وقتی اردوهای جهادی، عرصه خدمت را در سرتاسر ایران می‌گسترند/ تشکیل هشت کارگروه در جهت بهره‌وری هرچه بیشتر اردوهای جهادی

به گزارش فرهنگ سدید، در سال های اخیر شاهد رشد گسترده­ و چشمگیر فعالیت گروه­های جهادی در عرصه­های محرومیت­زدایی و خدمت­رسانی در مناطق روستایی و شهری کشور بوده­ایم. مهمترین نقطه­ی قوت این گروه­ها، مردمی بودن و خودجوش بودن آن­هاست. رهبرانقلاب در این باب می­فرمایند:

«در مورد این حركت عظیم بسیج سازندگی و اردوهای هجرت كه به طور رسمی، ده سال است آغاز شده. البته این را من باید اقرار كنم كه این كار، اول از خود جوانها شروع شد؛ خود جوان­های دانشجو و دانش‌آموز در بخشهای مختلف، این حركت را شروع كردند؛ در سال ۷۹ گزارش این حركت زیبا و پرشكوه به ما رسید و منجر شد به اینكه پیام بسیج سازندگی به قاطبه‌ی جوانان كشور داده شود. یعنی این یك حركت خودجوش مردمی است؛ درست مثل جهاد سازندگی در آغاز انقلاب. جهاد سازندگی هم همین جور بود؛ اول، خود جوان­ها شروع كردند، خودشان رفتند توی روستاها مشغول خدمتگزاری شدند در آن اوضاع بسیار دشوار و پیچیده. این حركت، امام بزرگوار را به فرمان جهاد سازندگی تشویق كرد. كار مردم، الهام‌بخشِ اقدام مدیران و مسئولان است. (31/06/1389 بیانات در دیدار جهادگران بسیج سازندگی)

رشد کمی گروه­های جهادی و هم چنین کاهش محرومیت مادی و ظاهری روستاهای کشور از جمله عواملی است که رسالت بزرگی را بر دوش جهادگران نهاده و آن­ها را به سمت مأموریت­های جدید سوق داده است. به گونه­ای که امروزه گروه­های جهادی علاوه بر حضور فعال و مستمر در مناطق محروم و انجام فعالیت های گذشته، به طراحی و اجرای مأموریت­های جدید روی آورده و سعی در ایفای نقش مؤثری جهت حل مشکلات این مناطق را دارند.

ناگفته پیداست که این امر بدون وجود مجموعه­ای مطالعاتی و راهبردی جهت توانمندسازی و شبکه­سازی گروه­های جهادی میسر نخواهد بود. حرکت­های جهادی، مجموعه­ایست متشکل از صاحبنظران، پیشکسوتان، و فعالین جهادی؛ که با تشکیل مجامع اندیشه­ورز، کارگروه­ها و نشست­های تخصصی و از طریق تولید محتوا، برگزاری دوره­های آموزشی و شبکه­سازی گروه­ها، این نقش راهبردی را به عهده دارد.

هشت کارگروه در مجموعه­ی هسته های توانمندسازی اردوهای جهادی فعالند که در عناوین زیر به تقسیم کار پرداخته­اند:

1. کارگروه راهبردی و مدیریت اردو
2. کارگروه پژوهش
3. کارگوه اقتصادی
4. کارگروه اجتماعی
5. کارگروه فرهنگی
6. کارگوه عمرانی
7. کارگروه رسانه
8. کارگروه بین الملل

در ادامه به وظایف، فعالیت ها و محصولات این کارگروه­ها پرداخته می­شود.

1. کارگروه راهبردی و مدیریت اردو

گستردگی گروه­های جهادی و فعالیت­هایشان، نیاز بیشتری را برای پرداختن به مسائل کلان و بالادستی این نوع حرکت ها ایجاد می­نماید. هسته توانمندسازی حرکت های جهادی با برگزاری جلسات اندیشه ورز با حضور مسئولین، پیشکسوتان و صاحبنظران، طی دو سطح ویژه مسئولین گروه های جهادی و مسئولین سازندگی استان ها، بستر لازم جهت انتقال تجربیات و ارائه راهکارهای کاربردی را فراهم نموده است.

2. کارگروه پژوهش:

جهت تحقق امر محرومیت زدایی و همچنین توانمندسازی مناطق محروم، نیازهای این مناطق باید به  شکلی اساسی و بنیادی مورد بررسی قرار گیرند. این همان نکته مغفولی است که با گذشت قریب به چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی و فعالیت نهادهای محرومیت زدایی نظیر جهادسازندگی و کمیته امداد و... و همچنین دو دهه برگزاری مستمر اردوهای جهادی، چندان مورد توجه نبوده است.

جهت ایجاد شناخت دقیق از مناطق روستایی علاوه بر فعالیت های متداول و ارزنده ای که تا کنون در اردوهای جهادی انجام شده است، نیاز است تا تیم­های پژوهشی گروه­های جهادی نیز در عرصه­های گوناگون؛ اعم از عرصه عمومی (با رویکرد فرهنگی - اجتماعی، اقتصادی و کارآفرینی، سلامت و زیربنایی شکل گیرند.

از این رو کارگروه پژوهش با هدف ارائه راهکار و مشاوره جهت دستیابی به شناخت درست و دقیق از مناطق مورد نظر گروه­های جهادی شروع به فعالیت نموده است. هدف اصلی کارگروه پژوهش کسب اطلاعات دقیق از منطقه روستای هدف و تحلیل­های متناسب با آن، توسط گروه­های جهادی می باشد.

به عبارتی هر گروه جهادی با در دست داشتن پارامترهای مورد نیاز و مرتبط با شناسایی وضعیت موجود در هر عرصه و همچنین تکنیک­های لازم برای احصای این پارامترهای این قابلیت را دارد تا در منطقه حضور یابد و به کسب اطلاعات و شناسایی دقیق پرداخته؛ و با استفاده از روش های مناسب، تحلیل لازم را ارائه دهد.

دوره­های آموزشی

3. کارگروه اقتصادی:

موضوع «اقتصاد» از جمله اصلی ترین دلایل تشکیل، حفظ و توسعه مناطق روستایی می­باشد که در طول سال­های گذشته از پیروزی انقلاب برای تقویت آن برنامه های متفاوتی طراحی و اجرا شده است که در یک ارزیابی کلی نمی­توان آن را راضی کننده و منطبق بر آرمان های انقلاب دانست.

برای جبران این کاستی، در سال های اخیر واژه اقتصاد مقاومتی، توسط رهبر انقلاب به کارگرفته شد که نماد و سمبل روش توسعه اقتصادی مناطق کشور، ضمن حفظ روابط بیرونی با سایر کشورها می باشد. تکیه بر ظرفیت انسانی و اجتماعی و بهره گیری از تشکل های خودجوش و مردمی از محورهای مهم در اجرایی شدن اقتصاد مقاومتی می­باشد.

در این میان گروه­های جهادی با برخورداری از شبکه وسیع در سطح کشور و همچنین تعداد و کیفیت نیروهای جهادی، مانند گذشته می­توانند در الگوسازی و ترویج فعالیت های اقتصادی در مناطق روستایی موثر باشند.

 این کارگروه با جمع آوری تجربیات جهادگران و اساتید فعال در این حوزه، ضمن تولید محصولات و محتوای مورد نیاز جهت فعالیت گروههای جهادی در عرصه فرهنگسازی اقتصاد مقاومتی" و "توسعه و تقویت کسبوکارهای روستایی با برگزاری دوره­های آموزشی و نشست­های تخصصی و همچنین ارائه مشاوره­های تخصصی، توانمندسازی و متشکل نمودن جهادگران را دنبال می­کند.

4. کارگروه اجتماعی:

جمعیت دانشجویی امام حسن مجتبی علیه السلام، شبکه­ای منسجم و پویا از گروه­های جهادی و دانشجویی است که با هدف نقش­آفرینی و فعالیت مستمر» اثرگذار و الهام­بخش در حاشیه­ی کلان شهرها، و با موضوع رفع آسیب های اجتماعی و امدادرسانی به آسیب دیدگان بلایای طبیعی بنیان­گذاری شده است.

این جمعیت به عنوان مجموعه­ای غیرانتفاعی و مستقل در تلاش است از طریق شبکه سازی گروه های جهادی و دانشجویی و افراد متخصص؛ اجرای فعالیت­های مستمر در حاشیه کلان شهرها و در زمینه رفع آسیب­های اجتماعی؛ و با جذب، سازماندهی و جهت­دهی مشارکت­های مردمی و خیرین، گامی بلند در راستای حمایت از اقشار آسیب دیده و در معرض آسیب بردارد. بر این باوریم که با بهره­گیری از فعالیت­های انجام شده و با استفاده از ظرفیت­های دانشجویی و مردمی و تعریف فعالیت­های مشترک و هماهنگ، می­توان اقدامات مؤثری در رفع آسیب­های اجتماعی و حمایت از اقشار آسیب دیده، انجام داد.

محصولات

5. کارگروه فرهنگی:

گروه های جهادی مدت هاست که به عنوان مجموعه­هایی دغدغه مند در مناطق روستایی به انجام فعالیت های عمرانی، بهداشتی آموزشی و... مشغول هستند. کلیه­ی فعالیت­های یک گروه با اهداف فرهنگی صورت می­گیرد و اعضاء توان و انرژی زیادی را صرف این موضوع نموده­اند. با این وجود همه بر این موضوع اتفاق نظر دارند که آن چنان که باید در فعالیت فرهنگی و تربیتی موفق نبوده­اند و نیاز به تغییر مدل و الگو در این بخش وجود دارد.

به همین جهت کارگروه فرهنگی با هدف انسجام بخشی به تجربیات گروه­های جهادی و توانمندسازی ایشان، جهت انجام اقدام موثر، راه اندازی شده است." این کارگروه با جمع آوری تجربیات جهادگران و فعالین فرهنگی، ضمن تولید محصولات و محتوای مورد نیاز جهت استفاده گروه­های جهادی برای آموزش مخاطبین روستایی در گروه­های سنی مختلف، با برگزاری دوره­های آموزشی و نشستهای تخصصی و همچنین ارائه مشاوره­های تخصصی، توانمندسازی و متشکل نمودن جهادگران را دنبال می­کند.

6. کارگروه عمرانی:

یکی از عرصه­های فعالیتی در گروه­های جهادی که مورد توجه قرار می گیرد و عمده انرژی، منابع و زمان گروه در این بخش صرف می شود، عرصه عمرانی می باشد. این عرصه به دلیل در برگرفتن فعالیت های زیربنایی و همچنین ملموس و قابل مشاهده بودن خروجی، زمینه ساز انجام یک فعالیت جمعی و تشکیلاتی است.

کارگروه عمرانی در نظر دارد با جمع آوری تجربیات و باجلب مشارکت فعالین عرصه عمرانی، اصول فعالیت در این عرصه را استخراج نموده و در اختیار گروه های جهادی قرار دهد. به صورت مختصر و اجمالی ماموریت های این کارگروه را در موارد زیر می توان خلاصه نمود:

• گردآوری تجربیات گروه های جهادی در عرصه عمرانی
• معرفی اصول فعالیت و بایدها و نبایدهای این عرصه و شناخت و معرفی روش ها و مصالح نوین در عرصه عمرانی
• ارایه صفر تا صد اصول طراحی و ساخت برخی سازه های متداول در گروه های جهادی
• معرفی برخی از فعالیت های مغفول مانده در این عرصه و نحوه ورود و کار در این بخش ها.

7. کارگروه بهداشت و درمان

یکی از فعالیت های مهم و تاثیرگذار عرصه خدمت رسانی در مناطق محروم که گروههای جهادی بسیاری در این زمینه فعال اند و نتایج فرهنگی و اقتصادی نیز به دنبال دارد، عرصه بهداشت و درمان است. آشنایی با ابزار، فرآیند و نکات اجرايي اثرگذار از جمله نیازهای گروه های جهادی، جهت فعالیت موثر در حوزه بهداشت و درمان مي باشد. لذا کارگروه بهداشت و درمان تلاش نموده تا با جمع آوری تجربیات فعالین جهادی در این عرصه، محتواهای لازم را در اختیار گروه های جهادی قرار دهد. همچنین از برنامه های این کارگروه می توان به تشکیل شبکه جهادگران پزشکی و مذاکره با سازمانهای متولی جهت جذب نیروی متخصص و تجهیزات برای حمایت از گروههای فعال اشاره نمود.

8. کارگروه رسانه:

از جمله اهداف حرکت های جهادی ” ایجاد حرکتی خودجوش و مردمی به منظور محرومیت زدایی از مناطق کم برخوردار است. در این راستا به تصویر کشیدن فعالیت های صورت گرفته توسط گروه های جهادی در همراه کردن اقشار مختلف نقش بسزایی خواهد داشت. به همین دلیل آشنایی با ابزارها و سازوکارهای فعالیت های رسانه ای امری ضروریست. لذاهسته توانمندسازی حرکت های جهادی طی تشکیل کارگروه رسانه با محور بهره جستن از تجربیات، سعی بر حفظ و نشر فعالیت های جهادی و توسعه ی هرچه فراگیرتر آنها با ارایه تولیدات محتوایی- آموزشی و برگزاری دوره های مرتبط دارد.

دوره­های آموزشی

کارگروه بین الملل:

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، جوانان برای رفع محرومیت­های باقیمانده از حاکمیت طاغوت به پاخاستند و امام خمینی فرمان تشکیل جهاد سازندگی را صادر کردند. بعد از گذشت زمان و با تغییر عرصه جهاد، بار دیگر نسل سوم انقلاب بپاخواست و بسیج سازندگی به فرمان امام خامنه­ای برای استفاده از نیروی جوانان تشکیل شد.

اما خدمت­رسانی همان انگیزه ای است که نه تنها جوان­های تحصیل کرده ایرانی را راهی مناطق محروم کرده است که جوان سوری و لبنانی و عراقی را به میدان مبارزه با داعش و بیرون راندن دشمن از وطن وارد می­سازد.

جهاد هیچگاه برای جوانان مسلمان، معطوف به برداشتن سلاح نیست، بلکه برای پاک کردن ردپای دشمن و زدودن غم از چهره مردم باید با عزمی جهادی به آبادانی شهرها و روستاها پرداخت تا در هیچ نقطه ای از کشورهای اسلامی فقر و محرومیت وجود نداشته باشد. در همین خصوص اردوهای محرومیت زدایی می­تواند به عنوان نمونه موفق، برای ایجاد آبادانی و محو آثار جنگ در کشورهای جنگ­زده مورد استفاده قرار گیرد.

به این منظور کارگروه بین الملل معاونت جهاد سازندگی سازمان بسیج دانشجویی در راستای انتقال تجربیات جهادگران ایران اسلامی به جهان اسلام و همچنین ارائه خدماتی در عرصه های پزشکی، عمرانی و زیرساختی فرهنگی و اجتماعی و تحصیلی با مشارکت فعال جوانان و به خصوص دانشجویان کشورهای منطقه، زمینه ساز شکل گیری نهضت خدمت رسانی به سبک اردوهای جهادی می­باشد.

حضور هسته های توانمندسازی در عرصه ی فضای مجازی:

این هسته­ها از دو طریق تارنماها و شبکه­های اجتماعی در فضای مجازی فعال هستند. سه سایت «فروشگاه جهادی»، «روستاکالا» و «کالک جهادی» سه روش و هدف متفاوت را در باب اردوهای جهادی مدنظر قرار داده­اند. همچنین این هسته­ها در فضای مجازی نیز فعال هستند و با آدرس های زیر فعالیت آنان قابل رصد است.