به گزارش فرهنگ سدید؛ کتاب «خودکامه یا قانونمدار؟» که اخیرا چاپ و منتشر شده است با استناد به دوره رهبری امام خمینی (ره) به عنوان مرجع و شاخص مورد توجه قرار گرفته است و دوره زعامت و رهبری امام خامنهای که به فرموده ایشان مو به مو، همان مشی و رویه امام خمینی (ره) دنبال شده است، به طور مشروحتر و مفصلتر بررسی کرده است و در آن آورده شده که در چه مواقعی امام و رهبری در امور دخالت کرده اند و چرا و در چه مواقعی حتی با وجود درخواست مسئولین ذیربط از دخالت خودداری کردهاند. در این راستا فرهنگ سدید با احمد عطایی مدیر مسئول مؤسسه فرهنگی هنری قدر ولایت به گفتوگو با نشسته تا کتاب «خودکامه یا قانونمدار؟» را از زبان مسئولت انتشارات آن بررسی کند. مشروح این مصاحبه در ادامه میآید:
عنوان کتاب گویای چه نکتهای است؟ آیا کسی خود کامگی کرده یا بین خودکامگی و قانونمداری مرزها مخدوش شده است؟
مرزهای بین خود کامگی و قانونمداری، مشخص است و در قانون اساسی یا سایر قوانین عمومی، این مرزها تعیین میشود. آنچه سبب تعیین این عنوان شده است، توقعاتی است که در جامعه از رهبری نظام به عنوان بالاترین مسئوول نظام بهوجود میآید. بخشی از جامعه تحت تأثیر مشکلات معیشتی، که اغلب از نارسائیهای ساختاری و ناکار آمدیهای مدیریتی است، از رهبری نظام توقع میکنند که در موارد متعدد گاه حتی جزیی وارد میدان شده و به عزل و نصب و برخورد و ساماندهی اوضاع اقدام کند و توجهی به حدود قانونی و وظایف مصرحه در قانون اساسی نمیکنند. در واقع گمان میشود وظیفه رهبری است که در هر جا و در هر مسألهای ورود پیدا کنند.
آیا این توقعات ناشی از عنوان «ولایت مطلقه فقیه» نیست؟
در سالهای ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی و طرح مسأله «ولایت فقیه» در مجلس خبرگان قانون اساسی، این شائبه وجود داشت، امّا بهتدریج و با توضیحات امام خمینی(ره) و دیگر صاحب نظران حوزه و انقلاب و عملکرد امام، رنگ باخت و مشخص شد که ولیّ فقیه از همه به قانون پایبندتر است –اگر چه در قانون اساسی طبق تصریح امام، اختیارات ولی فقیه بخاطر رعایت مخالفتهای روشنفکران کمتر از آنچه در اسلام است دیده شده بود– این شبهه و بد فهمی از ولایت مطلقه فقیه در سالهای یعد و دوره زعامت امام خامنهای ادامه یافت، امّا بیشتر در قالب عملکرد و رفتارهای ولیّ فقیه مطرح بود تا در نظریه ولایت مطلقه فقیه. در این کتاب، در سه فصل به تشریح مفهوم صحیح ولایت مطلقه فقیه و کارکرد آن با توجه به مصداقهای این چهل سال حاکمیت انقلاب اسلامی پرداخته شده است تا مبنای صحیحی برای بحثهای بعدی کتاب باشد.
آیا این توقعات همگی ناشی از نارسائیهای ساختاری مختلف و ناکارآمدیهای مسئوولین است؟ و آیا انگیزه متوقّعان دخالت رهبری در مسائل مختلف، یکی است؟
انگیزه کسانی که توقعات نابجا از رهبری مطرح میکنند، علت آن یکی نیست. توقعاتی که بعضاً از سوی توده مردم گاهی مطرح میشود بخاطر مشکلات اقتصادی پیش آمده و فضاسازیهایی است که سعی میکنند تا این نارضایتی ها را به سوی نقطه مرکزی نظام یعنی رهبری سوق دهند. امّا در سطوح مدیریتی حکومت، بخشی از مدیران خواسته یا ناخواسته، با ناکارآمدی و بعضی با عدم اجرای با قوت و قدرت وظایف خود، نظام را در معرض نارضایتی و اعتراض مردم قرار میدهند و این توقعات نابجا را ایجاد و یا دامن میزنند؛ و دشمنان بیرونی هم با هزاران رسانه و توپخانههای رسانه، در سوق دادن این نارضایتهایی که خود یکی از عوامل اصلی آن هستند، به سمت رهبری، تلاش میکنند. آنان که صریحاً اعتراف کردهاند تا این نقطه اتکاء و قدرت نظام یعنی ولایت فقیه هست در تغییر نظام یا استخاله آن ناکام خواهند بود، طبیعی است که از این فرصت پیش آمده، حداکثر استفاده را در هجوم به ولایت فقیه انجام دهند که البته تا کنون به لطف الهی و هوشیاری و شناخت دقیق توطئههای دشمنان از سوی رهبری و نیز بصیرت عمومی ملت راه به جایی نبردهاند.
از چه روشی در پژوهش و تألیف این کتاب استفاده شده است؟
در پژوهش و تألیف این کتاب، هم توجه به مسأله نظام فکری و نظری مسأله و هم اهتمام به بررسی تاریخی و ارائه نمونههای عینی رفتاری و عملکردی ولیّ فقیه در حوادث چهل سال انقلاب بوده است. در واقع هم بصیرت نظری و فکری و هم بصیرت تاریخی مد نظر بوده تا شناخت، عمیقتر و ماندگارتر ایجاد شود.
در این کتاب، رفتار و عملکرد امام خمینی در ده سال رهبری نظام به عنوان پایهها و بُن مایههای بحث مورد توجه قرار گرفته و مصادیق متعددی از دخالتها یا عدم دخالتهای معظمله در مسأئل و حوادث نظام و چرایی آن بررسی شده است. همین طور رفتار و عملکرد رهبر معظم انقلاب اسلامی، که مو به مو همان اصول و اساس مکتب امام خمینی را دنبال کردهاند، در سی سال رهبری نظام توسط ایشان با مصداقهای متعدد در مورد پژوهش قرارگرفته و بطور متقن مشخص شده که ملاکها و معیارهای تصمیم گیری و ورود یا عدم ورود رهبری در مسأئل گوناگون جامعه، چیست و چه توقعاتی و در چه مواردی از رهبری صحیح و چه توقعاتی نابجا و نادرست است.
چه اقشاری از جامعه مخاطب بررسیهای انجام شده در این کتاب هستند؟
مردم مخاطبان عمومی این کتاب هستند که در هر حال به این بصیرت نظری و تاریخی نیاز دارند و در معرض شبهات دشمنان هستند، امّا بهطور خاص قشرهای فرهیخته از نخبگان و دانشگاهیان که بیشتر جوانند، مخاطب ما در این کتاب هستند . چرا که قشرهای جوان و بویژه دانشگاهیان بیشتر در معرض آسیبهای رسانهای و فضای مجازی هستند. به همین جهت از نهادهایی که با فکر و اندیشه جوانان سر و کار دارند مثل آموزش و پرورش، نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاهها، اساتید دانشگاه و ائمه محترم جمعه و جماعات توقع است که این کتاب را مطالعه و ترویج و در گفتمان سازی ملاکها و معیارهای مطرح شده در کتاب مشارکت کنند.
لازم به ذکر است که این کتاب توسط دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنهای (مدظله العالی) مورد بررسی دقیق قرار گرفته و پس از اصلاحات مورد نظر آنان، مجوز نشر دریافت کرده است.