مدارس با کودکان سروکار دارند تا چه حدی آموزش دیده اند؟ از رشد و تقویت خلاقیت کودکان چه می‌دانند؟ در مورد تقویت خلاقیت کودکان چه مهارت‌های را کسب نموده اند؟ آیا از رشد و تقویت خلاقیت کودک آگاهی دارند؟ آیا علاقمند دانش افزایی و یادگیری در حوزه رشد خلاقیت کودک هستند؟ آیا آگاهی لازم از سطح رشد و توانایی کودک با توجه به سن و سایر عوامل موثر در رشد خلاقیت کودک را دارند؟ آیا آنان دوست دارند با صرف زمان و تشخیص علاقه و دلبستگی کودک به شعر و ترانه کودکانه، موسیقی، کتاب داستان، قصه گویی، نقاشی، مدل سازی، ساختمان سازی، ساز و باز‌ها، کاوش و بررسی در زمینه‌های متفاوت (پرورش گیاهان و جانوران)، و به خصوص بازی در فضای آزاد (بازی با مواد طبیعی، خاک بازی، ماسه بازی، سنگ بازی، چوب بازی، آب بازی و...) بتوانند با ایجاد انگیزه و در دسترس قرار دادن ابزار سالم، جذاب و جالب مورد نیاز و زمان کافی در رشد و گسترش خلاقیت در کودکان به صورت فزاینده‌ای موثر باشند.

پاسخ به سوالات بالا اهمیت نقش بزرگسالان در رشد و تقویت این عنصر مهم موفقیت کودکان در زندگی آنان را می‌رساند و باعث می‌شود بزرگتر‌ها در خصوص بالا بردن دانش، آگاهی و مهارت آموزی خودشان راجع به رشد و تربیت کودکان تلاش نمایند و رشد و تقویت خلاقیت کودکان را نیز در اولویت‌های تربیتی خود قرار دهند و پاسخ به این سوالات می‌تواند افق روشن تری را در تربیت و رشد کودکان با محوریت رشد خلاقیت آنان برای والدین، کارشناسان، مراقبین و مربیان مشخص کند.

/انتهای پیام/