گروه اجتماعی فرهنگ سدید – دکتر محمد حسن فاطمی راد: شادی از اصلیترین عناصر شیرین کننده زندگی محسوب میشود. در حقیقت شادی احساس خوشایند و مثبتی است که باعث شیرین شدن زندگیها میشود و نتیجه داشتن زندگی شاداب و پرنشاط، بروز رفتارهایی است که موجب آسایش و آرامش خاطر شما میشود؛ بنابراین زمانی که شادابی بر زندگی حاکم شود؛ انسان از اعماق وجود خود احساس آرامش میکند. شادابی به زندگی معنا میبخشد و از نیازهای فطری انسان به شمار میآید که به راحتی میتوان به واسطه آن آرامش روحی و روانی را در زندگی ایجاد و در کنار سلامت روانی، سلامت جسمانی افراد را تضمین کرد. آشکار است که شادابی از آرامش خاطر و رضایت باطن افراد حکایت دارد و به راحتی میتواند زندگی انسان را تحت تاثیر قرار دهد و صفا و صمیمیت را در زندگی حاکم کند.
ضرورت توجه به شادی و نیاز به نشاط در زندگی از فطرت انسان نشأت میگیرد و از بدیهیات محسوب میشود به همین دلیل ارزش جایگاه و اثر آن در زندگی برهیچ کس پوشیده نیست. نشاط و شادابی به زندگی انسان حیات میبخشد. بشر برای دستیابی به زندگی آرام و لذت بخش نیازمند شادی و سرور است و همچنین این امر باعث شده انسانها معمولا زندگی پرنشاط و شاداب را دوست داشته و نسبت به شادابی، شادمانی و شادکامی در زندگی علاقه زیاد نشان دهند و معمولا همه انسانها برای شاداب کردن و با نشاط بودن زندگی خود تلاش میکنند تا به وسیله آن طعم خوش و شیرین زندگی را بچشند.
شادی و شادمانی در معنا
شادمانی و شادی از جمله لغات زبان فارسی هستند و این کلمه در سایر زبانهای مختلف معادلهای متفاوتی دارد به عنوان نمونه در زبان عربی «فرح»، «بشری»، «بطر»، «بهجت»، «قره العین» و «سرور»، «انبساط»، «توفیق»، «غبطه» مطرح میکند. (۱) در لاتین نیز واژه happiness به معنای شادمانی، شادکامی، خوشبختی، شادی، سرور، سعادت، انبساط و دلشادی آمده است. (۲) بنابراین میتوان شادی را همان سرور، نشاط، شادمانی، سعادت، خوشبختی، شادابی، خوشی، فرح نیز بیان کرد.
شادی چیست؟
شادی ازجمله واژهای است که تاکنون تعریف جامع و مانعی از آن ارائه نشده است اغلب در تشریح ماهیت و چیستی شادی مطالب توضیحاتی ارایه شده است بنابر این آنچه به عنوان تعریف شادی مطرح میشود در حقیقت شرح مختصری از فهم آن است و تبیین حقیقت آن نیست برخی از مهمترین دیدگاهها در مورد شادی به شرح زیر است.
شادی عبارت است از مجموعه لذتهای بدون درد. (۳)
شادی، احساس مثبتی است که زندگی را شیرین میکند، و محصول آن رفتاری است که باعث انبساط خاطر فرد میشود و از نیازی حیاتی که سلامت عاطفی او را به دنبال دارد، حکایت میکند. (۴)
شادی احساسی است که از حس رضایت مندی و پیروزی به دست میآید. (۵)
شادی، آرامش خاطر و رضایت باطن است. شادی آن کیفیت زندگی است که همه آرزوی یافتنش را دارند. (۶)
شادی، به نظر مردم عادی مترادف با لذت، درسطح بالاتر از نظر خواص، معادل عملکرد خوب است. (۷)
در یک کلام میتوان گفت: شادی، احساس خوشنودی، خوشحالی و رضا مندی از خود، زندگی و جهان هستی است (۸)
شادی، عبارت است ضداندوه (۹)
شادی و خرسندی حالتی است درونی که از آرامش خاطر و رضایت باطن حکایت میکند، پس شادی خالص، صادق و پایدار آن است که تاثیرات منفی و مضر به همراه نداشته باشد. (۱۰)
سرور [شادی]حالت خوشی و لذت بخش است که از علم و آگاهی به این که یکی از هدفها و آرزوها انجام یافته است، یا انجام خواهد یافت، به انسان دست میدهد. شادی همچون نفس کشیدن، عشق ورزیدن، درد کشیدن، از امور بدیهی و نیازهای طبیعی بشر است و مفهوم آن بر او پوشیده نیست. شادی همان انبساط درونی است که انسان همواره با رسیدن به مطلوب و برآورده شدن مقصود به طور حضوری، آن را در خود احساس و درک میکند و معمولا با تبسم همراه است. (۱۱)
شادی برخودداری ازحالت خوشحالی و سرور یا دیگر هیجانهای مثبت، یا راضی بودن از زندگی خود و نداشتن عواطف منفی مانند افسردگی و اضطراب است، پس شادکامی عبارت است از رضایت مثبت، عاطفه مثبت و نداشتن عاطفه منفی (۱۲)
شادی از ملزومات روح انسان است و شاد بودن هنری است که متاسفانه در دنیای ماشینی کمتر به آن پرداخته شده است، زیرا شادی لحظهای است که آدمی در درون خود، عمیقا احساس آرامش کند. (۱۳)
شادکامی، نوعی فعالیت روانی و حالت عاطفی، شناختی مثبت است که در پی تحقق اهداف، موفقیتهای واقعی، وجود هیجانهای مثبت، نبود هیجانهای منفی و رضایتمندی کلی از زندگی در انسان به وجود میآید و موجب گسترش روابط اجتماعی، پردازش خوب اطلاعات، امید به زندگی، پویای و تلاش بیشتر در فرد میشود. (۱۴)
یکی از رایجترین میزانهای تعریف شادی، لذت بردن است. افراد شادی را با لذت بردن، رضایتمندی از زندگی و نداشتن احساس منفی تعریف میکنند، لذت جنبه هیجانی شادی و رضایت مندی جنبه شناختی آن است. (۱۵)
روان انسان در مقابل عوامل درونی و بیرونی واکنشهای مختلف از قبیل: شادی، خوشحالی، خشم، تنفر، ترس و اندوه از خود نشان میدهد که به آنها هیجان میگویند. این هیجانها بسته به عوامل پدید آورنده و دیدگاه ما و اندیشههای انسان گاه مثبت هستند و گاه منفی. یکی از جنبههای هیجان، شادی است که با واژه همچون سرور، نشاط، وجد، سرخوشی، مسرت و خوشحالی هم معنا است. (۱۶)
شادی حالت مثبتی است که در انسان به وجود میآید و در مقابل غم و اندوه قرار میگیرد. شادی حالتی است که در مقابل سوگ قرار دارد و معمولا، به رفتاری منجر میشود که به آن، حالت شادی کنان میگویند؛ یعنی فرد در حال شادی کردن است. (۱۷)
با توجه به توضیحات و شرحهای که در ماهیت و چیستی شادی ذکر شده از شادی به عنوان یکی از مهمترین عواملی که میتوان طعم شیرینی به زندگی بدهد، نام برد. انسانها ذاتا شادمانی و سرور را دوست دارند و از داشتن چنین ویژگی لذت میبرند شادابی و نشاط همراه با آرامش است برای آن که زندگی شیرینی داشته باشیم باید راهکارهای شاد زیستن را فرا گرفته و شیوههای آرامش یافتن را آموخته و مهارت به کارگیری آنها را کسب و در زندگی بکار بگیریم. چرا که شادابی لازمه شیرینی زندگی است؛ بنابراین یکی از مهم ترین، اساسیترین و کاربردیترین مهارتهای که افراد برای داشتن زندگی آرام و دلنشین شایسته است یاد بگیرن مهارت شاد زیستن را همراه با رعایت حق و حقوق دیگران بیاموزند و در زندگی خود بکار گیرند.
وقتی نشاط بساط غم، اندوه، افسردگی، رنج، مشقت و سختیها را از جامعه بر میچیند رفاقت، صفا، صمیمیت، دوستی، همدلی، هم فکری را تقویت میکند این شور، شعف و نشاط طعم خوش و شیرین زندگی را به افراد میچشاند و این نشاط اجتماعی انرژی دو چندانی را به جامعه تزریق میکند در این صورت است که افراد جامعه طعم خوش زندگی را درک کرده و اثرات شادی ایجاد شده را در زندگی خود حس خواهند کرد بنابراین شادابی و نشاط یکی از ارزان ترین، موثرترین، در دسترسترین و با ارزشترین عواملی است که میتواند حلاوت و شیرینی را در جامعه ایجاد کند و موجبات آسایش و آرامش را در جامعه بشری فراهم سازد.
منابع:
(۱) -مصلحی، جواد، شهید شیرین شادی، ۱۳۹۳ صفحه ۱۰
(۲) -کریمی، رضا، رموزشاد زیستن و غلبه بر افسردگی، ۱۳۸۳ صفحه ۱۲۴
(۳) -معجم مقاسیس اللغه: صفحه ۸۳۵
(۴) -آیزنگ، مایکل، روانشناسی شادی، ترجمه بهزاد فیروزبخت، ۱۳۷۵ صفحه ۱۲
(۵) -مصباح یزدی، محمد تقی، اخلاق در قرآن، ۱۳۷۶ صفحه ۳۴۳، مرتضی مطهری، ۱۳۷۰، جلد ۲ صفحه ۶۶
(۶) -صفایی، غلام حسین، مومن کیست صفحه ۱۲۰
(۷) -آراگایل، مایکل، روانشناسی شادی، ترجمه مسعود گوهری انارکی و همکاران صفحه ۲۵
(۸) -لقمانی، احمد خنده، شوخی و شادمانی، صفحه ۱۳۸۰ و ۳۵
(۹) -علی محمدی، کاظم، شادکامی و ساخت آزمون از دیدگاه اسلام، پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی صفحه ۲۲
(۱۱) -اقرب الموارد، ۲۰۰۵ و المغنی الکبیر، ۱۹۹۱
(۱۲) -فرهنگ آریاپور، ۱۳۸۱، براهینی و همکاران، واژه شناسی، ۱۳۸۰
(۱۳) -مایکل آیزنک، روانشناسی شادی ۱۳۷۵، صفحه ۴۲
(۱۴) -مایکل آیزنک، ترجمه مهرداد فیروزجنب، روانشناسی ۱۳۷۵، صفحه ۱۲
(۱۵) -جان مارشال ریو، انگیزشی و هیجان، صفحه ۳۶۷
(۱۶) -مصلحی، جواد، شهید شیرین شادی ۱۳۹۲ صفحه ۱۰
(۱۷) -دهخدا، ذیل واژه شادی، ۱۳۸۹