به گزارش فرهنگ سدید؛ عبدالحمید نقره کار، استاد دانشگاه و مدیر قطب علمی معماری اسلامی در گفتوگو با فرهنگ سدید درباره وضعیت معماری و شهرسازی در چهل سال گذشته گفت: مسئله جدی که اکنون در حوزه معماری و شهرسازی وجود دارد این است که معماری یک هنر فردی و احساسی نیست. در واقع این حوزه مانند شعر و نقاشی که به صورت فردی میتوان عمل کرد و هر آنچه که میخواهی بسرایی و یا بکشی نیست، در شعر و نقاشی کسی برای شما مزاحمتی ایجاد نمیکند، اما هنر معماری یک هنر اجتماعی، اقتصادی، مهندسی است و ذیل مسائل شهرسازی و برنامه ریزی شهری و زیرساختهای اجتماعی بروز و ظهور پیدا میکند.
وی با اشاره به وظیفه معماری تصریح کرد: معماری یعنی آبادسازی محیط زیست انسانها و اساس آن به ساختمان سازی محصور نمیشود. اینکه برجهای بلند هیولا مانند بسازیم این معماری نیست. معماری یعنی محیط زیست انسانها را به گونهای آباد کنیم که نیازهای کمی و نیازهای معنوی و کیفی انسانها را برآورده کند.
نقره کار با شاره به فعالیتهایی که در این چهل سال در حوزه معماری و شهرسازی انجام شده است گفت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی تعداد زیادی شهر و روستا در ایران وجود داشت که اصلا راه نداشتند و حتی از برق، گاز و آب سالم محروم بودند. تا این موارد آماده نباشد ما چه طور میتوانیم طرح توسعه روستایی بدهیم؟ باید زیر ساختها فراهم باشد تا بعد به توسعه خانهها و سپس به مهندسی شهرها بپردازیم.
وی افزود: تا زمانی که اقتصاد کشور اقتصاد خود بنیان درون زا نباشد و ما امکانات لازم برای توسعه فضای شهر مانند مترو، بزرگراهها و بنادر نداشته باشم، نیازهای مادی انسانها حتی رفت و آمد آنها تامین نمیشود.
مدیر قطب علمی معماری اسلامی با اشاره به لزوم رشد تکنولوژی در کشور ادامه داد: تا زمانی که تکنولوژی روز و آخرین دستاوردهای مهندسی ساختمان و شهر را نداشته باشیم نمیتوانید یک شهر مطلوب با ساختمانهای مطلوب بسازیم که درب و پنجره آنها دوجداره و مقاوم باشد؟ باید این مهندسی روز وجود داشته باشد. به طور خلاصه باید گفت در این چهل سال زیر ساختهای تکنولوژی، مهندسی ساختمان، مهندسی شهرسازی را به وجود آوردیم، اما هنر معماری و شهرسازی هنوز کار نشده است.
نقره کار درباره اینکه چرا در زمینه هنر معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی کار جدی نشده است، گفت: مهم تریم مسئله دانشگاهها است که دانشگاههای ما زیبا شناسی اسلامی، فلسفه هنر اسلامی، مبانی معماری و شهرسازی، بلد طیب و بلد امین و حتی با مصادیق معماری اسلامی و اصولی تمدن اسلامی آشنا نیستند. دانشگاهها از نظر تاریخی و توصیفی میگویند و تعریف میکنند، اما مهم جنبههای فرهنگی و اصول فرازمانی و فرامکانی معماری و شهر سازی است که میتواند آینده ساز باشد نه فقط مصداق ها. مصداقها کهنه و مواد و مصالح قدیمی میشود.
وی ادامه داد: ما باید اصول زیبا شناسی، اصول فلسفه هنر و اصول معماری و شهر سازی مطلوب را از فرهنگ اسلامی دریافت کنیم و ایرانی عمل کنیم این یعنی اینکه معماری ایرانی-اسلامی، اصول فرازمانی و فرا مکانی را از اسلام که دین جامع و کاملی است دریافت کرده و ایرانی یعنی با توجه به منطقه، قومیت، بومی بودن، مخاطب و محیط آب و هوایی عمل کند. اصول ثابت است و شرایط محیطی وابسته به مجموع نسبی و شرایط زمانی، مکانی، اقتصادی و مهندسی است.
مدیر قطب علمی معماری اسلامی تصریح کرد: در پاسخ کلی باید گفت که در این چهل سال زیرساختها را فراهم کردیم، زیرا مهندسی و شهرسازی نیاز به زیرساخت دارد و اکنون که شرایط فراهم شده است و امکانات اولیه به روستاها و شهرها رسیده است باید به سراغ هنر معماری و هنر ساختمان بریم.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در حال حاضر باید برخلاف آنچه که در غرب در حال رخ دادن است و انسان را حیوان میپندارند و صرفا مادی به انسان نگان میکنند عمل کنیم، تشریح کرد: اسلام انسان را دارای یک فطرت الهی و دارای یک سری نیازهای معنوی میداند و این موارد به ما یک اصولی را پیشنهاد میدهد که در جهت دادن به هنر معماری و هنر شهرسازی و هنر برنامه ریزی منطقهای و شهری به ما کمک میکند؛ که این موارد اکنون مغفول است و نه در دانشگاه تدریس میشود و نه شما در تبلیغات و برنامهها آن را میبینید که لازم است در این چهل سال دوم در این زمینه سرمایه گذاری کنیم.
نقره کار در پاسخ به سوال خبرنگار فرهنگ سدید که با اشاره به بیانیه گام دوم انقلاب، اولین قدم لازم که باید در حوزه معماری و شهرسازی برداریم چیست، گفت: همان گونه که حضرت امام خمینی (ره) فرمودند: اگر دانشگاهها اصلاح شود کشور اصلاح میشود، باید از دانشگاه شروع کنیم، از آموزش در دانشگاهها و از پژوهش مسئله محور و فرهنگ محور و نیاز محور شروع کنیم.
وی تشریح کرد: آموزش و پرورش و سیستم پژوهشی باید مسائله تربیتی و تزکیه نفس را در دانشگاهها وارد کند. زیرا اگر بالاترین علمها را به انسان بدهیم، اما اسیر هوای نفس و خواستههای خود شود؛ کار او به حضیض میرود. فرد باید تنصیح و تزکیه نفسانی را هم داشته باشیم که بتوانیم علم را در عمل پیاده کند نه دنبال شهرت، جاه طلبی، خودخواهی و این دست مسائل برود. اگر این مسائل را در دانشگاهها پیروی کنیم و پس از آن لازم است قوانین را به موجب آن اصلاح کنیم.
مدیر قطب علمی معماری اسلامی با تاکید بر اینکه لازم است دانشگاهها اصلاح شود، گفت: مسئله دوم قوانین کشور و ضوابط و آیین نامهها است که باید در شورای عالی شهر سازی اصلاح شود و مسئله سوم مدیریتهای کشور باید مدیریتهای متعهد و متخصص باشد که اگر مدیریتهای ما هرکدام از این موارد یعنی تعهد و تخصص را نداشته باشند راه به هیچ جا نمیبریم مشکلی که اکنون در کشور وجود دارد و به این خاطر که اکثر مدیران ما به صورت سیاسی انتخاب میشوند اکثر آنها نه تخصص و نه تعهد به ارزشها و قوانین ندارند.
نقره کار در پایان اظهارات خود گفت: پس از حل مسائل گفته شده که شامل اصلاح دانشگاه، قوانین و به کارگیری مدیران متعهد و متخصص میشود؛ شاهد هستیم که خروجی دانشگاههای ما مهندسینی هستند که ناظران و پیمانکاران خوبی میشوند و عملا هم میتوانند شهر سازان خوبی شوند. لازم است در چهل سال دوم در این مسیر حرکت کنیم.