گروه تعلیم و تربیت فرهنگ سدید- اکبر شکاری: اخیرا و در جریان مصاحبه حجتالاسلام ابوالحسن احمدی شاهرختی، مدیرکل امور قرآنی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با خبرگزاری ایکنا عنوان شد که با ابتکار و همت اداره کل امور قرآنی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، به زودی اتحادیه قرآنیان جهان اسلام راه اندازی خواهد شد. در حال حاضر مقدمات شکل گیری این اتحادیه فراهم شده و به زودی با محوریت جمهوری اسلامی ایران رسما آغاز به کار خواهد کرد.
همان گونه که چندی پیش بیانیه شورای عالی انقلاب فرهنگی داستان پرحاشیه و پربحث ادغام دو تشکل قرآنی در قالب اتحادیه مدغم پایان داد، شنیدن این خبر را نیز میتوان به فال نیک گرفت و به آینده مدیریت تشکلها و مؤسسات قرآنی به عنوان سرپنجههای عملیاتی فعالیتهای قرآنی امیدوار شد.
پیش از آنکه در این راستا گامی برداشته شود و در مسیر تشکیل اتحادیه قرآنیان جهان اسلام قدم در میدان گذاشت، لزوم توجه و مداقه در مورد نکاتی ضروری و رعایت اصولی لازم و اساسا قابل تأمل است که حتما نیز از مدیران مجمع جهانی تقریب مذاهب به آن خواهند اندیشید؛ لذا بر این اساس پیش درآمدی بر آنچه که لازمه تشکیل اتحادیه جهانی است بیان میشود تا بتوان از کنار مسایل و مسیرهای سخت پیش رو بهتر عبور کرده و با کیفیت خوب به سرمنزل مقصود برسیم.
در ابتدای مبحث به حدیثی از امام صادق علیه السلام استناد کرده و آن را سرلوحه دیگر ملزومات تشکیل اتحادیه جهانی قرار میدهیم. امام صادق علیه السلام میفرمایند: کُونُوا دُعاةَ النّاسِ إلَی الْخَیْرِ بِغَیْرِ ألْسِنَتِکُم، لِیَرَوا مِنْکُمُ الإجْتِهَادَ وَالصِّدْقَ وَالْوَرعَ. مردم را از راهی غیر از زبانهایتان به خوبی دعوت کنید، به گونهای که تلاش و راستگویی و پرهیزکاری را (در عمل) از شما ببینند. (مشکاة الأنوار، ص. ۳۰) بر همین اساس لازم است تا بر اساس شرایط تخصصی و وضعیت موجود تصمیم گرفته و به خاطر داشته باشیم که امور صرفا به طور شفاهی و گفتاری، پیش نخواهد رفت.
یکی از تجریه موفق ایران اسلامی به پشتوانه انقلاب اسلامی صدور فرهنگ مقاومت و ایستادگی به فضای منطقه و حتی کشورهای دورتر است. امروز کمتر کشور منطقه با بسیج و فرهنگ آن بیگانه است و به جرات میتوان گفت که تمام نصرتها در لبنان، سوریه، فلسطین، یمن و دیگر کشورها مدیون این فرهنگ قرآنی که در ایران به منصه ظهور رسیده و رزمندگان ما آن را صادر کرده و حتی رفتند و در آن مناطق نسخه بومی آن را نیز پیاده کردند، اما در حوزه موسسات قرآن و عترت کمی با مشکل مواجهیم. برای نمونه بخشی از یک سنجه ارزیابی که در قالب ۷۹ سوال و در جامعه نمونه ۱۳۶ نفری از مدیران و مسئولین مؤسسات قرآنی توسط یکی از مراکز مطالعات راهبردی انجام شده را به جهت روشنتر شدن وضوع مرور میکنیم.
با وجود سردرگمی موسسات داخلی، موسسات قرآنی تا چه اندازه میتوانند در عرصه بینالمللی نقش ایفا کنند؟
در نمودار بالا سه سوال یا گزاره ارائه شده است
مؤسسات در عرصههای بین الملل نقش دارند یا میتوانند نقش داشته باشند؟ در پاسخ ۳۰ نفر اظهار کرده اند بله، ۷۱ نفر گفته اند خیر و ۳۵ نفر نظری نداده اند.
مؤسسه در اشاعه فرهنگ قرآنی در جامعه کارمندی نقش ایفا میکند؟ در پاسخ ۵۷ نفر اظهار کرده اند بله و آمار قابل توجه ۴۳ نفر پاسخ خیر و ۳۷ نفر نظر سفید تأمل برانگیز است.
مؤسسه در اشاعه فرهنگ قرآنی در دانشگاهها نقش دارد؟ در پاسخ ۴۲ نفرگفته اند بله و در مقابل ۵۸ نفر گفته اند خیر و ۳۶ نفر بدون نظر.
بدون شک که متولیان حوزه قرآن و عترت بر این موضوع مطلع هستند که آمار مؤسسات قرآنی ایران در بهترین حالت ۵۰۰۰ واحد است؛ اگر پراکندگی جمعیت و مؤسسات را به طور متوازن در نظر بگیریم، در ایران به ازای هر ۱۶۰ هزار نفر یک موسسه موجود است و با توجه به اینکه مؤسسات قرآن و عترت نوک پیکان و مجریان سیاستهای قرآنی کشور هستند؛ یعنی کمبود موسسه قرآنی و فرهنگی در کشور محسوس و جدی است. ضمن اینکه بیش از ۸۰ درصد ظرفیت همین تعداد موسسه نیز فقط به امر آموزش اولیه میپردازند؛ این در حالی است که رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها و بارها از انس با قرآن، تدبر در معانی، تربیت حافظ و قاری، فهم معانی و عمل به قرآن و نهایتا از جامعه قرآنی سخن به میان آورده اند.
یکی دیگر از مشکلات قرآنی ما نبود یک نقشه راه درست برای هدایت تشکلها و مؤسسات قرآنی است و مؤسسات بعضا در برنامههای خود سردرگم هستند و غالبا به صدور مجوز و کمتر حمایتهای مالی متعادل و متوازن از مؤسسات بسنده شده است، از طرفی هم روندکاهش بودجه سالیانه این تشکلها و ضعف در نظارت از تشکلها خود بر مشکلات آنها افزوده است.
بر اساس اطلاعات موجود و ارزیابی انجام شده، مؤسسات در عرصه بین الملل (جهانی سازی قرآن و اسلام) در دانشگاهها حرف چندانی برای گفتن ندارند و در مورد جامعه کارمندی نقشی برای خود متصور نیستند (تشکیل دولت اسلامی که مقدمه جامعه اسلامی است)؛ این دست موارد میتواند متأثر از سیاست گذاری متولیان امور قرآنی هم باشد که در این شرایط میتوان با بررسی مشکلات و ارائه راهکارهای متناسب الگوی بهتری برای جهانی سازی ارائه دهیم.
همانطوری که مقام معظم رهبری فرمودند: بسیجی یعنی آرمانگرای واقع بین، اگر ما تفکر بسیجی را یک الگو برای همه اقشار جامعه قلمداد کنیم؛ پس لازم است برای پیگیری آرمان هایمان و با لحاظ واقعیت ها، هم قولمان سدید و هم عملمان راسخ باشد. در همین راستا پیشنهاد میشود که متولیان امور با کمی تأمل بیشتر و بررسی نمونههای تشکلهای قرآنی موفق کشور و در کنار کمک به بهبود وضعیت مؤسسات قرآنی داخل و با طمأنینه گام در عرصه بین المللی بگذارند و بسنده به چند ده نفر قاری و حافظ قرآن نکنند. بدین منظور برنامه تحولی در کشور برای نیل به جامعه قرآنی دوباره مطالعه و مورد بحث قرار بگیرد، برنامههای عملی و گام به گام برای اقشار مختلف و آحاد مردم تبیین شوند و نقش متولیان، مجریان و آحاد مردم در عرصههای داخلی و بین المللی باز تعریف شود.